Στις 14 Ιουλίου 1789 ξέσπασε η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση με κατάλυση του φεουδαρχικού συστήματος  και της “ελέω Θεού” μοναρχίας, με ταυτόχρονη ανάδειξη της αστικής τάξης η οποία έφερε σημαντικές αλλαγές σε πολλά επίπεδα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Μια από αυτές ήταν και το δικαίωμα της ελευθερίας που περιέχεται στο τρίπτυχο της γαλλικής Ελευθερία-Ισότης-Αδελφότης.  

Η έννοια της Ελευθερίας δεν είναι μονόπλευρη, περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα έκφρασης με κυριότερη την ελευθερία του λόγου. Η κατάκτηση αυτή επέτρεψε στον άνθρωπο να δέχεται και να παράγει πληροφορίες χωρίς κανέναν απολύτως περιορισμό.

Η ελευθερία του λόγου είναι αναφαίρετο και κατοχυρωμένο δικαίωμα από την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.

Διαχρονικά, τα αυταρχικά ή απολυταρχικά καθεστώτα, μη σεβόμενα το Σύνταγμα και τους νόμους, ασκούν τον έλεγχο της ελευθερίας του λόγου με διάφορα μέσα  και στόχο, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, την χειραγώγηση, τον έλεγχο της κοινωνίας και τη διατήρηση ή ενίσχυση της εξουσίας τους .

Ο έλεγχος της ελεύθερης διακίνησης της πληροφορίας μπορεί να ασκηθεί, αναλόγως των συνθηκών, με τον άκομψο ή εύκομψο περιορισμό ή απαγόρευση απόψεων, ιδεών, θέσεων, ακόμη και δημοσιογραφικών ερωτήσεων ή αποκαλύψεων που ενοχλούν τα σχέδια ενός αυταρχικού καθεστώτος. Ο περιορισμός της ελευθερίας από τα απολυταρχικά καθεστώτα μπορεί να επενδύεται με ένα “περιτύλιγμα” δημοκρατίας που περιλαμβάνει επίκληση των ονομάτων της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του κοινού συμφέροντος που ουσιαστικά η συμπεριφορά και οι πράξεις του καθεστώτος καταπατά.

Το άρθρο 14 παρ.2 του ελληνικού συντάγματος για την ελευθερία του τύπου αναφέρει: <<Ο τύπος είναι ελεύθερος.Η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απογορεύονται>>.

Τόσο τα δημόσια όσο και τα ιδιωτικά ΜΜΕ υποχρεούνται να σέβονται εμπράκτως την ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας και των ιδεών. Εκεί που δεν λειτουργεί ή πάσχει η Δημοκρατία παρατηρούνται φαινόμενα παραβίασης του συντάγματος με πολιτικές παρεμβάσεις στο τι θα μεταδοθεί, θα ερωτηθεί από δημοσιογράφο ή θα δημοσιευτεί, με επιδίωξη τον έλεγχο της πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής. Οι συνειδητοποιημένοι κάτοικοι (=πολίτες) μιας χώρας οφείλουν να υπερασπίζονται αυτή τη συνταγματική αρχή και να μην επιτρέπουν την εκδήλωση αυταρχικών συμπεριφορών και πράξεων που την παραβιάζουν. Διαφορετικά, η δημοκρατία γίνεται συνεχώς φτωχότερη.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα όσων ατόμων  ασκούν, ανεξαρτήτως βαθμού, αυταρχική συμπεριφορά είναι η υπεροψία, η αλαζονεία που συνήθως  προκύπτει από την ανέλπιστη απόκτηση εξουσίας, και ο ναρκισσισμός που οδηγούν στην απώλεια του μέτρου και στην Ύβρι.

Η Ύβρις ως ενέργεια θίγει την αξιοπρέπεια και την τιμή ενός προσώπου. Σύμφωνα με τον Καστοριάδη, ύβρις είναι “…η λυσσαλέα επιθυμία της παράβασης….που οδηγεί στην  υπερβολή του Δήμου και στην παραφροσύνη…. στην παραβίαση των ορίων και στην αδυναμία του αυτοπεριορισμού, βασική προυπόθεση για την επίτευξη δημοκρατίας.”

Η Ύβρις Αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα όταν υπάρχει στο μυαλό πολιτικών, με ολέθριες συνέπειες για την κοινωνία.

Τελευταία, γίναμε θεατές της συμπεριφοράς της προέδρου του ελληνικού Κοινοβουλίου δηλαδή του αγενούς και επιθετικού τρόπου αντιμετώπισης ενός δημοσιογράφου τηλεοπτικού καναλιού, ο οποίος ασκώντας το έργο του ρώτησε αν θα πληρωθεί η δόση της χώρας προς το ΔΝΤ στο τέλος του μήνα. Η πρόεδρος του ελληνικού Κοινοβουλίου ξεπέρασε τα όρια, προχώρησε σε ύβρη. Αυτή εμπεριείχει αλαζονεία, αυταρχικότητα, προβολή και προσβολή, επίδειξη δύναμης και υπεροπτική αντιμετώπιση του συγκεκριμένου δημοσιογράφου. Η πρόεδρος της Βουλής, σύμφωνα με τον ορισμό του Καστοριάδη, “…έβγαλε το χάος που είχε μέσα της με τη μορφή της ύβρεως…”, δηλαδή παραβίασε τα όρια του θεσμικού της ρόλου.

Ελπίζω να μη ξεχνά πως, η ‘Yβρις οδηγεί στην Τίση, δηλαδή τη φθορά και την τελική καταστροφή.

Σημείωση: Ο Joseph McCarthy ήταν Αμερικανός ρεπουμπλικάνος πολιτικός που έζησε την εποχή του ψυχρού πολέμου και έγινε περισσότερο γνωστός ως επικεφαλής εφαρμογής σειράς δραστικών μέτρων που περιόριζαν τις ελευθερίες των πολιτών, υπό τον φόβο διείσδυσης του κομμουνισμού στις ΗΠΑ.