GR
EN Αρχίζω αυτό το σχόλιο για τον εκλογικό νόμο, από 'κει που το είχα αφήσει, ΕΔΩ: υπογραμμίζοντας πως δεν υπάρχει ιδανικό εκλογικό σύστημα. Όλα όσα έχουν εφαρμοστεί κι όλα όσα έχουν προταθεί διαθέτουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, καθώς η κυβερνησιμότητα και η αντιπροσωπευτικότητα συνήθως είναι μεγέθη αντιστρόφως ανάλογα. Άρα, λένε οι θεωρητικοί, το ζητούμενο είναι πόση αντιπροσωπευτικότητα είσαι διατεθειμένος να θυσιάσεις για να κερδίσεις πόση κυβερνησιμότητα.
Μόνο που συνηθίζουμε να ξεχνούμε το εξής: η άνετη κυβερνητική πλειοψηφία είναι μεν ΑΝΑΓΚΑΙΑ συνθήκη κυβερνησιμότητας, αλλά δεν είναι ΙΚΑΝΗ. Από το 2008, όταν ο Παυλόπουλος (ποιος άλλος;) αύξησε σε 50 το μπόνους των 40 εδρών του Σκανδαλίδη, είχαμε 5 εκλογικές αναμετρήσεις και μάλλον πάμε για 6η. Βοήθησε το τερατώδες μπόνους να έχουμε κυβερνητική σταθερότητα; Όχι. Θα μου πεις πως αν δεν το είχαμε κι αυτό δεν θα μπορούσε να σχηματιστεί καθόλου κυβέρνηση ή θα καταλήγαμε σε κυβέρνηση των δύο μεγαλύτερων και αντίπαλων κομμάτων αυτή που ψευδεπιγράφως ονομάζεται κυβέρνηση εθνικής ενότητας ενώ στην πραγματικότητα είναι «αφού δεν μπορεί να αρπάξει την κουτάλα ο καθένας μόνος του, να την κρατάμε παρέα».
Ας τα πάρουμε λοιπόν με τη σειρά, διότι και για τον εκλογικό νόμο (όπως για το κάθε τι) συζητάμε τα επουσιώδη, και τα βασικά δεν τα θίγουμε καν.
Για ποιον λόγο δίνεται το μπόνους, είπαμε; Για να προκύψει ισχυρή κυβέρνηση συνεργασίας. Και γιατί αυτό να είναι έκπληξη που μας την φυλάνε τα κόμματα για μετά τις εκλογές; Η κυβέρνηση συνεργασίας για να κυβερνήσει πραγματικά, κι όχι απλώς να κάθεται στις υπουργικές καρέκλες, θα πρέπει να συμφωνήσει σε ένα μίνιμουμ κοινών θέσεων τις οποίες και θα εφαρμόσει. Αυτές οι θέσεις όμως δεν προκύπτουν μετά τις εκλογές, υπάρχουν από πριν. (Για την ακρίβεια: θα έπρεπε να υπάρχουν, αλλά αυτή είναι μια πονεμένη ιστορία του ελληνικού πολιτικού οικοσυστήματος.) Ευκαιρία λοιπόν τα κόμματα να πουν ξεκάθαρα στους ψηφοφόρους αλλά και το ένα στο άλλο ποια είναι τα πιο σημαντικά πράγματα που θα έκαναν αν ήταν το καθένα αυτοδύναμη κυβέρνηση, να τα βάλουν δίπλα δίπλα και να αποφασίσουν από ΤΩΡΑ με ποιους ταιριάζουν και θα συνεργαστούν μετεκλογικά. Ώστε οι ψηφοφόροι να ξέρουν π.χ. ότι ψηφίζοντας Τσίπρα παίρνουν πακέτο τον Καμμένο και τον Λεβέντη. Ψηφίζοντας Ν.Δ. τι πακέτο παίρνουν; Ξέρει κανένας να μας διαφωτίσει τι συγκεκριμένο θα κάνει η Ν.Δ. για τις ομαδικές απολύσεις, τον κατώτατο μισθό, τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, τον συνδικαλιστικό νόμο, τον κόφτη, τη φορολογία, το μεταναστευτικό, το αδιαχώρητο στις φυλακές, τη μονιμότητα στο Δημόσιο;
Το μπόνους λοιπόν θα έπρεπε να δίνεται σε συνασπισμό κομμάτων ανάλογα με τη δύναμη του καθενός και πάλι υπό την προϋπόθεση το άθροισμα των ποσοστών τους να ξεπερνάει ένα ποσοστό, ας πούμε το 45%. Αν δεν το ξεπερνάει ή αν έχουμε 2 - 3 κόμματα που έχουν λίγο πολύ τα ίδια ποσοστά, η ενισχυμένη αναλογική θα πρέπει να μετατρέπεται αυτομάτως σε απλή. Θα έχουμε ακυβερνησία; Μα θα έχουμε ούτως ή άλλως. Το μπόνους έχει λογική όταν είναι η μοναδική παράμετρος που υπολείπεται για να κυβερνηθεί η χώρα. Τώρα είναι μία από τις πολλές. Όταν έχεις κόμματα που δεν έχουν πρόγραμμα, που δεν δεσμεύονται για τίποτε, που δεν έχουν, το πιο σημαντικό, καμμία θεσμική επίπτωση, καμμία ποινή αν κάνουν στροφή 540 μοιρών (180 μοίρες συν μία κωλοτούμπα) από τις προεκλογικές τους εξαγγελίες, το μπόνους μας μάρανε!
Ο εκλογικός νόμος πρέπει να αλλάξει εκ βάθρων. Τη μεταρρύθμιση που θεωρώ πιο σημαντική, την κατάργηση του σταυρού προτίμησης ή τον δραστικό περιορισμό του σε ένα μικρό ποσοστό των εδρών, την έχω αναπτύξει στο προηγούμενο σημείωμα. Αν θέλαμε να καινοτομήσουμε όμως ουσιαστικά, θα έπρεπε να θεσμοθετήσουμε υποχρεωτική κομματική ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ για τις εκλογές και να καθιερώσουμε ΠΟΙΝΗ για την εξαπάτηση του ψηφοφόρου.
Η πρότασή μου είναι η εξής:
Οι εκλογές να διεξάγονται από μια Ανεξάρτητη Αρχή Εκλογών και Δημοψηφισμάτων που θα αποτελείται από διαπρεπείς νομικούς και οικονομολόγους και θα εποπτεύει τη σχετική διαδικασία. Κάθε κόμμα για να πάρει μέρος στις εκλογές οφείλει κατ’ αρχήν να δηλώσει ότι σέβεται τον κοινοβουλευτισμό και δεν σκοπεύει να τον ανατρέψει. Αυτό αποκλείει αυτομάτως από τις εκλογές το ΚΚΕ, τη ΧΑ και διάφορες άλλες συνιστώσες της (εθνικο)σοσιαλιστικής επανάστασης, που ονειρεύονται και διακηρύσσουν επίσημα τη δικτατορία του προλεταριάτου οι μεν, του φυρεριάτου οι δε. Δεν θα έπρεπε;
Η επόμενη υποχρέωση που θα είχε κάθε κόμμα θα ήταν να καταθέσει εγγράφως στην Επιτροπή τις 10 κύριες θέσεις του, όποιες εκείνο επιλέξει, συγκεκριμένες, κοστολογημένες και με χρονοδιάγραμμα εφαρμογής υπό μορφήν ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΩΝ τα οποία και θα δεσμεύεται να καταθέσει στη Βουλή.
Για παράδειγμα, πρόταση του τύπου «θα φορολογήσουμε τον πλούτο» δεν παίζει. Θα πρέπει να πεις τι ορίζεις ως πλούτο. Το εισόδημα; Την περιουσία; Κινητή; Ακίνητη; Συνδυασμό τους; Και θα πρέπει να ορίσεις με ποιον συντελεστή θα φορολογήσεις τι. Διότι το γενικό και αόριστο «να πληρώσουν οι πλούσιοι» είναι για να φαντασιώνονται τα πλήθη πως «λεφτά υπάρχουν» και αρκεί η «πολιτική βούληση» των καινούργιων για να τα βρουν και να τα… απαλλοτριώσουν πράγμα που δεν έκαναν οι παλιοί, προφανώς λόγω διαφθοράς –το καθιερωμένο πολιτικό αφήγημα το οποίο αμέσως μετά τις εκλογές γίνεται «παραλάβαμε καμένη γη» και «δεν είχαμε όλα τα στοιχεία». Αν όμως το κόμμα υποχρεωθεί να πει «πλούσιο θεωρούμε όποιον έχει ετήσιο εισόδημα πάνω από Χ ευρώ και ακίνητη περιουσία πάνω από Ψ, είναι εύκολο να βρεθεί πόσοι είναι αυτοί, βάσει, τουλάχιστον, των προηγούμενων δηλώσεών τους. Αν πει ότι σ’ αυτούς ο φορολογικός συντελεστής θα είναι ο Ζ, είναι εύκολο, υπολογίζοντας και το ποσοστό απόδοσης κάθε φόρου, να βρεθεί το πόσα έσοδα θα εισπράξει το κράτος. Θα καταλήξεις σε έναν αριθμό: είναι αρκετός για να χρηματοδοτήσει τις παροχές σου; Διότι όπως θα υποχρεωθείς να ορίσεις τον πλούτο, θα πρέπει να ορίσεις και τη φτώχεια: επίδομα ή ΕΚΑΣ ή οτιδήποτε άλλο προνοιακό δικαιούνται όσοι έχουν αυτές τις προϋποθέσεις: μία, δύο, τρεις ή δεκατρείς.
Αυτή θα είναι η πρώτη αποστολή της Ανεξάρτητης Αρχής: να υποχρεώνει όλα τα κόμματα, μικρά & μεγάλα, επί ποινή αποκλεισμού τους, να καταθέτουν συγκεκριμένες προτάσεις κι όχι συνθήματα ή ευχές.
Η δεύτερη αποστολή θα είναι ακόμα πιο σημαντική: η Αρχή θα εξακριβώνει αν ο νικητής των εκλογών εφαρμόζει τις προεκλογικές του εξαγγελίες συγκρίνοντας τον προεκλογικό πίνακα των 10 σημείων με τις μετεκλογικές αποφάσεις. Σαν checking list. Αν το κυβερνών κόμμα αθετήσει 5 από αυτές ή περισσότερες, χωρίς κάποιο σημαντικό έκτακτο συμβάν που να δικαιολογεί την αθέτηση (πόλεμος, θεομηνία), η Αρχή κηρύσσει την κυβέρνηση έκπτωτη και στέλνει στον εισαγγελέα τον Πρόεδρο και το Πολιτικό Συμβούλιο του κόμματος με την κατηγορία της πολιτικής απάτης (ναι, πρέπει να ποινικοποιηθεί επιτέλους η πολιτική απάτη). Προκηρύσσει νέες εκλογές, χρεώνοντας το κόστος της διεξαγωγής τους στο υπαίτιο κόμμα και, σε περίπτωση που τα οικονομικά του δεν επαρκούν, στα μέλη του Πολιτικού Συμβουλίου, τα οποία δεσμεύονται εκ των προτέρων με την προσωπική τους περιουσία (ναι, πρέπει να αλλάξει εκ βάθρων το νομικό πλαίσιο λειτουργίας των κομμάτων).
Αν ίσχυε αυτό το πλαίσιο, τι λέτε, θα υπόσχονταν με την ίδια άνεση ο οι πάντες τα πάντα; Θα έλεγε ο Παπανδρέου «λεφτά υπάρχουν»; Θα έγραφε ο Σαμαράς τους μύθους των Ζαππείων; Θα τολμούσε να ξεστομίσει ο Τσίπρας το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης;
Είναι τραγικό να αποφασίζεις να αλλάξεις πλακάκια στο μπάνιο μετά από συγκρίσεις προσφορών, τιμών, χρονοδιαγραμμάτων, αλλά να μην θεωρείς ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ να ξέρεις μερικά στοιχειώδη νούμερα για όσα θα ορίζουν τη ζωή σου και τη ζωή των παιδιών σου για τα επόμενα 4 ή 99 χρόνια.
Είναι τραγικό ένας επαγγελματίας να αναλαμβάνει δεσμεύσεις και να υπογράφει ρήτρες για μια αλλαγή πλακακιών, αλλά ο πολιτικός να μην δεσμεύεται ποτέ και για τίποτε.
Πολιτική σημαίνει διαχείριση. Κι η διαχείριση είναι επιστήμη που χρειάζεται μετρήσεις, προϋπολογισμούς, χρονοδιαγράμματα και, φυσικά, ευθύνη. Αν δεν το καταλάβουμε, θα πηγαίνουμε από απάτη σε απάτη κι από ακυβερνησία σε ακυβερνησία, είτε υπάρχει, είτε δεν υπάρχει μπόνους, όσες και να είναι οι έδρες του.
Υ.Γ. 1 Το μπόνους των 50 εδρών δεν είναι 50 έδρες. Είναι 50 – (50 επί το ποσοστό του πρώτου κόμματος). Διότι από τις 300 έδρες μοιράζονται στα κόμματα ανάλογα με τα ποσοστά τους οι 250 έδρες και οι υπόλοιπες 50 δίδονται στο πρώτο κόμμα. Όμως ένα κόμμα με 40% θα έπαιρνε ούτως ή άλλως από τις 50 έδρες του μπόνους τις 20.
Υ.Γ. 2 Η έννοια του οριακού (marginal) ψηφοφόρου προσφέρει ηθικό, πέραν του πρακτικού, επιχείρημα για την ενισχυμένη αναλογική. Με απλά λόγια: αν βρεθείς ανάμεσα σε 100 αγνώστους, είναι εύκολο να πείσεις έναν από αυτούς για κάτι. Το να πείσεις και δεύτερον δεν έχει διπλάσια δυσκολία. Έχει διπλάσια και κάτι παραπάνω. Αν έχεις ήδη πείσει 40 από τους 100, το να πείσεις τον 41ο μπορεί να είναι σημαντικά δυσκολότερο από τον πρώτον που έπεισες. Ένα κόμμα δηλαδή που παίρνει 20% δεν έχει διπλάσια πολιτική βαρύτητα από ένα άλλο που πήρε 10%. Έχει παραπάνω. Καθώς το ποσοστό αυξάνεται, κάθε επόμενος ψηφοφόρος «ζυγίζει» περισσότερο. Έτσι ένα κόμμα που κατάφερε, ας πούμε, να ψηφιστεί από το 50% των ψηφοφόρων σημαίνει ότι τυγχάνει ευρείας αποδοχής, διαθέτει ισχυρά ερείσματα στο εκλογικό σώμα και αξίζει περισσότερους βουλευτές από τους 150 που δικαιούται με την απλή αναλογική. Όλα αυτά βέβαια ισχύουν σε ένα σοβαρό πολιτικό σύστημα με αντιστοιχία προεκλογικών λόγων και μετεκλογικών έργων. Σε μας, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: όσο περισσότερες ψήφους πάρει ένα κόμμα τόσο περισσότερες ομάδες πληθυσμού είναι βέβαιον ότι έχει εξαπατήσει. Κι αυτό για να θεραπευθεί χρειάζεται ενισχυμένη, όχι αναλογική, αλλά ηθική. Δυστυχώς δεν διαθέτουμε ούτε καν απλή.
Πηγή: liberal.gr
