Αποστολή των Δημόσιων Κέντρων Κοινωνικής Δράσης είναι να εξασφαλίζουν σε όλους τη δυνατότητα να ζουν με ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το οποίο αποτελεί συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα

Δημόσια Κέντρα Κοινωνικής Δράσης (CPAS-OCMW ή ΔΚΚΔ) υπάρχουν σε κάθε δήμο στο Βέλγιο. Λειτουργούν υπό την ευθύνη της δημοτικής αρχής που εκλέγει, αμέσως μετά τις δημοτικές εκλογές, το διοικητικό συμβούλιο στο οποίο συνήθως προΐσταται ένας εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος. Τα κέντρα παρέχουν κατά προτεραιότητα κοινωνική βοήθεια και φροντίδα σε όσους δεν έχουν επαρκή μέσα να ζήσουν αξιοπρεπώς και έχουν εξαντλήσει όλα τα άλλα μέσα κοινωνικής ασφάλισης. Έτσι, σε όσους έχουν πραγματική ανάγκη, τα ΔΚΚΔ παρέχουν τροφή, ένδυση, στέγη και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, με ισότιμο και αντικειμενικό τρόπο, ανεξάρτητα από ιδεολογικές, φιλοσοφικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις και χωρίς να θίγεται η προσωπική ζωή.

Τα ΔΚΚΔ είναι αρμόδια για την παροχή οικονομικής βοήθειας υπό τη μορφή «εισοδήματος ενσωμάτωσης» με στόχο να βοηθηθεί ο πολίτης να ξαναγίνει αυτόνομος. Το ύψος τους εισοδήματος ενσωμάτωσης είναι 534 ευρώ αν ο δικαιούχος συγκατοικεί με άλλον, 801 ευρώ αν μένει μόνος του και 1.068 ευρώ εάν έχει οικογένεια με τουλάχιστον ένα ανήλικο παιδί. Αλλά υπάρχουν και άλλες μορφές οικονομικής ενίσχυσης όπως για παράδειγμα το επίδομα εγκατάστασης (για την αγορά επίπλων), το επίδομα ενοικίου και το επίδομα θέρμανσης. Οι κοινωνικοί λειτουργοί που επεξεργάζονται τις σχετικές αιτήσεις αποφασίζουν μετά από επιτόπιες επισκέψεις για να διαπιστώσουν τις πραγματικές συνθήκες διαβίωσης του αιτούντα. Τα ΔΚΚΔ προσφέρουν επίσης βοήθεια σε είδος, όπως, κουπόνια για την αγορά τροφίμων, δέματα με τρόφιμα, φαγητό από κοινωνικές κουζίνες, ενδύματα ή και έπιπλα, εισιτήρια για τα αστικά μέσα μαζικής μεταφοράς και κάρτες τηλεφώνου καθώς και βοήθεια σε περίπτωση μετακόμισης. Συμμετέχουν επίσης στα έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των πολιτών που βρίσκονται σε ανάγκη.

Η κοινωνικο-επαγγελματική βοήθεια που παρέχει το ΔΚΚΔ αποσκοπεί στην υποστήριξη του πολίτη με στόχο τη μόνιμη επαγγελματική του ένταξη χωρίς το ΔΚΚΔ να ενεργεί ως γραφείο εύρεσης εργασίας. Βοηθά τον πολίτη να καταστρώσει ένα επαγγελματικό σχέδιο και τον υποστηρίζει κατά τη φάση της υλοποίησης συντονίζοντας τις αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς. Το σχέδιο αυτό μπορεί να περιλαμβάνει μαθήματα ξένων γλωσσών, τεχνική κατάρτιση, ενεργή αναζήτηση εργασίας και τέλος συμπαράσταση για την απόκτηση επαγγελματικής εμπειρίας σε επιδοτούμενες επιχειρήσεις. Όπως είπαμε στόχος είναι ο πολίτης να καταστεί αυτόνομος και να ενταχθεί επαγγελματικά στην κοινωνία με βάση τα προσόντα και τις ικανότητές του.

Πολύ σημαντική είναι και η βοήθεια που παρέχουν τα ΔΚΚΔ σε ηλικιωμένους και αναγκεμένες οικογένειες. Πολλά ΔΚΚΔ παρέχουν για παράδειγμα υπηρεσία φύλαξης άρρωστων παιδιών με εργαζόμενους γονείς. Αφορά παιδιά ηλικίας 3 μηνών έως 12 ετών στα οποία η υπηρεσία φροντίζει να χορηγηθούν τα προβλεπόμενα φάρμακα και γεύματα. Η υπηρεσία παρέχεται επί πληρωμή, το πολύ για ένα πενθήμερο, με μέγιστη φύλαξη μέχρι 9 ώρες ημερησίως. Όσον αφορά τους ηλικιωμένους που έχουν ακόμη δυνάμεις και διαύγεια πνεύματος, προβλέπεται βοήθεια στην καθημερινότητα όπως συνοδεία στις μετακινήσεις, στα καθημερινά ψώνια και την καθαριότητα του σπιτιού καθώς και βοήθεια στο μαγείρεμα. Μια νοσοκόμα βοηθά στην ατομική υγιεινή αλλά και παρακολουθεί την φαρμακευτική αγωγή του ηλικιωμένου. Η κοινωνική λειτουργός βοηθά στην προσαρμογή της κατοικίας για άτομα με προβλήματα κινητικότητας αλλά και αφιερώνει χρόνο για να ακούσει τις δυσκολίες των ηλικιωμένων και των ανάπηρων και να τους ανακουφίσει με έναν καλό λόγο. Μπορεί ακόμη να βοηθήσει με νομικές συμβουλές ιδίως τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, να κατευθύνει τον πολίτη σε εξειδικευμένες υπηρεσίες (π.χ. σε οίκους ευγηρίας) ή να τον βοηθήσει σε θέματα οικογενειακού προϋπολογισμού.

Όταν ο ηλικιωμένος δεν μπορεί πια να μείνει μόνος του, το ΔΚΚΔ τον κατευθύνει σε έναν από τους ιδιωτικούς ή δημόσιους οίκους ευγηρίας. Σε κάθε δήμο λειτουργεί τουλάχιστον ένας δημόσιος οίκος ευγηρίας υπό την ευθύνη του ΔΚΚΔ. Εκτός από τα κανονικά δωμάτια με δύο συγκάτοικους λειτουργεί και ιδιαίτερη πτέρυγα για κατάκοιτους και συχνά, σε συνεργασία με τα περιφερειακά νοσοκομεία, και ιδιαίτερη πτέρυγα παρηγορητικής φροντίδας. Συνήθως οι οίκοι ευγηρίας είναι αρμόδιοι και για την ετοιμασία των γευμάτων που διανέμονται καθημερινά στους ηλικιωμένους που εξακολουθούν να μένουν μόνοι τους στα σπίτια τους αλλά δεν έχουν πια την δυνατότητα να μαγειρεύουν.

Μένοντας στο Βέλγιο επί 29 τόσα χρόνια, είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω κατ' επανάληψη την αποτελεσματικότητα με την οποία λειτουργεί το σύστημα. Θυμάμαι την Έρνα, μια ρωσικής καταγωγής ηλικιωμένη κυρία, την οποία γνωρίσαμε μόλις φτάσαμε στο Βέλγιο και η οποία είχε γίνει δεκτή στον οίκο ευγηρίας της Ιξέλ στην περιοχή των Βρυξελλών. Την επισκεπτόμασταν τακτικά, πρώτα στο δίκλινο δωμάτιό της και στη συνέχεια στην πτέρυγα για κατάκοιτους. Η Έρνα ήταν άπορη αλλά εκτός από την πλήρη φροντίδα που της παρείχε το ΔΚΚΔ έπαιρνε και ένα μικρό ποσό κάθε μήνα ως «χαρτζιλίκι» και με τα χρήματα αυτά αγόραζε σοκολάτες για τους επισκέπτες. Θυμάμαι επίσης την Ανέτ, την γειτόνισσά μας στη Φλάνδρα. Όταν πια δεν μπορούσε να ασχοληθεί με τις δουλειές του σπιτιού το ΔΚΚΔ της έστελνε κάθε εβδομάδα καθαρίστρια, την επισκεπτόταν καθημερινά νοσοκόμα για να βεβαιωθεί ότι έπαιρνε τα φάρμακά της, το αυτοκινητάκι του δήμου της έφερνε καθημερινά το φαγητό της ενώ η κοινωνική λειτουργός φρόντισε να της βρει δικηγόρο για να ρυθμίσει τα κληρονομικά της και να αποφύγει τις κατασχέσεις επειδή είχε υπογράψει ως εγγυήτρια για κάποια δάνεια της κόρης της. Όταν η νόσος Αλζχάιμερ προχώρησε πολύ, η Ανέτ μετακόμισε σε έναν εξειδικευμένο οίκο ευγηρίας για πάσχοντες από άνοια και παρόμοια νοσήματα … Συνταγματικά κατοχυρωμένη ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η εφαρμογή της στην πράξη. Φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση …

Ο Παναγιώτης ΑΛΕΒΑΝΤΗΣ είναι φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 20 Μαρτίου 2013. Αναδημοσιεύεται και στο ιστολόγιο http://alevantis.blogspot.com