Η συστηματική, μαζική Εκπαίδευση στις αναπτυγμένες χώρες έχει περίπου 1,5 αιώνα ζωής. Γεννήθηκε από τις ανάγκες που δημιούργησαν η επιστημονική-τεχνολογική «καταιγίδα» και η βιομηχανική «επανάσταση» του 19^ου αιώνα. Το νεοελληνικό κράτος δεν πέρασε ποτέ μέσα απ’ αυτήν την... ευεργετική καταιγίδα. Σήμερα, που πορευόμαστε μέσα σε νέες «καταιγίδες και επαναστάσεις», η Εκπαίδευση καλείται να επιτελέσει ρόλους για τους οποίους δεν είναι προετοιμασμένη. Ας μη ξεχνάμε, ότι εκπαιδεύουμε παιδιά για έναν μελλοντικό κόσμο που αγνοούμε πλήρως!

Ανέκαθεν τα ανθρώπινα ήταν ταραχώδη. Όμως, σήμερα είναι διαφορετικά ως προς το εύρος και τη κλίμακα των αλλαγών. Όπως όλα δείχνουν, οι επιστημονικές εξελίξεις στη βιοτεχνολογία, οι εφαρμογές της νανοτεχνολογίας, η αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού της Γης και η έλλειψη των φυσικών πόρων θα κατευθύνουν κατά κύριο λόγο τις αποφάσεις μας για το μέλλον. Για να αποφύγουμε, όσο είναι δυνατόν, τις αστοχίες, ο σχεδιασμός στην Εκπαίδευση και στη Δια Βίου Παιδεία πρέπει να γίνεται με ορίζοντα δεκαετιών, ίσως ακόμα και γενεών. Με διαρκή επανακαθορισμό των στόχων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Πρέπει να θεμελιώνεται στις έννοιες της εξωστρέφειας, της αριστείας και της αξιολόγησης. Μέσα στο καινοφανή «χείμαρρο» των εξελίξεων, η ενίσχυση της δια βίου μάθησης δημιουργεί ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, αφού συνεχώς εξοπλίζει τους πολίτες και εργαζόμενους με νέες, απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες.

Σπουδαίες αρχές που πρέπει επίσης να ληφθούν υπ’ όψιν είναι: η παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους ώστε να ανακαλύψουν και καλλιεργήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους,  η ανάδειξη της αξίας όλων των εκπαιδευτικών κατευθύνσεων και η ενίσχυση των σχολικών δραστηριοτήτων σε εξωσχολικούς χώρους, όπου η διδασκαλία θα αποκτήσει ενισχυμένο βιωματικό χαρακτήρα και δεν θα περιορίζεται στις «στεγνές» αίθουσες διδασκαλίας. Απαραίτητη η σταδιακή αυτονόμηση της σχολικής μονάδας, η εντονότερη συμμετοχή των  εκπαιδευτικών στο σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής και στη διαμόρφωση της ιδιαίτερης κουλτούρας και του κλίματος στη σχολική μονάδα. Τότε, μπορούμε να ελπίζουμε ότι το σχολείο θα πάψει να  είναι μια «φάμπρικα» απολυτηρίων και θα μετατραπεί στο «σχολειό του μαθητή». Ότι η Εκπαίδευση και η δια βίου Παιδεία θα είναι παράγοντες που θα λειτουργούν σαν μοχλοί κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, και παροχής συνθηκών κατάλληλων για τη διαμόρφωση ανθρώπων μορφωμένων και ευτυχισμένων.

( Περισσότερα: Οι Θέσεις της "Δημιουργία, ξανά!" για την Παιδεία )