Ψηφίζαμε με αντάλλαγμα μια θέση εργασίας, κατά προτίμηση στο δημόσιο.

Ψηφίζαμε με αντάλλαγμα επιδοτήσεις, επιδόματα, ‘αναπηρικές’ συντάξεις, η κάτι άλλο που θα μας διασφάλιζε κάποια χρήματα.

Ψηφίζαμε για την υπόσχεση να πάρουμε αυτή την πολυπόθητη άδεια, περιπτέρου, πρακτορείου, καντίνας…

Ψηφίζαμε γιατί μας υποσχέθηκαν προνομιακή μεταχείριση στον εργασιακό κλάδο μας ώστε να έχουμε επιπλέον δικαιώματα.

Ψηφίζαμε γιατί θα παίρναμε εμείς ή κάποιος συγγενής/φίλος/γνωστός εκείνη την εργολαβία.

Ψηφίζαμε για να πάρουμε σίγουρα τη σύνταξη χωρίς μειώσεις.

Ψηφίζαμε γιατί έτσι κάναμε τόσα χρόνια.

Ψηφίζαμε γιατί αισθανθήκαμε σπουδαίοι.

Ψηφίζαμε ότι νιώθαμε, από συναίσθημα.

Ψηφίζαμε καθαρά λόγω ιδεολογίας.

Μάλιστα. Ας τα δούμε ένα-ένα.

Ψηφίζαμε με αντάλλαγμα μια θέση εργασίας, κατά προτίμηση στο δημόσιο.

Μπορούμε να συνεχίσουμε να το κάνουμε, αλλά πλέον, μάλλον δε θα διοριστούμε. Κάποτε οι πιθανότητες ήτανε έως και 30%. Υποχωρήσανε όμως σταδιακά και σήμερα είναι περίπου 1%-3%. Αλλά και από αυτές τις προσλήψεις οι περισσότερες δεν είναι σε κάποια μόνιμη θέση. Το κράτος δε μπορεί πλέον να συντηρήσει τόσους πολλούς πελάτες. Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα. Υπάρχουν ήδη υπεράριθμοι δημόσιοι υπάλληλοι και οι νέες θέσεις είναι ελάχιστες. Μόνο με εθνικό νόμισμα είναι εφικτό να γίνουν μαζικές προσλήψεις, αλλά σε αυτή τη περίπτωση οι αμοιβές θα υποχωρήσουν σε αγοραστική δύναμη. Όσες περισσότερες προσλήψεις γίνουν έτσι, τόσο θα συρρικνώνεται και η αγοραστική δύναμη. Δηλαδή μιλάμε για εργασία με χαμηλό αντίκρισμα, το οποίο θα χαμηλώνει ολοένα και περισσότερο. Χωρίς εθνικό νόμισμα μπορούν να γίνουν μαζικές προσλήψεις μόνο περιορισμένου χρόνου, εξάμηνου η ακόμα και τρίμηνου. Με την υπόσχεση μετατροπής σε αορίστου, στη συνέχεια. Καθαυτές τέτοιες προσλήψεις βέβαια θα γίνουν με επιπλέον δανεικά. Μια υπόσχεση μετατροπής σε αορίστου που δεν θα τηρηθεί παρά σε ελάχιστο ποσοστό, λόγω έλλειψης χρημάτων. Να το θυμόμαστε αυτό από τώρα για την επόμενη προεκλογική περίοδο. Το εμπόριο ελπίδας θα τελειώσει όταν τελειώσει και η ζήτηση του.

Ψηφίζαμε με αντάλλαγμα επιδοτήσεις, επιδόματα, ‘αναπηρικές’ συντάξεις, η κάτι άλλο που θα μας διασφάλιζε κάποια χρήματα.

Επίσης μπορούμε να συνεχίσουμε να το κάνουμε. Το πιθανότερο όμως είναι ότι δεν θα πάρουμε φράγκο, ειδικά αν πρόκειται για περιπτώσεις απάτης όπως ψευδό-αναπηρικές συντάξεις και γενικότερα αν δε δικαιούμαστε τα ποσά. Για νόμιμες περιπτώσεις τώρα, δηλαδή επιδοτήσεις, επιδόματα ή άλλες παροχές, μπορεί να πάρουμε κάτι, σίγουρα πολύ λιγότερο από τα υποσχόμενα. Διότι δεν υπάρχουν λεφτά, απλά. Να σκεφτούμε όμως ότι ακόμα και αν πάρουμε χρήματα που δεν δικαιούμαστε τότε τα στερούμε από αυτούς που τα δικαιούνται. Λιγότερες νέες δουλειές θα ανοίξουν λόγω ‘άστοχων’ δικαιούχων των επιδοτήσεων. Τα περισσότερα επιδόματα θα μειωθούν και κάποια θα καταργηθούν, άνθρωποι που χρήζουν πρόνοιας και βοήθειας θα υποστούν ένα ακόμα πλήγμα λόγω κατάχρησης επιδομάτων από ανθρώπους που δεν δικαιούνται.  Οι αναπηρικές συντάξεις των πραγματικών δικαιούχων θα μειωθούν ακόμα περισσότερο και τα ποσοστά αναπηρίας θα αυξηθούν, λόγω ‘αναπήρων’ μαϊμού. Επίσης μπορεί να αισθανόμαστε ξεχωριστοί, έξυπνοι και με μεγάλο ‘βύσμα’ αλλά στη πραγματικότητα είμαστε άνθρωποι συγκεκριμένου επιπέδου το οποίο άριστα γνωρίζουμε. Νομίζουμε ότι ξεγελάμε τους ‘άλλους’ και ζούμε εις βάρος τους αλλά στην πραγματικότητα εμείς είμαστε τα κορόιδα των κομμάτων σε μια εποχή με πρακτικές που δύει και, μαζί της, θα εκλείψουν στο τέλος και οι όποιες συναλλαγές ξέραμε για ‘τζάμπα’ χρήμα. Τα χρόνια περνούν, να το ξανασκεφτούμε πριν περάσουμε οριστικά σε μια κατάσταση χωρίς οικονομική προοπτική και, κυρίως, μη αναστρέψιμη.

Ψηφίζαμε για την υπόσχεση να πάρουμε αυτή την πολυπόθητη άδεια, περιπτέρου, πρακτορείου, καντίνας…

Τα περίπτερα κλείνουν. Οι καντίνες υπολειτουργούν, αρκετές έχουν και ζημίες και δεν μπορούν να κλείσουν λόγω σύμβασης παρά μόνο να μετατεθούν. Ο τζόγος εκτός του ότι συρρικνώνεται και αυτός, έχει ήδη απολέσει το κρατικό μονοπώλιο του στο internet. Επίσης είναι απλά θέμα χρόνου και η πώληση του ΟΠΑΠ. Αυτό οδηγεί μαθηματικά στην απελευθέρωση και στον ανταγωνισμό τελικά και για τα πρακτορεία της γειτονιάς. Ακόμα και αν πάρουμε τη πολυπόθητη οποιαδήποτε άδεια που κυνηγάμε καλό είναι να είμαστε ρεαλιστές. Τα λεφτά που θα πέφτουν σα βροχή όπως τα ξέραμε από παλιά είναι πλέον παρελθόν. Όπως κάθε επιχείρηση έτσι και αυτή της άδειας που θα πάρουμε, στην ουσία δεν θα έχει κανένα μονοπωλιακό αντίκρισμα στο μέλλον. Είτε άμεσα είτε έμμεσα, ανταγωνισμός θα υπάρχει και μάλιστα πολύ σκληρός. Οι καλύτεροι μικρομεσαίοι θα τα καταφέρουν. Οι άλλοι, δυστυχώς όχι. Η ατομική προκοπή και επιτυχία δεν χρειάζεται κρατική άδεια και δεν είναι κλειστό επάγγελμα, ας το κατανοήσουμε.

Ψηφίζαμε γιατί μας υποσχέθηκαν προνομιακή μεταχείριση στον εργασιακό κλάδο μας ώστε να έχουμε επιπλέον δικαιώματα.

Ο κάθε επαγγελματικός κλάδος σίγουρα έχει ιδιαιτερότητες άρα έχει και δικαιώματα και υποχρεώσεις. Όλοι οι εργαζόμενοι όμως συλλογικά πρέπει να εργάζονται σε συνθήκες ισότητας και δικαιοσύνης.  Όταν ένας επαγγελματικός κλάδος κερδίζει προνόμια δυσανάλογα περισσότερα σε σχέση με άλλους κλάδους, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι ολοένα και περισσότεροι νέοι θα στραφούν σε αυτόν το κλάδο. Δυστυχώς όμως ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης είναι αμείλικτος, διότι εμείς είμαστε οι εργαζόμενοι, εμείς οι ίδιοι όμως είμαστε και η αγορά. Ένα επάγγελμα που έχει περισσότερους εργαζόμενους από ότι η αγορά χρειάζεται είναι βέβαιο ότι όχι μόνο δεν μπορεί να διεκδικήσει περισσότερα δικαιώματα αλλά αντιθέτως θα συρρικνωθεί. Το αποτέλεσμα λοιπόν θα είναι εργαζόμενοι, κυρίως νέοι, να βρεθούν ξαφνικά όχι χωρίς προνόμια, αλλά χωρίς δουλειά. Η οικονομία είναι μια ζυγαριά. Όταν κάποια επαγγέλματα αδίκως ευνοούνται, κάποια άλλα αδίκως αδικούνται. Να το ξανασκεφτούμε αυτό γιατί αύριο θα βρεθούμε εμείς ή τα παιδιά μας στο κάτω μέρος της ζυγαριάς, για τον ίδιο λόγο που κυνηγάμε άδικη ευνοϊκή μεταχείριση σήμερα. Και τότε δεν θα μας αρέσει καθόλου.

Ψηφίζαμε γιατί θα παίρναμε εμείς ή κάποιος συγγενής/φίλος/γνωστός εκείνη την εργολαβία.

Εκείνη τη γνωστή, την υπερτιμημένη, για να ‘τρέξει’ η τοπική οικονομία. Να τρέξουνε λεφτά. Να βγάλουμε τις παρωπίδες γιατί όμοια τρέχουνε χιλιάδες άλλες παρόμοιες εργολαβίες σε όλη τη χώρα τις οποίες θα τις πληρώσουμε τελικά όλοι και το κόστος θα είναι δυσβάσταχτο. Είναι ήδη δηλαδή, γιατί ο λογαριασμός ήρθε. Άμα ‘τρέχανε’ έτσι οι τοπικές οικονομίες καλά θα ήτανε. Θα τυπώναμε ένα σκασμό χρήματα να τρέχουν και όλα θα ήτανε μέλι-γάλα. Ακόμα και αν τελικά τη πάρουμε την εργολαβία και τρέξουνε λεφτά το κράτος θα μας πάρει τα περισσότερα πίσω με διάφορους τρόπους. Για να πληρωθούν και οι άλλες ‘εργολαβίες’ που ‘τρέξανε’ εντωμεταξύ. Κάθε κοινότητα τρέφει την αυταπάτη ‘εμείς ήμαστε ξεχωριστοί και μόνο για εμάς θα γίνει αυτό’ αλλά δυστυχώς στο τέλος θα έρθει η διάψευση από … το υπουργείο οικονομικών και την εφορία!

Ψηφίζαμε για να πάρουμε σίγουρα τη σύνταξη χωρίς μειώσεις.

Ντροπή. Αν υπάρχει ένα και μόνο αδιαπραγμάτευτο κεκτημένο δικαίωμα, αυτό είναι η σύνταξη. Είναι δυνατόν να περιμένει ο συνταξιούχος μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες καλύτερες μέρες; Είναι δυνατόν να εκβιάζεται ότι δεν θα πάρει σύνταξη; Πήγαμε λοιπόν εμείς οι συνταξιούχοι και ψηφίσαμε ότι ψηφίσαμε τέλος πάντων. Και τελικά τι έγινε; Και η σύνταξη μειώθηκε, και το κόστος ζωής αυξήθηκε, αλλά, το σημαντικότερο, και τα παιδιά μας μείνανε άνεργα και τα εγγόνια μας πεινασμένα! Αλήθεια, όταν ψηφίζουμε, ποια γενιά λαμβάνουμε υπόψη; Τη δική μας ή των παιδιών μας; Δε λέω των εγγονιών μας, ίσως παραείναι διορατικό. Ψηφίζουμε με κριτήριο τη πάρτη μας και τη σύνταξη μας ή τη συλλογική οικονομική ευημερία; Μήπως τελικά ψηφίζουμε ακόμα και αυτούς που συνταξιοδοτούν τον οποιονδήποτε, έχει δεν έχει εισφορές, έχει δεν έχει το ηλικιακό όριο, προσθέτοντας ένα σεβαστό αριθμό ‘συνταξιούχων’ απάνω στους δικαιωματικούς συνταξιούχους; Διότι αύριο όλοι πλέον, ‘συνταξιούχοι’ και συνταξιούχοι, θα είναι απλά … συνταξιούχοι. Και θα απολαμβάνουμε ξανά συζητήσεις επί συζητήσεων για υπεράριθμους συνταξιούχους, τεράστια ποσά για συντάξεις, πρέπει να μειώσουμε τις συντάξεις… Να το ξανασκεφτούμε ποιο συλλογικά γιατί αν δε το κάνουμε τα πράγματα θα χειροτερέψουν. Στο μέλλον μπορεί να έρθει ακόμα και ‘παύση’ εκλογικού δικαιώματος για τους συνταξιούχους. Που; Μα σε μια χώρα με μεγάλο πρόβλημα στο συνταξιοδοτικό και μικρό πληθυσμό, στην Ελλάδα για παράδειγμα. Να κάνουμε το ‘πείραμα’ να δούμε αντιδράσεις, στα γνωστά πειραματόζωα. Ψηφίζουμε λοιπόν με γνώμονα τη συλλογική ευημερία και στοχεύοντας στη γενιά των παιδιών μας, όχι στη δική μας και στη σύνταξη μας. Γιατί μείωση στη μείωση, στο τέλος δε θα μείνει τίποτα και τότε ο εκβιασμός θα μετατραπεί σε ‘ψηφίστε μας για να ξαναδώσουμε τις συντάξεις πίσω!’, εννοώντας μάλιστα τις τελευταίες, τις ποιο κουτσουρεμένες. Σεβόμαστε, για να μας σέβονται.

Ψηφίζαμε γιατί έτσι κάναμε τόσα χρόνια.

Και φτάσαμε εδώ. Τι να πει κάποιος όταν τα αποτελέσματα μιλάνε από μόνα τους. Τώρα είναι ώρα να κάνουμε την αυτοκριτική μας, να ακούσουμε τι λένε πλέον οι πολιτικοί, τι κάνουν, τι ψηφίζουν και τι όχι, και να συγκρίνουμε με τη πραγματικότητα που ζούμε. Δε χρειάζεται να μας λένε οι άλλοι ποιος φταίει, τι είναι ‘κακό’ και τι είναι ‘καλό’ και πως θα ‘σωθούμε’. Είναι ώρα να χρησιμοποιήσουμε την κρίση μας και να αποφασίσουμε εμείς τι πρέπει να γίνει. Να αποκτήσουμε πολιτική ταυτότητα και να πετάξουμε μια για πάντα τη κομματική ταυτότητα του παρελθόντος.

Ψηφίζαμε γιατί αισθανθήκαμε σπουδαίοι.

Είναι αυτή η στιγμή που ο ίδιος ο υποψήφιος βουλευτής σου μιλάει. Μπορεί να μην έχεις ζητήσει τίποτα, αλλά μιλάτε. Σε μια τοπική συγκέντρωση, σε μια εκδήλωση, κάπου. Με πλατύ χαμόγελο, σου σφίγγει το χέρι, σου μιλάει σα να γνωρίζεστε χρόνια. Και σε καθησυχάζει για όλα, γενικά και αόριστα αλλά με λέξεις που πείθουν. Σε πείθει ότι όλα θα φτιάξουν, ότι είναι ο δικός σου άνθρωπος, πραγματικά, και ότι χρειαστείς θα είναι εκεί για σένα. Καταλαβαίνεις ότι συμπάσχει μαζί σου σαν να είναι εσύ, η τουλάχιστον αυτή είναι η εντύπωση που σου μένει. Ένας καλός και πραγματικά στενός φίλος ο οποίος θα φροντίσει για όλα. Πάντα θα είναι δίπλα σου ότι και αν χρειαστείς στο μέλλον, μια που δεν ζήτησες τίποτα ακόμα. Κατά κάποιο τρόπο σε εμπιστεύεται τόσο πολύ ότι θα τον ψηφίσεις που έχει ήδη εκλεγεί άρα θα τα κάνει όλα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του πάντα. Δε σου λέει ‘αν εκλεγώ’ αλλά ‘ναι, αυτό θα το δω πρώτο’. Δηλαδή ήδη έχετε συμφωνήσει, τον έχεις ψηφίσει, έχει εκλεγεί, και, φυσικά, αυτό θα το κάνει πρώτο, όπως όλα άλλωστε. Και εσύ μένεις να νομίζεις ότι γνωρίζεστε χρόνια, ότι μιλάγατε για δύο ώρες και όχι δύο λεπτά, φουσκώνεις από περηφάνια και αισθάνεσαι σπουδαίος που, έτσι ξαφνικά, γνωρίζεις πλέον τον βουλευτή. Τον δικό σου βουλευτή. Που θα εκλεγεί και θα τα φτιάξει όλα και θα έρθει και από το σπίτι να τα πείτε κιόλας. Ξανασκέψου το. Η χειραψία είναι τιμή για τον υποψήφιο, όχι για σένα. Το τι θα κάνει είναι γραμμένο στις θέσεις του κόμματος. Για επιμέρους ειδικά και μάλλον τοπικά θέματα ο δήμαρχος έχει σίγουρα περισσότερες δικαιοδοσίες από τον βουλευτή. Εσύ είσαι ο κριτής και αυτός είναι ο κρινόμενος. Δεν τον ξέρεις, δε σε ξέρει και όχι, δεν θα έρθει από το σπίτι να δοκιμάσει τη μηλόπιτα της γυναίκας σου. Και, στη τελική, είναι θέμα υποψηφίου πρωτίστως, γιατί να διαλέξεις αυτόν και όχι τον άλλο του ίδιου κόμματος. Υποψήφιοι που προσπαθούν να πείσουν έτσι τους πάντες από οποιοδήποτε κόμμα απλά φτιάχνουν ‘μαντριά’ προβάτων. Θα συμμετέχεις;

Ψηφίζαμε ότι νιώθαμε, από συναίσθημα.

Αντέδρασες. Αγανάκτησες. Έβρισες. Απογοητεύτηκες. Θύμωσες. Τιμώρησες. Αηδίασες. Εξοργίστηκες. Απελπίστηκες. Αλλά … δεν σκέφτηκες. Άφησες το ένστικτο και το συναίσθημα να αποφασίσει για σένα. Όπως όταν λες ‘δε θα χτυπήσω ποτέ το παιδί μου, θα το βάζω τιμωρία πάντα’. Αλλά τελικά, μετά από μια εξοντωτική μέρα, συνειδητοποιείς ότι ο μπόμπιρας σε 15 λεπτά που έκανες μπάνιο έχει ανοίξει το αλεύρι και το έχει σκορπίσει επιμελώς σε όλη τη κουζίνα. Γιατί άραγε ήταν τόσο ήσυχος… Ξεφεύγεις. Του χτυπάς το χέρι. Κλαίει. Το μετανιώνεις. Αυτό δεν είναι ξύλο, είναι χειρονομία απλά, σκέφτεσαι. Δικαιολογίες. Τελικά καταλαβαίνεις ότι έκανες λάθος. Αλλά τώρα είναι πια αργά. Η πράξη έγινε, και ο μπόμπιρας θα τη θυμάται για πολύ καιρό, ίσως δε τη ξεχάσει και ποτέ. Το ίδιο είναι και η συναισθηματική, ενστικτώδης ψήφος. Κόντρα στη λογική, ψηφίζεις το αντίθετο κόμμα ή κάτι σχετικό. Δε πρόκειται για ψήφο, αλλά για αντί-ψήφο. Τα αποτελέσματα της θα μείνουν για πολύ καιρό και κάποια, ίσως για πάντα. Μην μετατρέπεις την Δημοκρατία των σκεπτόμενων πολιτών σε ‘δημοκρατία’ των σπηλαίων.

Ψηφίζαμε από φόβο μη χάσουμε τη δουλειά μας, μη χρεοκοπήσει η χώρα, μη, μη, μη…

… και μη χειρότερα. Το μη χείρον βέλτιστον. Γνωρίζουμε όμως ποιο είναι το ‘μη χείρον’; Είμαστε σίγουροι ότι ακολουθούμε την καλύτερη δυνατή λύση; Έχουμε κάνει τη κριτική μας; Όχι απαραίτητα για εμάς, αλλά για τη κοινωνία συλλογικά. Γιατί το τελευταίο πράγμα που θα συντελέσει σε μια ενδεχόμενη απόλυση είναι το τι ψήφισες, που άλλωστε δε το ξέρει και κανείς. Οι απολύσεις δεν είναι θέμα ψήφου. Είναι θέμα έλλειψης ρευστού. Η χρεωκοπία όμως είναι θέμα ψήφου. Αλλά ποιανού ψήφου; Αυτού που ετοιμάζεσαι να ρίξεις τώρα, ή αυτού που έριχνες τόσα χρόνια; Ποιο είναι το κεντρικό πρόβλημα; Το ρευστό, η έλλειψη χρημάτων. Τελικά αυτό είναι αίτιο ή αποτέλεσμα; Και τα δύο. Είναι αίτιο για πολλές πραγματικότητες του σήμερα, αλλά είναι και αποτέλεσμα. Τι αποτέλεσμα είναι, αυτό είναι που θα πρέπει να μας απασχολεί, να σκεφτούμε, να κρίνουμε και να πάρουμε θέση. Τα αίτια που φτάσαμε εδώ. Το να ψηφίζουμε βαμβάκι και ιώδιο σε μεγάλη ανοιχτή πληγή δεν κάνει κάτι. Πρέπει να το ράψουμε. Το μη χείρον βέλτιστον μπορεί να ισχύει αλλά δε εμπεριέχει πρόοδο, αντίθετα, μας προσαρμόζει κάθε φορά στην οποιαδήποτε χειρότερη από πριν κατάσταση. Χρειάζεται και γροθιά πνεύματος στο μαχαίρι της γκουρμέ ‘αλήθειας’ που επιμελώς μας σερβίρετε τις ώρες του γεύματος.

Ψηφίζαμε καθαρά λόγω ιδεολογίας.

Δεκτό και σωστό. Είναι όμως έτσι; Να αναρωτηθούμε, μήπως ανήκουμε σε κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες; Μήπως σε κάποια άλλη παρόμοια που δεν καλύπτει αυτό το άρθρο; Μήπως η ιδεολογία είναι τελικά μόνο το πρόσχημα, η βιτρίνα; Έστω όχι γιατί δεν έχει νόημα περαιτέρω αμφισβήτηση. Ψηφίζουμε ιδεολογικά και μόνο. Είμαστε ήδη ένα επίπεδο υψηλότερα στα σκαλιά του πολιτικού πολιτισμού. Είμαστε όμως πολιτικοποιημένοι, ή παραμένουμε κομματικοποιημένοι; Γιατί ψηφοφόρος με σκεπτικό 100% ιδεολογικό αλλά με ένα μόνο κόμμα στο ρεπερτόριο των επιλογών του δεν υπάρχει. Οι ερωτήσεις εδώ είναι αμείλικτες. Το κόμμα που ψηφίζω αντιπροσωπεύει την ιδεολογία μου περισσότερο από κάθε άλλο κόμμα; Αν εκλέγεται κυβέρνηση τηρεί τις προεκλογικές δεσμεύσεις; Αν εκλέγεται αντιπολίτευση ψηφίζει ναι σε νομοσχέδια που είναι 100% συμβατά με την ιδεολογία άρα και με το κόμμα ή όχι; Αν δεν ισχύει κάτι από αυτά, τότε είναι εμφανές ότι ψηφίζουμε με ιδεολογικά κριτήρια ένα κόμμα το οποίο χρησιμοποιεί την ιδεολογία λίγο ή πολύ προσχηματικά, μετατρέποντας και τη δική μας ιδεολογική ψήφο σε προσχηματική, τελικά. Αν και οι παραπάνω ερωτήσεις που πρέπει να κάνουμε στους εαυτούς μας είναι τελικά καταλυτικές, υπάρχουν και άλλες, παραπέρα. Η ιδεολογία που έχω επιλέξει μπορεί να δώσει ουσιαστική λύση στα τρέχοντα προβλήματα; Είναι εφαρμόσιμη; Είναι σύγχρονη και ρεαλιστική; Ταιριάζει στη χώρα μας; Μήπως χρειάζεται ανανέωση σε κάποια θέματα; Αυτές οι ερωτήσεις θα μας προσανατολίσουν σχετικά με την ιδεολογία μας. Η γραμμή μεταξύ ιδεολογίας και φανατισμού είναι πολύ λεπτή. Ας ήμαστε σίγουροι ότι έχουμε ιδεολογία, όχι φανατισμό.

Και, τελικά; Άκου, σκέψου, ψάξε, κρίνε και, πάλι από την αρχή. Κάθε μέρα, κάθε βδομάδα, κάθε μήνα. Διάλεξε εσύ τις πηγές της ενημέρωσης σου. Είναι εύκολο να κρίνεις τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Να επεξεργάζεσαι τις ψηφοφορίες, τα ναι αλλά και τα όχι. Οι δηλώσεις δε κυβερνάνε, οι νόμοι ναι. Πρώτα κρίνεις τα ψηφίσματα και μετά θέσεις και δηλώσεις. Τουλάχιστον για κοινοβουλευτικά κόμματα, αυτό ισχύει πλήρως. Ψάξε και τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα. Διάλεξε κάποια της αρεσκείας σου να παρακολουθείς. Ξέχνα τη προεκλογική περίοδο, έχεις τρία χρόνια και 9 μήνες πριν να αποφασίσεις. Αν σου φαίνεται βουνό, κράτα ακόμα και σημειώσεις ή και βαθμολογία για ότι συμφωνείς η διαφωνείς. Ασχολήσου, μέχρι το προϊόν της κρίσης σου να σε ικανοποιεί απόλυτα, ώστε, τελικά, να αποφασίσεις ΕΣΥ.

Όταν όλα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο, κάποια στιγμή όλοι θα παρασυρθούν από το χείμαρρο της κρίσης, όσο μακριά και αν νομίζουν ότι είναι. Όμοια, όταν η οικονομία ανθεί ολοένα και περισσότερο, τότε επίσης όλοι θα παρασυρθούν τελικά από τον αντίθετο χείμαρρο, της ευημερίας, όσο απίστευτο και αν φαίνεται σε κάποιους. Να το ξανασκεφτούμε λοιπόν. Εκτός από το ‘εγώ‘ υπάρχει και το ‘εμείς’.