Η ΟΜΙΛΙΑ ΜΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ

Κυρίες και κύριοι σύνεδροι,

από το 1977, όταν κάτοικοι του Κορωπίου έκλεισαν τη χωματερή της Βάρης, μέχρι τις πολύμηνες συρράξεις της Κερατέας σαν να μην πέρασε μια μέρα.

Το μακροβιότερο σήριαλ της μεταπολίτευσης επαναλαμβάνει μονότονα το ίδιο σενάριο σε κάθε επεισόδιό του: η Δημόσια Διοίκηση χωροθετεί, οι κάτοικοι αντιδρούν, οι αντιδικίες μεταφέρονται στις δικαστικές αίθουσες και ταυτόχρονα στον δρόμο, η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση για αναλγησία, η κυβέρνηση την αντιπολίτευση για λαϊκισμό, οι δικαστικές αποφάσεις ανατρέπουν η μία την άλλη, τα media έχουν ένα ζουμερό, αν και δυσώδες, θέμα, οι τοπικοί οπλαρχηγοί ένα πεδίο δόξης λαμπρό που ίσως αργότερα το εξαργυρώσουν στην κεντρική πολιτική σκηνή. Όμως η χώρα πληρώνει πρόστιμα και ο φορολογούμενος τον τελικό λογαριασμό.

Τι φταίει και τόσοι άνθρωποι με ικανότητες που ασχολήθηκαν δεν μπόρεσαν να γράψουν ένα διαφορετικό σενάριο; Και κυρίως, τι μπορεί να γίνει ώστε αυτή η Περιφερειακή Αρχή να λύσει το θέμα άπαξ διά παντός;

Το κλειδί είναι δύο λέξεις, που στα σοβαρά κράτη αποτελούν έναν αυτόνομο, από τους πιο απαιτητικούς μάλιστα, τομέα της επιστήμης της επικοινωνίας. Λέγεται Διαχείριση Κρίσεων.

Μα, κρίση, θα ρωτήσετε, δεν είναι κάτι που εμφανίζεται απρόσμενα και διαρκεί σχετικά λίγο; Συνήθως ναι. Στην περίπτωση της Ελλάδας, όμως, το έλλειμμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στην Πολιτεία και στον Πολίτη έχει παγιώσει μια ενδημική πλέον κρίση η οποία εκφράζεται με αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών σε κάθε σχεδόν απόφαση της Διοίκησης.

Δεν θα χάσω χρόνο αναφερόμενος στα αίτια, που νομίζω τα ξέρουμε όλοι έστω κι αν δεν τα ομολογούμε όλοι. Θα πάω κατευθείαν στις προτάσεις και είναι στο χέρι σας να συγκρίνετε τι έγινε από όσα θα μπορούσαν να γίνουν αν πολιτικοί, πολίτες και Δημόσια Διοίκηση είχαμε μια περισσότερο παραγωγική αντίληψη του ρόλου μας.

Αποφασίζεται λοιπόν να γίνει ένα εργοστάσιο επεξεργασίας αποβλήτων στη γειτονιά μου. Τι ξέρω μέχρι τώρα για την επεξεργασία αποβλήτων; Ότι λερώνει, ότι οχλεί, ότι μυρίζει, ότι μολύνει το έδαφος! Τι ξέρω επίσης για τα κριτήρια χωροθέτησης; Ότι σπάνια είναι ορθολογικά. Σχεδόν πάντα είναι πολιτικά. Με τον μουτζούρη στο χέρι μένει αυτός που έχει τη μικρότερη πολιτική δύναμη.

Να, αμέσως αμέσως δύο βασικά πεδία στα οποία πρέπει να πιάσουμε δουλειά. Το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι η διαφήμιση της μεθόδου. Με άρθρα, με δελτία τύπου, με συνεντεύξεις στα ΜΜΕ, με επεξηγηματικές ταινίες, με αξιοποίηση του διαδικτύου, με διοργάνωση ημερίδων. Όλα τα έργα αυτού του μεγέθους δημιουργούν ένα κέντρο πληροφόρησης, σαν μουσείο του μέλλοντος, το οποίο θα επισκέπτονται πολίτες αλλά και σχολεία και θα ενημερώνονται για την νέα αντίληψη μηδενικού υπολείμματος στη διαχείριση αποβλήτων. Θα βλέπουν μακέτες του έργου, θα παίζουν παιχνίδια εξοικείωσης με την νέα τεχνολογία και την οικολογική της διάσταση, θα παρακολουθούν ντοκιμαντέρ για παρόμοια έργα σε άλλες πόλεις. Θα είναι προσβάσιμες σε όλους, αναρτημένες στο διαδίκτυο, οι συγκριτικές μελέτες βάσει των οποίων επιλέχθηκε η γειτονιά μου και όχι η γειτονιά σου, με κοστολογημένες τις επιπτώσεις αλλά και τα αντισταθμιστικά οφέλη προς την τοπική κοινωνία.

Θα αλλάξω την άποψή μου μετά από όλα αυτά; Αν γίνουν σωστά, και είμαι καλοπροαίρετος, ναι. Πώς θα το ξέρει η Περιφέρεια; Με διαρκή σταθμισμένη έρευνα στο ευρύ κοινό και στις τοπικές κοινωνίες, με τη διαχείριση της καθημερινής διαδικτυακής επικοινωνίας με τους πολίτες. Σήμερα η τεχνολογία μάς δίνει τη δυνατότητα να έχουμε μια καθημερινή αποτύπωση της κοινής γνώμης και είναι ασυγχώρητη παράλειψη να μην την αξιοποιούμε. Ειδικά στις κοινωνίες, που θα υποδεχθούν τις εγκαταστάσεις, οι ενέργειες θα πρέπει να είναι περισσότερο στοχευμένες, όπως επισκέψεις των τοπικών παραγόντων σε ανάλογες εγκαταστάσεις στο εξωτερικό και πρόβλεψη στον προϋπολογισμό του έργου ενός ποσού για αμοιβή ανεξάρτητων, διεθνών, ενδεχομένως, ελεγκτών που θα επιλέξουν οι τοπικές κοινωνίες για να είναι σίγουρες ότι τα έργα γίνονται σύμφωνα με τις προδιαγραφές.

Γιατί αυτό; Γιατί κανένας Έλληνας δεν εμπιστεύεται το κράτος. Ξέρει ότι άλλα γράφουν τα χαρτιά κι άλλα θα γίνουν στην πράξη. Άλλες οι προδιαγραφές των υλικών της μελέτης κι άλλες αυτών που θα τοποθετηθούν. Ξέρει ότι το ίδιο έργο μπορεί να εμφανίζεται ως ευλογία στα σχέδια και να αποδειχθεί κατάρα στην εφαρμογή.

Από την πλευρά του, το κράτος έχει υιοθετήσει όλα αυτά τα χρόνια μια απολύτως λανθασμένη πολιτική στη διαχείριση της σχέσης του με τους πολίτες. Ή θα στέλνει δυνάμεις καταστολής ή δυνάμεις δήθεν ιεραποστολής. Κι όταν μιλάω για το κράτος εννοώ και κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Όσο καταστροφικό είναι να βάζεις τα ΜΑΤ να χτυπάνε νοικοκυρές, άλλο τόσο καταστροφικό είναι να υποδαυλίζεις τις φοβίες κάθε νοικοκυράς επιδιώκοντας μικροκομματικό κέρδος. Την Ελλάδα δεν την έφεραν εδώ, μόνον οι κυβερνήσεις της. Την έφεραν και οι αντιπολιτεύσεις της. Η μόνιμη μανιχαϊστική θέση του «όχι σε όλα», όταν είναι προτάσεις του άλλου, κατάφερε να μην προχωράει τίποτε και ολόκληρο το πολιτικό σύστημα να απαξιωθεί στη συνείδηση του πολίτη.

Πριν λοιπόν ορίσουμε το πεδίο της επικοινωνίας ανάμεσα σε κράτος και πολίτη θα έπρεπε να ορίσουμε με σαφήνεια τους ρόλους.

Το τονίζω αυτό γιατί η κυρία Περιφερειάρχις αναφέρθηκε επί λέξει σε «ευρεία διαβούλευση με το σύνολο των δήμων της Αττικής, τους κοινωνικούς φορείς, την επιστημονική κοινότητα, την ΠΟΕ-ΟΤΑ, περιβαλλοντικές οργανώσεις», την ίδια στιγμή που αναγνωρίζει (ξανά επί λέξει) ότι «ο χρόνος μετράει αντίστροφα και πιέζει».

Πώς συμβιβάζονται αυτά τα δύο; Ποια είναι η μεθοδολογία αυτών των διαβουλεύσεων ώστε να καταλήξουν σε συμπέρασμα άμεσα εφαρμοστέο;
Από πού κι ως πού η ΠΟΕ-ΟΤΑ και οι κοινωνικοί φορείς (ποιοι αλήθεια;) είναι σε θέση να δώσουν τις τεχνικές λύσεις που χρειάζεται ένα καθαρά τεχνικό πρόβλημα; Και τι θα συμβεί αν οι απόψεις διίστανται;

Η αντίληψη πώς όλοι έχουν γνώμη για όλα έχει οδηγήσει τη Δημοκρατία μας σε καταφανή δυσλειτουργία που μπορεί να φτάσει μέχρι την αυτοακύρωσή της. Να το πω όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται: δεν είναι οι πολιτικοί αρμόδιοι για να επιλέξουν την βέλτιστη λύση για τη διαχείριση των αποβλήτων. Είναι οι επιστήμονες. Δεν είναι οι πολιτικές ομιλίες ο μπούσουλας των ενεργειών μας. Είναι οι μελέτες από επιστημονικούς φορείς. Είχαμε έλλειψη από τέτοιες; Αντιθέτως. Εχουν εκπονηθεί δεκάδες! Αν συνυπολογίσουμε πτυχιακές εργασίες και διδακτορικες διατριβές γίνονται εκατοντάδες, για κάθε παράμετρο του προβλήματος - από τους πιο έγκυρους επιστημονικούς φορείς της χώρας. Και πού κατέληξαν; Στο συρτάρι. Είναι ένα άλλο είδος υγειονομικής ταφής αυτό σε μια χώρα που θεωρεί την επιστημονική εργασία περίπου ως σκουπίδι. Όμως το να τις ανασύρουμε από το συρτάρι, να τις επικαιροποιήσουμε και να τις εμπλουτίσουμε με τις καλές πρακτικές αυτού του συνεδρίου δεν είναι ούτε δύσκολο ούτε χρονοβόρο. Θα πρέπει σήμερα κιόλας, να συσταθεί μία ομάδα έργου από επιστήμονες και τεχνικούς, Έλληνες και ξένους, η οποία μέσα σε έναν μήνα το πολύ να έχει καταλήξει στο μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων που θα υιοθετήσουμε.

Από κει κι ύστερα αναλαμβάνει δουλειά ο μηχανισμός επικοινωνίας ώστε να ενημερώσει και να πείσει τους πολίτες. Και μόνη η πληροφορία ότι στη σχετική μελέτη δεν συμμετείχαν πολιτικοί αρκεί για ένα στέρεο προγεφύρωμα εμπιστοσύνης.

Κι αφού τελειώσουμε με τον σχεδιασμό, να προχωρήσουμε στην υλοποίηση. Εδώ ορθώνεται ως Κέρβερος το μεγάλο ταμπού της μεταπολίτευσης. Ποιος θα είναι ο φορέας υλοποίησης; Οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος, οπουδήποτε στον κόσμο θα απαντούσε: αυτός που μπορεί να κάνει τη δουλειά σωστά με το μικρότερο κόστος. Εμείς έχουμε την απάντηση έτοιμη, πριν την ερώτηση: το κράτος! Ο κρατισμός – μια κλασική δεξιά, συντηρητική έννοια – έχει γίνει το ιερό δισκοπότηρο της ελληνικής αριστεράς.

Αγαπητοί φίλοι, ακόμα και στα πλουσιότερα κράτη, οι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι. Πόσω δε μάλλον στο χρεωκοπημένο δικό μας. Δεν μπορώ να καταλάβω με ποια λογική κάτι που μπορείς να το αγοράσεις με 100 ευρώ, ας πούμε, θα πρέπει να το πληρώσεις 150 ή και 1000; Είναι φιλολαϊκό αυτό;
Κάθε ευρώ παραπάνω που ξοδεύεις για την διαχείριση των απορριμμάτων το στερείς από τις κοινωνικές σου παροχές, από τον παιδικό σταθμό, από τη στήριξη των αδυνάμων. Ή το αφαιρείς, άνευ λόγου, ως δημοτικό τέλος, από την τσέπη του χειμαζόμενου πολίτη.

Ας ξεκαθαρίσουμε επιτέλους μια θεμελιώδη παρεξήγηση: δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι αυτές που παρέχονται από κρατικούς υπαλλήλους, αλλά αυτές που πληρώνει το κράτος δηλαδή ο φορολογούμενος. Γιατί η διαχείριση των απορριμμάτων μου θα πρέπει να είναι αποκλειστικά κρατική δουλειά κι όχι και ο καθαρισμός των ρούχων μου, ας πούμε; Γιατί να μην κάνουμε κρατικά καθαριστήρια, κρατικά πρατήρια καυσίμων ή και κρατικά σουβλατζίδικα; Το κράτος έχει αποδείξει ότι είναι κάκιστος επιχειρηματίας. Δεν είναι θέμα ανθρώπων, αλλά δομών. Αν εγώ, για παράδειγμα, ανακαλύψω μια καινοτομική εφαρμογή που μπορεί να δώσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην επιχείρησή μου, μπορώ να την αγοράσω μέσα σε 5 λεπτά από το διαδίκτυο. Πόσο χρόνο θα χρειαστεί η γραφειοκρατία του δημοσίου να το κάνει αυτό, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι άνθρωποι χωρίς κανένα κίνητρο ψάχνονται από μεράκι όπως οι ιδιώτες για καινοτομίες; Πόσοι προσελήφθησαν ως εργαζόμενοι αποκομιδής απορριμμάτων στους δήμους και μεταπήδησαν σε γραφεία δημάρχων και δημοσίων σχέσεων;

Καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ κρατάει τα ηνία πλέον και στην Περιφέρεια και στην κυβέρνηση, έχετε την ευκαιρία να ασκήσετε μια πραγματική φιλολαϊκή πολιτική που οι προηγούμενες κυβερνήσεις εγκλωβισμένες στις πελατειακές τους δουλείες δεν κατάφεραν. Τολμήστε την πιο ουσιαστική μεταρρύθμιση και δώστε στον πολίτη καλές και φτηνές υπηρεσίες με την εποπτεύουσα αρχή στον θεσμικό της ρόλο: εκείνου που θέτει το πλαίσιο λειτουργίας, τους κανόνες του παιχνιδιού και μεριμνά για τη δίκαιη και διαφανή τους εφαρμογή προς όλους. Και φυσικά ειπράττει φόρους από τα κέρδη των ιδιωτών. Προκηρύξτε έναν τίμιο μειοδοτικό διαγωνισμό, με μέλη της κριτικής επιτροπής και από την αντιπολίτευση και από τους τοπικές κοινωνίες, και καλέστε όσες σοβαρές εταιρείες μπορούν να αναλάβουν το έργο. Αν ο κος Μπαλασόπουλος και οι συνδικαλιστές της παρέας του μπορούν να το κάνουν καλύτερα και φτηνότερα, χαρά μας να τους το αναθέσουμε. Αλλά, προσέξτε, με δρακόντειες ρήτρες για κάθε παρέκκλιση από τις προδιαγραφές που η επιστημονική ομάδα έθεσε ή από το χρονοδιάγραμμα.

Μα, θα ρωτήσετε, μπορεί να ισχύει η έννοια χρονοδιάγραμμα στο ελληνικό κράτος; Η περιπέτεια της διαχείρισης των αποβλήτων στην Περιφέρεια που κοντεύει να κλείσει μισόν αιώνα και βρίσκεται ακόμα στο σημείο μηδέν αποδεικνύει περίτρανα πως ΟΧΙ! Οποιοσδήποτε, με οποιοδήποτε κίνητρο, μπορεί να μπλοκάρει οτιδήποτε και να πυροδοτήσει μια πολυετή δικαστική διαμάχη που κρατάει σε ομηρία όλους τους εμπλεκόμενους. Θεωρώ λοιπόν απαραίτητη προϋπόθεση να αξιοποιήσετε την - ευτυχή όπως μπορεί να αποδειχθεί - συγκυρία της ανάληψης της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ και να αλλάξετε επιτέλους το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει το καθεστώς των προσφυγών στη δικαιοσύνη. Μπορείτε να καθιερώσετε τον θεσμό της διαιτησίας, σε περιπτώσεις που το επίδικο δεν είναι νομικό αλλά τεχνικό θέμα. Μπορείτε να εφαρμόσετε μια προδικαστική διαδικασία που να χαρακτηρίζει– με διαφανή τεκμηρίωση – προφανώς αβάσιμη μια προσφυγή και, ή να τη θέτει στο αρχείο ή να υποχρεώνει τον προσφεύγοντα, αν θέλει να συνεχίσει τη δικαστική διαμάχη να αποζημιώσει όλους τους εμπλεκόμενους σε περίπτωση που η προσφυγή του απορριφθεί. Ή να θέσετε χρονικό όριο, ας πούμε 3 μηνών από την προσφυγή μέχρι την οριστική και αμετάκλητη απόφαση της Δικαιοσύνης.

Εύχομαι η σημερινή αντιπολίτευση, στην οποία περιλαμβάνεται και η παράταξή που εκπροσωπώ, να λειτουργήσει υπεύθυνα, συντασσόμενη με την Περιφερειακή Αρχή έναντι οποιουδήποτε κακόβουλου, με μόνη προϋπόθεση το μείζον τεχνικό θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων να μην καταλήξει ξανά θύμα των ιδεοληψιών και των αγκυλώσεων που μας οδήγησαν στο σημείο μηδέν.

Ας θάψουμε, μια για πάντα, τα εγχειρίδια πολιτικής καθοδήγησης κάθε –ισμού, (η ανακύκλωσή τους δημιουργεί περισσότερα σκουπίδια) κι ας αντικρύσουμε τον κόσμο του 21ου αιώνα με ανοιχτά μάτια και καθαρό μυαλό.