GR
EN Όταν κάνεις εξέταση αίματος και είναι πεσμένα τα ερυθρά αιμοσφαίρια, ο γιατρός σού λέει να φας συκώτι. Δεν σου λέει, πιάσε έναν γνωστό βουλευτή και πες του να περάσει νόμο που θα απαγορεύει στα ερυθρά να πέσουν κάτω από 5 εκατομμύρια (ανά μL). Αν σου το έλεγε, θα καταλάβαινες ότι μάλλον δεν στέκει στα καλά του. Σκέψου τώρα να είσαι σε ιατρικό συνέδριο με θέμα την αναιμία και να βλέπεις διάφορους μεγαλογιατρούς να ανακοινώνουν περιχαρείς ότι "κατόπιν ενεργειών μας η κυβέρνηση ψήφισε νόμο που προβλέπει ότι κανένας συμπολίτης μας δεν μπορεί να έχει κάτω από 5 εκατομμύρια ερυθρά ανά μL". Και να σηκώνονται όλοι να χειροκροτούν. Και το βράδυ να βλέπεις στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων την παρουσιάστρια, με ένα χαμόγελο μέχρι τα αυτιά, να ανακοινώνει: "η κυβέρνηση έδωσε οριστική λύση στο πρόβλημα της αναιμίας που ταλαιπωρεί χιλιάδες συνανθρώπους μας. Με νόμο που έφερε στη Βουλή και υπερψήφισαν όλα τα κόμματα απαγόρευσε στα ερυθρά αιμοσφαίρια να πέφτουν από δω και μπρος κάτω από τα εξής όρια..."
Τι θα σκεφθείς; Ότι είσαι σε μια χώρα τρελών! Ή απατεώνων. Ή και τα δύο. Αυτό ακριβώς σκέφθηκα εγώ και πολλοί άλλοι όταν είδαμε τη συζήτηση στη Βουλή για τον κατώτατο μισθό. Μα, θα ρωτήσει κάποιος, πώς συνδέεις έναν δείκτη σωματικής υγείας με έναν όρο της Οικονομίας; Σχετίζονται μεταξύ τους; Η απάντηση είναι: ΑΠΟΛΥΤΩΣ! Είναι και τα δύο ΔΕΙΚΤΕΣ της κατάστασης ενός ευρύτερου οργανισμού: του σώματος, τα ερυθρά, - της Οικονομίας, ο μισθός. Ούτε ανεβαίνουν ούτε κατεβαίνουν με νόμο. Ανεβαίνουν και κατεβαίνουν ανάλογα με την ευρωστία του οργανισμού. Έχουν μόνο μία διαφορά: αν "ανεβάσει" η Βουλή το επίπεδο των ερυθρών, δεν υπάρχει φόβος πως θα πεθάνεις, αν έχεις λιγότερα. Όμως στην περίπτωση του μισθού, είναι πολύ πιθανόν να "πεθάνει" η επιχείρηση στην οποία εργάζεσαι, να χάσεις κι εσύ τη δουλειά σου και να αρρωστήσει ακόμα περισσότερο η Οικονομία.
Ας δούμε ένα παράδειγμα. Μια επιχείρηση έχει κάποιους υπαλλήλους στους οποίους δίνει τον κατώτατο μισθό. Το αν έχει και άλλους, στους οποίους δίνει περισσότερα είναι αδιάφορο για το παράδειγμά μας. Εμείς εστιάζουμε στον Μήτσο που παίρνει 586,08 €. Υπάρχουν δύο περιπτώσεις:
α) αυτό να είναι το ποσό που φαίνεται στα "χαρτιά” κι ο Μήτσος να παίρνει περισσότερα, μαύρα. Δεν είναι καθόλου σπάνια αυτή η συμφωνία στην αγορά για να γλυτώσει ο Μήτσος το φορογδάρσιμο κι η επιχείρηση το εισφορογδάρσιμο.
β) αυτό να είναι το πραγματικό ποσό που παίρνει.
Στην πρώτη περίπτωση, η αύξηση του μισθού μειώνει το εισόδημα του Μήτσου! Ο εργοδότης θα κρατήσει σταθερό το συνολικό ποσό και θα αφαιρέσει από τα μαύρα τις επιπλέον ασφαλιστικές εισφορές. Ακόμα κι αν δεν το κάνει αυτό, αποκλείεται να αυξήσει το συνολικό ποσό (επίσημα + μαύρα) που δίνει στον Μήτσο. Το πολύ να το κρατήσει ίδιο. Όφελος από τον νόμο, μηδέν.
Στη δεύτερη περίπτωση η επιχείρηση μπορεί να βρίσκεται σε μία από τις εξής 5 καταστάσεις: να είναι α) έντονα ζημιογόνα, β) ελαφρώς ζημιογόνα, γ) ίσα βάρκα – ίσα νερά, δ) ελαφρώς κερδοφόρα, ε) έντονα κερδοφόρα.
Στις περιπτώσεις (α),(β) και (γ), η αύξηση του κόστους εργασίας θα επιδεινώσει την κατάστασή της ή θα την αποτελειώσει. Ο Μήτσος θα χάσει εντελώς τη δουλειά του, αφού ενδεχομένως πάρει αυξημένο μισθό για μερικούς μήνες. Ωφελημένος ίσως είναι στην περίπτωση (δ). Όμως ζημιωμένος θα είναι ο επιχειρηματίας, ο οποίος θα δει το λίγο εισόδημά του να μειώνεται ακόμα περισσότερο, ενδεχομένως και κάτω από τον κατώτατο μισθό του Μήτσου ή να γυρίζει σε ζημιές. Μη σας φαίνεται περίεργο. Υπάρχουν πάμπολλες επιχειρήσεις στις οποίες ο επιχειρηματίας δεν βγάζει ούτε όσα ο πιο χαμηλόμισθος υπάλληλός του. Και τις κρατάει με νύχια και με δόντια περιμένοντας καλύτερες μέρες και μη θέλοντας να βρεθούν οι υπάλληλοί του "στον δρόμο”. Να μην ξεχνάμε ότι οι εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις που έκλεισαν στα χρόνια της κρίσης δεν μπορούσαν να πληρώσουν ούτε τον κατώτατο μισθό! Δεν αποκλείεται, μπροστά στο φάσμα του λουκέτου για όλους, ο επιχειρηματίας και ο Μήτσος να συμφωνήσουν ώστε η αύξηση να μείνει στα χαρτιά: δηλαδή θα παίρνεις περισσότερα αλλά θα μου επιστρέφεις - με μαύρα - τη διαφορά, κάτι που γίνεται ήδη και με τον κατώτατο μισθό, στρεβλώνοντας ακόμη περισσότερο την αγορά διότι δημιουργούνται συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού ανάμεσα στις επιχειρήσεις που μπορούν να το κάνουν αυτό και σε εκείνες που δεν μπορούν.
Μένει η περίπτωση (ε). Πόσες έντονα κερδοφόρες επιχειρήσεις ξέρετε στην Ελλάδα της ύφεσης; Και μιλάω σε σχέση με το επενδεδυμένο κεφάλαιο, ε; Διότι μπορεί μια μεγάλη επιχείρηση να φαίνεται ότι βγάζει συνολικά κάποια εκατομμύρια κέρδος, αλλά να έχει χιλιάδες εργαζόμενους και το μέρισμα ανά μετοχή να είναι μικρότερο από τον τόκο που θα σου έδινε η τράπεζα γι΄ αυτά τα λεφτά. Οπότε, αν στις χιλιάδες υπάρχουν πολλοί με τον κατώτατο, το μέρισμα θα γίνει ακόμα μικρότερο, ζημιώνοντας τους μετόχους και ρίχνοντας την αξία της επιχείρησης. Είναι τόσο δύσκολο να καταλάβουμε πως ένα ευρώ που μπαίνει σε μια τσέπη βγαίνει από μια άλλη; Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης κάνει δίκαιη αυτή τη ροή χρημάτων. Η κρατική παρέμβαση την στρεβλώνει. Πάντα.
Ας πιάσουμε όμως μια υποπερίπτωση της (ε), αυτή που κάποιος έχει μια ατομική επιχείρηση και πληρώνει κάποιους εργαζόμενους με τον κατώτατο μισθό ενώ βγάζει πολύ κέρδος. Αν ξέρετε κάποια τέτοια, πείτε μου να την μάθω κι εγώ, αλλά ας δεχθούμε ότι δεν αποκλείεται να υπάρχει. Γιατί δεν τους τον ανεβάζει, αφού μπορεί, ο "ανάλγητος”; Διότι η αύξηση του κατώτατου πιέζει όλη τη μισθοδοσία, άρα και τις ασφαλιστικές εισφορές, προς τα πάνω. Αυτός που έπαιρνε περισσότερα από τον Μήτσο, τώρα θα παίρνει τα ίδια, ενώ έχει περισσότερα προσόντα. Δεν θα αργήσει η στιγμή που θα πει στο "αφεντικό”: "Αδικούμαι, δεν έχω την ίδια απόδοση με τον Μήτσο και δεν είναι σωστό να παίρνω τα ίδια. Θέλω αύξηση!" "Να δώσει και στους άλλους αύξηση, αφού μπορεί" θα απαντήσουν οι προστάτες των αδυνάμων (με τα λεφτά των άλλων) εκφράζοντας την επικρατούσα μαρξιστική αντίληψη σύμφωνα με την οποία ο εργοδότης πάντα εκμεταλλεύεται τον εργαζόμενο.
Είναι όμως έτσι; Κανένας δεν υποχρεώνει κανέναν να έχει συγκεκριμένο ρόλο σε μια ελεύθερη αγορά. Οι ιδιότητες "εργαζόμενος" και "εργοδότης" δεν δίνονται στους ανθρώπους από τον Θεό. Ο καθένας αποφασίζει για τον εαυτό του σε σχέση με τη χρονική συγκυρία. Μπορεί δηλαδή ο ίδιος άνθρωπος, όπως ο γράφων, σε μια περίοδο της ζωής του να είναι μισθωτός, σε μια άλλη ελεύθερος επαγγελματίας (με μπλοκάκι) και σε μια άλλη εργοδότης ή και αντιστρόφως. Κάθε τύπος εργασίας έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, που δεν χρειάζεται να τα αναφέρω γιατί τα ξέρουμε. Αν δεν σου αρέσει η δουλειά που κάνεις ή αν νομίζεις ότι παίρνεις λίγα, μπορείς να παραιτηθείς και να γίνεις επιχειρηματίας. Θα επενδύσεις κεφάλαιο, προσωπική εργασία, θα ρίξεις τρέξιμο να βρεις πελάτες, θα ξενυχτάς σχεδιάζοντας projects για να είσαι ανταγωνιστικός ή θα ξενυχτάς από αγωνία γιατί έμαθες ότι ένας πελάτης έχει αρχίσει να φεσώνει κόσμο κι έρχεται η σειρά σου, θα βρεις εργαζόμενους (που θα πιστεύουν ότι τους εκμεταλλεύεσαι!) θα έχεις κάθε μέρα το άγχος να καλυφθούν οι υποχρεώσεις σε μια αγορά διαλυμένη, κι αν τα καταφέρεις θα έχεις κέρδος. Το ύψος του κέρδους είναι ανάλογο των προηγούμενων, κυρίως του ρίσκου και το αποφασίζει η αγορά, όχι το κράτος. Σε πρόσφατο ταξίδι μου στην Ημαθία συνάντησα έναν πρώην δάσκαλο Δημοτικού ο οποίος παραιτήθηκε και έστησε μια εταιρεία κατασκευής ρομποτικών μηχανημάτων! Αξιοποίησε την ευφυΐα του και την εργατικότητά του, για 3 χρόνια ζούσε 24/7 στο εργοστάσιο, και τώρα χτυπάει στα ίσια τον γερμανικό ανταγωνισμό, είναι καλύτερος και φτηνότερος, και οι πελάτες κάνουν ουρά. Ναι, βγάζει πλέον πολύ περισσότερα από όσα θα έβγαζε ως δάσκαλος. Γιατί θα πρέπει να τα μοιραστεί με τον πρώην συνάδελφό του ο οποίος στη μία το μεσημέρι είναι στο σπίτι και έχει διακοπές 3 μήνες τον χρόνο; Θα μπορούσε να είχε καταστραφεί οικονομικά όπως χιλιάδες άνθρωποι που ρισκάρουν επιχειρώντας και "δεν τους βγαίνει". Η χασούρα είναι δικιά τους. Το κέρδος δεν θα πρέπει να είναι;
Εγώ όταν αποφάσισα να φύγω από τις πολυεθνικές διαφημιστικές που εργαζόμουν ως δημιουργικός διευθυντής και να κάνω τη δική μου εταιρεία έπαιρνα ήδη έναν ηγεμονικό μισθό. Μου έφτανε και μου περίσσευε. Δεν έφυγα για να βγάλω περισσότερα αλλά για να έχω καλύτερη ποιότητα ζωής διότι στην εταιρεία δούλευα μέχρι τα μεσάνυχτα. Όμως, στα πρώτα μου επιχειρηματικά βήματα έφαγα φέσι 50 εκατ. (δραχμές) από πελάτη που χρεοκόπησε γιατί τον φέσωσε άλλος και για να έχω πρόσωπο στην αγορά έπρεπε να δουλέψω να το ξεπληρώσω. Θυμάμαι να είμαι αυγουστιάτικα στην Αθήνα – για διακοπές ούτε λόγος - και να δουλεύω πυρετωδώς με 3 νύχτες ύπνο τη βδομάδα για να βρω λεφτά να πληρώσω ταξίδια τηλεθεατών σε όλον τον κόσμο που τα είχαν κερδίσει σε εκπομπές στις οποίες δωροθέτης ήταν ο χρεοκοπήσας πελάτης μου. Το έχεις ζήσει αυτό, σοσιαλιστή μου; Δούλεψα σκληρά, ξανοίχτηκα, ρίσκαρα, τα κατάφερα. Όμως ο αρχικός μου σχεδιασμός δεν επετεύχθη. Δούλευα πολύ περισσότερο ως επιχειρηματίας, απ’ ό,τι ως υπάλληλος, με πολύ περισσότερες ευθύνες. Μετά από κάποια χρόνια, που ξεπλήρωσα το φέσι, ναι, έβγαζα και πολύ περισσότερα χρήματα (πριν αρχίσουν τα φέσια της κρίσης...). Γιατί θα έπρεπε να τα μοιραστούμε;
Αν εργάζεσαι σε μια επιχείρηση και βλέπεις ότι το αφεντικό κερδίζει πολλά κι εσένα σου δίνει λίγα, ξεκίνα αύριο μια ανταγωνιστική επιχείρηση. Δώσε στους συναδέλφους σου περισσότερα χρήματα και πρόσλαβέ τους εσύ, να μείνει ξαφνικά ο "κακός" εργοδότης κάγκελο. Ή κάντε όλοι μαζί μια εταιρεία να είστε όλοι αφεντικά και να μην έχετε εργαζόμενους με τον κατώτατο. Γιατί δεν το κάνετε;
Μα δεν θα έπρεπε το κράτος να προστατέψει τον αδύναμο; - θα ρωτήσει ο μαρξίζων "ανθρωπιστής". Πώς και ποιος θα ορίσει τον αδύναμο; Το ποιος είναι δυνατός και ποιος αδύναμος σε μια αγορά δεν προκύπτει από την ιδιότητά του, αλλά ξανά από τον νόμο προσφοράς και ζήτησης τη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία. Αν μια πλατεία έχει περισσότερα σουβλατζίδικα από όσα μπορεί να σηκώσει, ο επιχειρηματίας είναι αδύναμος και δυνατός είναι ένας καλός ψήστης ή ένας γρήγορος τυλιχτής που μπορεί να δώσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Θα συναντηθούν δύο ελεύθεροι άνθρωποι, θα συμφωνήσουν στο τι δουλειά προσφέρει ο ένας και στο πόσα χρήματα προσφέρει ο άλλος και θα δώσουν τα χέρια υπογράφοντας μια σύμβαση. Από πού κι ως πού, με ποια λογική και με ποιο ηθικό δικαίωμα, ξεφυτρώνουν η Αχτσιόγλου και ο Βρούτσης ανάμεσά τους και λένε "εμείς διαφωνούμε με τη συμφωνία σας και δεν σας αφήνουμε να συνεργαστείτε";
Υπάρχουν και κάποιοι που οι κουβέντες αυτές τους αφήνουν απ’ έξω και οι "ανθρωπιστές” πολιτικοί (με τα λεφτά των άλλων) τούς ξεχνούν συστηματικά: οι άνεργοι. Αυτοί που δεν έχουν ούτε τον κατώτατο και πολύ θα ευχόντουσαν να τον είχαν. Με την αύξηση του κατώτατου αυξάνονται ή μειώνονται οι πιθανότητες να βρουν δουλειά; Αν μια επιχείρηση δεν είχε τη δυνατότητα να δώσει 586,08 € για να προσλάβει τον ξάδερφο του Μήτσου που είναι άνεργος θα έχει τη δυνατότητα να δώσει 751€ ή όσα τέλος πάντων αποφασίσουν οι αρμόδιες επιτροπές;
Τα σοβαρά κράτη αφήνουν ελεύθερους τους πολίτες να κάνουν οποιαδήποτε συμφωνία θέλουν μεταξύ τους. Το κράτος ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού κι εσύ ξαμολιέσαι στο γήπεδο και βάζεις όσα γκολ μπορείς. Φροντίζει όμως να είναι δίκαιος και αυστηρός διαιτητής. Ούτε πέτσινα πέναλτι, ούτε βρώμικο παιχνίδι. Έτσι ένα πρώην πάμφτωχο λασποχώρι του Ινδικού Ωκεανού, η Σιγκαπούρη, έγινε το καλύτερο μέρος να επενδύσεις, με πάμπλουτους κατοίκους. 60.000 δολάρια είναι το ΜΕΣΟ ετήσιο εισόδημα ενός εργαζόμενου στη Σιγκαπούρη. Με έκταση όσο η μισή Ρόδος έχει σήμερα 277 δισ. ευρώ ΑΕΠ όταν η Ελλάδα έχει μόνο 178! Παρόμοιο εισόδημα έχουν οι Ελβετοί, οι οποίοι με δημοψήφισμα το 2014 απέρριψαν πρόταση (και στην Ελβετία υπάρχουν ανόητοι κρατιστές) για καθορισμό κατώτατου μισθού στα 4.000 φράγκα (3.520 ευρώ). Κι επειδή οι ανόητοι, παντού στον κόσμο, είναι επίμονοι, ξαναμάζεψαν 100.000 υπογραφές και προκάλεσαν νέο δημοψήφισμα, το 2016, για ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα: 2.500 φράγκα, περίπου 2.200 ευρώ, για κάθε ενήλικα και 625 φράγκα για κάθε παιδί! Κι αυτό απορρίφθηκε με συντριπτική πλειοψηφία. Κατά του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος ήταν και τα ελβετικά εργατικά συνδικάτα! Φαντάζεσαι, να έκαναν ο ΣΥΡΙΖΑ ή η ΝΔ, που έχουν ακριβώς την ίδια αντίληψη στο θέμα, παρόμοιο δημοψήφισμα εδώ; Το "ναι" στον κατώτατο των 3.520 ευρώ θα έπαιρνε 90%! Και, βέβαια, την επαύριο η οικονομία θα κατέρρεε διότι κανένας δεν θα μπορούσε να πληρώσει αυτά τα λεφτά.
Ακόμα και το ΚΚΕ φαίνεται να αντιλαμβάνεται πως "ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος". Από τα 1.400 ευρώ κατώτατο μισθό που ζητούσε η Παπαρρήγα το 2012 (και 1.120 ευρώ επίδομα ανεργίας!), οι σύντροφοι έπεσαν στα 751. Γιατί; Γιατί να μην πάμε κατευθείαν στα 7.510 ευρώ, να πέσει χρήμα στην αγορά, να δουλέψουν τα μαγαζιά, να έρθει ανάπτυξη; Είναι τραγικό για το επίπεδο της νοημοσύνης μας και για τις προοπτικές της χώρας το ότι συζητάμε για το αν ο αέρας κουνάει τα φύλλα των δέντρων ή τα φύλλα κουνιούνται και δημιουργούν αέρα, σαν βεντάλιες.
Παρά την εθνική μας παράνοια όμως οι νόμοι της φύσης είναι άτεγκτοι: όπως είναι ο άερας που κουνάει τα φύλλα, είναι η ανταγωνιστικότητα της Οικονομίας που φέρνει πλούτο κι ο πλούτος ανεβάζει τις αμοιβές. Και τις κατώτατες και τις ανώτατες. Ποτέ το αντίστροφο. Για να έχουμε τους μισθούς της Σιγκαπούρης πρέπει να έχουμε το φιλελεύθερο μοντέλο της Οικονομίας της. Εμείς κάνουμε ακριβώς το αντίθετο. Το κράτος νομοθετεί για τα πάντα: πόσα θα παίρνεις, πόσο θα δουλεύεις, πότε θα δουλεύεις, πότε θα κάνεις διάλειμμα, πόση ώρα θα κάνεις διάλειμμα, με τι ρυθμό θα απολύονται οι εργαζόμενοι αν οι δουλειές πέσουν. Κι όταν κάποιος από τη μία ή την άλλη πλευρά δεν τηρεί τους κανόνες, το κράτος εκδικάζει την υπόθεση σε 10 – 15 χρόνια και, αφού έχεις ξεπουπουλιαστεί σε δικηγόρους και παράβολα, σου επιδικάζει αποζημίωση που δεν μπορείς πια να εισπράξεις γιατί λεφτά δεν υπάρχουν.
Ίσως το πιο δραστικό μέτρο για να ανέβει ο κατώτατος μισθός είναι να καταργήσουμε τους υποκατώτατους πολιτικούς που αποφασίζουν για τη ζωή μας. Ούτε αυτό όμως γίνεται με νόμο. Γίνεται με ψήφο.
