Άλλο…πράγμα ο Διοικητής, άλλο ο Ηγέτης.

Πολύ κουβέντα γίνεται για τα χαρακτηριστικά του διοικητού και του ηγέτη και ορισμένοι έσπευσαν να μιλήσουν και για “θυσίες”!

Στο διάβα των χρόνων οι δυο έννοιες διοικητής και ηγέτης έχουν ταυτισθεί ενώ δεν είναι ταυτόσημες. Είναι πολύ σημαντικό να γίνει διάκριση του ηγέτη από εκείνον που ασκεί διοίκηση, δηλαδή τον διοικητή, διότι στην πολιτική υπάρχουν πολλοί διοικητές αλλά επιτρέψτε μου ελάχιστοι -ίσως μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού- ηγέτες.

Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση των δυο εννοιών θα πρέπει πρώτα να δούμε τις ρίζες αυτών.

Η λέξη διοικητής ή αλλιώς manager προέρχεται από το ρήμα διοικώ που σημαίνει διαχειρίζομαι. επιτυγχάνω, φέρω την ευθύνη για την διεξαγωγή και ολοκλήρωση ενός έργου.

Η λέξη ηγέτης προέρχεται από το ρήμα ηγούμαι = επηρεάζω = κατευθύνω = οδηγώ σε μια συγκεκριμένη δράση ή άποψη.

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω η διαφορά είναι τεράστια και ουσιαστική (Warren Bennis (1999). Συνεπώς η ηγεσία μπορεί να ασκείται από μόνη της. Το ιδανικό, βέβαια, είναι να ασκείται διοίκηση και ηγεσία ταυτόχρονα από ένα άτομο, ή άλλως ένα άτομο να είναι και μάνατζερ και ηγέτης ταυτόχρονα.

Οι διαφορές διοικητή και ηγέτη παρατίθενται συγκριτικά για να φανεί η τεράστια διαφορά τους.

Ο μάνατζερ διοικεί / διαχειρίζεται το εφικτό. Ο ηγέτης καινοτομεί.

Ο μάνατζερ αντιγράφεται. Ο ηγέτης είναι πρωτότυπος.

Ο μάνατζερ διατηρεί. Ο ηγέτης αναπτύσσει.

Ο μάνατζερ αποδέχεται την πραγματικότητα. Ο ηγέτης ερευνά την πραγματικότητα.

Ο μάνατζερ εστιάζει σε συστήματα και δομές. Ο ηγέτης εστιάζει στους ανθρώπους.

Ο μάνατζερ στηρίζεται στον έλεγχο. Ο ηγέτης εμπνέει εμπιστοσύνη.

Ο μάνατζερ έχει βραχυπρόθεσμη προοπτική. Ο ηγέτης έχει μακροπρόθεσμη προοπτική.

Ο μάνατζερ ρωτά πώς και πότε. Ο ηγέτης ρωτά τι και γιατί.

Ο μάνατζερ κινείται σε προκαθορισμένα πλαίσια. Ο ηγέτης οραματίζεται.

Ο μάνατζερ μιμείται. Ο ηγέτης αναδεικνύεται.

Ο μάνατζερ δέχεται το κατεστημένο (status quo). Ο ηγέτης προκαλεί και φέρει την αλλαγή.

Ο μάνατζερ είναι κλασικός καλός στρατιώτης. Ο ηγέτης είναι το δικό σου πρόσωπο.

Ο μάνατζερ “κάνει τα πράγματα σωστά”. Ο ηγέτης “κάνει τα σωστά πράγματα”.

Από τα παραπάνω είναι σαφές ότι  ο μάνατζερ αξιοποιεί τους διαθέσιμους φυσικούς πόρους του οργανισμού στον οποίο ανήκει, ενώ ο ηγέτης εστιάζει στο όραμα αξιοποιώντας τους συναισθηματικούς και πνευματικούς πόρους του οργανισμού, τις αξίες, την δέσμευση και τις φιλοδοξίες.

Σύμφωνα με τους Bass και Daft τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν ένα ηγέτη, είναι τα παρακάτω:

Κοινωνικά χαρακτηριστικά όπως Δραστηριότητα, Επαγρύπνηση, Ικανότητα ανάπτυξης ομάδας, Ενέργεια, Πρωτοτυπία, Δημιουργικότητα Ικανότητα συνεργασίας, Προσωπική Ακεραιότητα, Δημοτικότητα, Γόητρο.

Νοημοσύνη & Δυνατότητες όπως Ηθική συμπεριφορά, Κοινωνικότητα,Κρίση, Αποφασιστικότητα, Αυτοπεποίθηση, Διαπροσωπικές δεξιότητες, Γνώση, Διακριτικότητα, Διπλωματία, Πειθώ.

Χαρακτηριστικά σχετικά με Εργασία Ολοκλήρωση και επίτευξη αποτελεσμάτων, Υπευθυνότητα, Ικανότητα αναζήτησης του διαφορετικού και καινούργιου, Ικανότητα προσανατολισμού στο στόχο (Bass, 1981:75-76, Daft, 1988:498).

Πως διαφοροποιείται ένας ηγέτης από έναν μη-ηγέτη?

Μετά τη διερεύνηση και ανάλυση των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων των δυο ομάδων, τα στοιχεία που διαφοροποιούν τους μεν από τους δε είναι ότι ο ηγέτης χαρακτηρίζεται  από νοημοσύνη και υπεροχή και την ύπαρξη κινήτρων όπως οι υποσυνείδητες σκέψεις ή οι επιθυμίες τα οποία συσχετίζονται με την αποτελεσματικότητα των ηγετών. (Mann (1959), Stogdill (1948), Antonakis, Cianciolo and Sternberg (2004), Zaccaro, Foti, and Kenny (1991), House (2004), Lowe & Gardner (2000)).

Eλπίζω το άρθρο μου αυτό να βοήθησε στην εμπέδωση και διαχωρισμό των δυο εννοιών.

Βιβλιογραφία:

Bennis, W., (1999), “The Leadership Advantage”, Leader to Leader, Vol. 12, pp. 18-23.

Mann, R.D., (1959), “A review of the relationship between personality and performance in small groups”, Psychological Bulletin, Vol. 56, pp. 241-270.

Stogdill, R.M., (1948), “Personal factors associated with leadership: A survey of the literature”, Journal of Psychology, Vol. 25, pp. 35-71.

Antonakis, J., Cianciolo, A. T., & Sternberg, R.J., (2004), Leadership: Past, present, and future, In J. Antonakis, A. T. Cianciolo, & R. J. Sternberg (Eds.) (2004) The nature of leadership. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

Zaccaro, S.J., Foti, R.J., Kenny, D.A., (1991), “Self monitoring and traitbased variance in leadership: An investigation of leader flexibility across multiple group situations”, Journal of Applied Psychology, Vol. 76, pp. 308-315.

House, R.J., (1971), “A Path-goal Theory of Leader effectiveness”, Administrative Science Quarterly, Vol. 16, pp. 321-338.

House, R.J., (2004), Culture, Leadership, and Organizations: The GLOBE Study of 62 Societies, Thousand Oaks: SAGE Publications.

Lowe, K. B., Gardner, W. L., (2000), “Ten years of The Leadership Quarterly: Contributions and challenges for the future”, Leadership Quarterly, Vol. 11, pp. 459-514.

Bass, Β.Μ., (1981), Stogdill’s Handbook of Leadership, New York: Free Press.

Daft, R.L., (1988), Management, USA: Dryden Press.