GR
EN 
Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται,
ζυγόν δουλείας ας έχωσι·
θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία.
Ανδρέας Κάλβος 1826 (Ωδή «εις Σάμον»)
Δεν θέλει πολύ κόπο για να αποδείξει κανείς ότι η έννοια της ελευθερίας (να μπορείς να κάνεις αυτό που θέλεις, να έχεις επιλογές) είναι ασύμβατη με έξωθεν επιβολές, έστω οικονομικού χαρακτήρα. Ακόμη και από τους φίλους μας Ευρωπαίους ή τον «καλό Σαμαρείτη» ΔΝΤ. Είναι όμως πολύ περισσότερο ασύμβατη με την έννοια της ίδιας της οικονομικής δυσπραγίας και της φτώχειας.
Υπό την οπτική αυτή, οι στίχοι του μεγάλου Ανδρέα Κάλβου είναι επίκαιροι. Όχι όμως με την έννοια ότι «αρετήν και τόλμην» αποτελούν ψευτοπαλληκαρισμοί και ευσεβείς πόθοι (wishful thinking) τύπου Πάνου Καμμένου («είμαστε ανεξάρτητοι (γιατί) είμαστε Έλληνες»), ή τύπου Νίκου Μιχαλολιάκου («memorandum delenda (sic) est») ή τύπου Αλέκας Παπαρρήγα («μονομερής διαγραφή του χρέους, έξοδος από την ευρωπαϊκή Ένωση»). Τέτοιου είδους «λεβεντιές» ισοδυναμούν (στην κυριολεξία όμως) με το «όποιον πάρει ο χάρος». Και αυτό δεν οδηγεί στην ελευθερία (ο νεκρός δεν μπορεί να …κάνει αυτό που …θέλει!).
Συμφωνούμε λοιπόν ότι η ελευθερία δεν κερδίζεται με …δηλώσεις, αλλά προϋποθέτει έξοδο από την οικονομική κρίση με ανάπτυξη και επαρκώς (για την κοινωνική ισορροπία και ειρήνη) αμειβόμενες θέσεις εργασίας για όλους. Υπό το λογικό αυτό πρίσμα, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επιτελέσει κάποια βήματα προόδου σε σχέση με την χαοτική προεκλογική του ρητορική. Δεν απορρίπτει αναφανδόν το μνημόνιο, αλλά του ασκεί εύλογη κριτική διαπιστώνοντας ότι «δεν βγαίνει». Δεν αντιπροτείνει όμως, ακόμα και με τη βοήθεια Ελλήνων και ξένων ομοϊδεατών του οικονομολόγων (υπάρχουν πολλοί που απορρίπτουν τη λιτότητα) κάποιο ολοκληρωμένο και συνεκτικό εναλλακτικό πρόγραμμα. Ας μη λησμονούμε ότι τα χρήματα που μας παρέχονται με αντάλλαγμα την τήρηση του μνημονίου, κάποιοι άλλοι φορολογούμενοι τα στερούνται (…θέλει αρετήν). Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο, το εναλλακτικό αυτό πρόγραμμα να μη διατυπώνεται, διότι πάλι θα δυσαρεστήσει κάποιους, και αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ δεν το θέλει (…και τόλμην!)
Το παρόν άρθρο όμως δεν γράφτηκε για την αντιπολίτευση, αλλά για τη συμπολίτευση. Αυτή που ανέλαβε την υποχρέωση και δεσμεύθηκε να μας βγάλει από την κρίση, να μας απελευθερώσει. Τι έχει δείξει μέχρι τώρα;
Κάποια καλά
Για να μην είμαστε μηδενιστές, ο Αντώνης Σαμαράς αποδείχθηκε καλύτερος του αναμενομένου και σίγουρα των προκατόχων του. Ήδη έπεισε τους τρισυπόστατους («τρόϊκα») δανειστές ότι εφαρμόζει το μνημόνιο και ότι έχει προβεί σε πολλές μεταρρυθμίσεις (ίσως και να έχει κάνει και να μην το έχω καταλάβει. Αν κανείς μπορεί να μου τις απαριθμήσει, θα με υποχρεώσει). Έτσι πήραμε τη δόση «μαμούθ».
Ήδη άρχισε να εφαρμόζει το νόμο (αυτό για την Ελλάδα αποτελεί πράγματι …μεταρρύθμιση!) σε ό,τι αφορά τους λαθρομετανάστες («ξένιος Ζεύς» με αίσθηση χιούμορ). Μόνο που στην Χαλκιδική το παράκανε κάπως.
Ο (βελτιωμένος από τον Αρβανιτόπουλο) Νόμος για τα ΑΕΙ αρχίζει επιτέλους να «τσουλάει». Το «σχέδιο Αθηνά» έχει κάποια λογική. Αν προχωρούσε με περισσότερο ακαδημαϊκά κριτήρια (λαμβάνοντας υπόψιν τις απόψεις των καθηγητών – ΠΟΣΔΕΠ) ή / και οικονομικά κριτήρια σε σχέση με τις ανάγκες μας για πτυχιούχους (βλ. και άρθρο μου «Επαγγελματικά δικαιώματα» στην ανεργία», (Ελευθεροτυπία 3/1/2009)) θα ήταν καλύτερα.
Ωστόσο, κάποια ελλείμματα σε «Αρετήν και Τόλμην» καταγράφονται σε σχέση με την έξοδο από την κρίση:
Κάποια όχι τόσο καλά
Φορολογική πολιτική
- «Όσα δε φθάνει η αλεπού»: Επειδή δεν θέλουμε (Αρετή?), δεν τολμάμε (Τόλμη?) ή δεν ξέρουμε πώς (ανικανότητα υπάρχει πάντοτε) να μαζέψουμε τους φόρους από εκεί που πρέπει, ξεζουμίζουμε όλους τους υπόλοιπους.
- «Τόλμη (σε δηλώσεις) χωρίς …γοητεία! (για τους επενδυτές)». Πρόσφατα ο Πρωθυπουργός παραδέχθηκε ότι ο φόρος πρέπει να ανέρχεται στο 15% (αλήθεια, ποιος το είπε πρώτος αυτό;), καθόσον οι γείτονες-ανταγωνιστές μας έχουν πολύ μικρότερους φόρους από εμάς και οι ξένες επενδύσεις πηγαίνουν εκεί. Αλλά, αυτό δεν μπορεί να εφαρμοσθεί τώρα (;). Το λογικό και θλιβερό, πλην αναμενόμενο συμπέρασμα είναι: Επενδύσεις (=ανάπτυξη) …γιόκ! Δεν έχουν την Τόλμη να υποδείξουν στην Τρόϊκα το παράδειγμα της Τουρκίας του Ερντογκάν. Ούτε κάν να τους υπενθυμίσουν το προ 2500 ετών, αλλά πάντα επίκαιρο του Λουκιανού (Νεκρικοί διάλογοι: Χάρων και Μένιππος): «ουκ αν λάβοις (φόρους) παρά του μη έχοντος».
- «Τα δικά σου δικά μου και τα δικά μου, δικά μου». Αναφερόμαστε στο Συμψηφισμό χρεών. Το Δημόσιο χρωστάει 7 δις. σε ιδιώτες (idiots που έκαναν σύμβαση μαζί του, όπως και οι μικρο-ομολογιούχοι). Πλην όμως απαιτεί στο ακέραιο τους (συνήθως μικρότερους σε ύψος από τα χρεωστούμενα) φόρους (Αρετή?) και φυσικά δεν τους δίνει φορολογική ενημερότητα (λες και το ίδιο είναι ενήμερο!). Αυτό, εκτός από ανήθικο, είναι και άκρως ανόητο. Καθόσον, αν έκανε συμψηφισμό, θα είχε δύο κέρδη: α) Θα ελάφρωνε το χρέος της προς τους ιδιώτες και β) Θα έβαζε στα θετικά του προϋπολογισμού τους αντίστοιχους φόρους. Και αυτό χωρίς να πληρώσει δεκάρα. Τώρα τι κάνει; Δέχεται ρύθμιση σε 24 έως n δόσεις, για να εισπράξει τους φόρους σε 2 χρόνια και βάλε. Ή υποχρεώνει επιχειρήσεις σε πτώχευση και κλείσιμο. Κατά τα άλλα, κυνηγάει την ανεργία…
Όταν οι δυστυχείς φαρμακοποιοί ζήτησαν τον αυτονόητο (για ποιους;) συμψηφισμό, τους απάντησε ο τότε «αρμόδιος», ότι αυτό δεν γίνεται, διότι τα αντίστοιχα ποσά βρίσκονται σε διαφορετικούς …«κωδικούς»! (λίγο νερό παιδιά, θα πνιγώ!). Μεταξύ της Αρετής και της Τόλμης τους δεν ξέρει κανείς τι να πρωτοθαυμάσει…
Εισοδηματική πολιτική
- «Όπως έστρωσες, θα κοιμηθείς, εκτός εάν…». Είναι λογικό, μια χώρα που παράγει ελάχιστα (όπως την κατάντησαν) να μη δίνει μισθούς όπως μια χώρα που παράγει τα πάντα και σε περίσσεια. Άρα δεν μπορούμε να έχουμε μισθούς Γερμανίας. Το πρόβλημα όμως γίνεται δυσεπίλυτο όταν έχουμε μισθούς (λέμε τώρα) Βουλγαρίας και τιμές αγαθών Γερμανίας. Και σε αυτό δεν ευθύνεται μόνο η Κυβέρνηση. Δεν έχει την αποκλειστικότητα της μη-Αρετής (βλ.παρακάτω). Ένα άλλο ηθικής τάξεως πρόβλημα αυτή τη φορά, που προκύπτει από τις οριζόντιες περικοπές, είναι ότι γίνονται «επί δικαίων και αδίκων». Μεγάλος αριθμός δημοσίων υπαλλήλων έκανε όλα αυτά τα χρόνια και εξακολουθεί να κάνει τη δουλειά του εξίσου καλά με τους Γερμανούς ομολόγους τους (πχ γιατροί του ΕΣΥ, στρατιωτικοί, αστυνομικοί κλπ). Πλην όμως… περικοπές 50% και σ’ αυτούς. Τέλος πάντων, ας δεχθούμε ότι για την ώρα δεν γίνεται αλλιώς. «Ανάγκα και θεοί πείθονται». Όχι όμως όλοι οι …θεοί. Οι υπάλληλοι κάποιων ΔΕΚΟ, οι υπάλληλοι της Βουλής και οι ίδιοι οι βουλευτές (αυτοί δα κι’ αν έκαναν καλά τη δουλειά τους!) είχαν και αυτοί περικοπές κατά 50%; Η Αρετή απαιτεί απάντηση.
- «Το καλό πράγμα…αργεί». Τι έγινε παιδιά με τη δόση μαμούθ, που περιελάμβανε εξόφληση υποχρεώσεων του Δημοσίου σε αναξιοπαθούντες idiots (βλ. παραπάνω), στους οποίους ανήκει και ο υποφαινόμενος (ιατρός συμβεβλημένος με ΟΠΑΔ, νυν με ΕΟΠΥΥ); Που θα «έπεφταν στην αγορά» και θα της έδιναν «ανάσα»; Και κυρίως ανάσα στους δυστυχείς idiots, που ζουν (αν ζουν) με δανεικά, με υψηλά επιτόκια και στα όρια του ξεπουλήματος; Θα σας πω εγώ: Εν αρχή ήν το ηλεκτρονικό gadget: Μας έβαλαν τα συμπληρώσουμε ηλεκτρονικά στον ΕΟΠΥΥ αυτά που μας χρεωστούν εκείνοι. Επειδή μάλιστα έχουν περάσει χρόνια (2 και 3) και δεν θυμόμαστε ακριβώς, προθυμοποιήθηκαν να μας εκτυπώσουν (ηλεκτρονικά φυσικά) λίστες με αυτά τα ποσά. Όπως στην αξέχαστη επιτυχία του Μάνου Χατζηδάκη «εφτά τραγούδια θα σου πώ για να διαλέξεις το σκοπό που θα μου πείς για να σου πώ το σ’ αγαπώ». Και μετά: «Μια φορά θυμάμαι μ’ αγαπούσες, τώρα …σιωπή». Περιμένουμε το αν, το πότε και το πόσα. Έχουν μάλιστα το θράσος (συγνώμη Τόλμη ήθελα να πώ) να διαλαλούν ότι από δω και πέρα, το Δημόσιο θα πληρώνει εντός 60 ημερών και με επιτόκιο 8% πέραν αυτών; Αλήθεια, πότε καταργήθηκε ο νόμος του αείμνηστου Έβερτ που έλεγε ακριβώς το ίδιο; Δεν θα έπρεπε κάποιος «αρμόδιος» να επιδείξει την Αρετήν και την Τόλμην να εξηγήσει τους λόγους της καθυστέρησης; Ας πέσουν στην «αγορά» τουλάχιστον οι λόγοι. Κάτι θα είναι και αυτό.
Κινητικότητα, εφεδρεία, απολύσεις
- «Τα προς τρίτον άνισα, αλλήλοις …ίσα (νέος Ευκλείδης)». Εδώ υπάρχει ένα παράδοξο. Όταν προεκλογικά τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης υπόσχονταν «όχι απολύσεις στο Δημόσιο», ήξεραν ότι πολλοί από τους δημοσίους υπαλλήλους είχαν προσληφθεί με ρουσφέτι και πιθανόν να ήσαν εντελώς περιττοί και βάρος στο Κράτος. Ήξεραν ακόμη ότι αυτό ήταν κατάφορα άδικο για τους ανέργους του ιδιωτικού τομέα. Γνώριζαν λοιπόν ότι δίνουν μιαν υπόσχεση ηθικώς διαβλητή, μόνο και μόνο για να αντιμετωπίσουν τη «τζάμπα μαγκιά» του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή λοιπόν την υπόσχεση επικαλούνται (τώρα η Αρετή πράγματι τους …μάρανε), για να μην προβούν σε απολύσεις, ή τουλάχιστον να τις μεταμφιέσουν ή να τις καθυστερήσουν, όσο μπορούν. Είναι όμως έτσι; Το Κράτος έχει πράγματι ηθική υποχρέωση στους υπαλλήλους που προσέλαβε μέσω διαγωνισμών και ΑΣΕΠ, οι οποίοι και προσόντα (κατά τεκμήριο) είχαν, και πιθανόν να εγκατέλειψαν άλλη καριέρα προς χάριν του Δημοσίου. Στους λοιπούς που προσελήφθησαν (και στη συνέχεια μονιμοποιήθηκαν) «από το παράθυρο» ουδεμία ηθική υποχρέωση έχει. Ανήθικη (!) ίσως… Με αυτά βέβαια δεν ισχυρίζομαι ότι όλοι οι προσληφθέντες με ρουσφέτι είναι άχρηστοι και ανίκανοι. Πολλοί εξ αυτών μπορεί να είναι χρησιμότατοι και ικανότατοι. Ας κριθούν όμως τουλάχιστον. Όπως κρίθηκαν κάποτε και οι όμοιοι – ανόμοιοι συνάδελφοί τους.
- «Προς τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός;» Η φαεινή ιδέα ότι «δεν χρειάζονται απολύσεις αφού θα φύγουν μόνοι τους με σύνταξη όσοι ακριβώς πρέπει να απομακρυνθούν» προσκρούει στις εξής ενστάσεις: α) Τελικά θέλουμε να φεύγουν νωρίς ή όχι; β) Ποιο θα είναι το δημοσιονομικό όφελος αν φύγουν (οι πλέον ώριμοι και έμπειροι) με σύνταξη, τη στιγμή που το Δημόσιο θα εξακολουθεί να τους πληρώνει; (στοιχειώδες Watson!) Η μόνη λογική λύση είναι να φύγουν, αν πράγματι πλεονάζουν, οι πιο νέοι. Οι οποίοι προλαβαίνουν να κάνουν μια καινούρια καριέρα με παραγωγική δουλειά εκτός δημοσίου τομέα (όλοι μπορούν να είναι χρήσιμοι και παραγωγικοί κάπου). Αν μάλιστα είναι δυνατό, να τους δίνονται κίνητρα και εφόδια για να το κάνουν. Το κέδρος θα είναι διπλό: και θα παράγουν και δεν θα επιβαρύνουν. Μπορούμε να το αποΤολμήσουμε;
Επενδύσεις που δε χρειάζεται πάντα να …προσελκύονται
«Εδώ και τώρα!». Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να ξεκινούν αμέσως με απλή (ηλεκτρονική) δήλωση, όπως γίνεται σε πολλές χώρες και να ελέγχονται εκ των υστέρων. Αυτά λέγαμε προεκλογικά, τα λέμε και τώρα, αλλά εις ώτα μη ακουόντων. Πρόσφατα εξαγγέλθηκε η αδειοδότηση «μιας στάσης» και αυτό αποτελεί κάποια πρόοδο, είναι όμως και αυτή περιττή και χρονοβόρος (αχ! Άτιμη ανεργία! Όλο σε κυνηγάω και όλο μου ξεφεύγεις). Ο εκ των υστέρων έλεγχος, που θα γίνεται με την επιχείρηση «εν λειτουργία» είναι καταφανώς ασφαλέστερος και αποδοτικότερος. Θα πρέπει όμως να γίνεται πάντοτε. Ιδού παραγωγική εργασία για τους «εφέδρους» δημοσίους υπαλλήλους, που έτσι θα γίνουν και εργάτες του Πεδίου (πού είσαι Πολύδωρα!): Πεδίον δόξης λαμπρόν. Κέρδος: Κάποιες επιχειρήσεις αρχίζουν σιγά-σιγά να λειτουργούν από τώρα και όχι μετά από n μήνες. Απορία: Αφού δέχονται τις φορολογικές δηλώσεις με απλή φορολογική υποβολή (τις οποίες μάλιστα σπανίως ελέγχουν εκ των υστέρων), αυτό το απλό και τόσο πολύτιμο για την οικονομία και την ανεργία γιατί δεν το κάνουν; Τόση Τόλμη δα χρειάζεται;
Οι ευθύνες των πολιτών
- «Τα παιδιά μου νάν’ καλά, κι ας ψοφήσουν χίλια αρνιά». Έχουν ευθύνη οι φοροδιαφεύγοντες, οι διάφοροι απατεώνες, «επίορκοι» και μη, αυτοί που κρατούν ψηλά τις τιμές (χωρίς δικαιολογία) ή τα ενοίκια; Δε νομίζω ότι χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση. Μια απλή επισήμανση. Πολλοί από αυτούς θεωρούν τη συμπεριφορά τους κοινωνικά αποδεκτή και τον εαυτό τους ενάρετο. Δείγμα και αυτό των καιρών.
- «Πέρα βρέχει». Εκτός από τους υπαλλήλους εκείνους που συγκαλύπτουν τους ανάξιους και κοπανατζήδες «συναδέλφους» τους (έχει οικογένεια και παιδιά, τι θα απογίνει;), η έλλειψη Αρετής και Τόλμης χαρακτηρίζει κυρίως τους ίδιους του «πλεονάζοντες». Ακόμη και αν δεχθούμε ότι όλοι οι άλλοι (του διευθυντή και του υπαλλήλου του διπλανού γραφείου συμπεριλαμβανομένων) δεν γνωρίζουν ότι κάποιος υπάλληλος δεν προσφέρει απολύτως τίποτε, ο ίδιος το γνωρίζει πολύ καλά. Εκτός αν πάσχει από κάποια σπάνια (και άγνωστη) ψυχασθένεια. Επιχειρήσεις κλείνουν, άνθρωποι μένουν άνεργοι και υποφέρουν ή αυτοκτονούν, αλλά αυτός κοιτάει αλλού και σφυρίζει αδιάφορα. Ντροπή στον ίδιο, αλλά και στο Κράτος που δεν του δίνει κίνητρο και ευκαιρία να γίνει επιτέλους «ενάρετος» και «άνθρωπος».
Και κάποια θεσμικά
«Ο λαός δεν ξεχνά …τι είπες προεκλογικά!». Last but not least: Ελλείμματα Αρετής και Τόλμης, που δεν έχουν άμεσο οικονομικό αντίκτυπο (ούτε όμως και κόστος), αλλά αποτελούν δείγματα πολιτικής γραφής και συνέπειας: α) Πότε ψηφίζεται ο νέος εκλογικός νόμος (ο οποίος σημειωτέον θα ισχύει από τις μεθεπόμενες εκλογές); β) Πότε θα πάψουν οι υπουργοί να είναι βουλευτές; Αντώνη, δώσε τουλάχιστον χρονοδιάγραμμα.
Συμπέρασμα
Είναι απαραίτητη η έξοδος από την κρίση και η ανάκαμψη; Ασφαλώς. Είναι η Αρετή και η Τόλμη προϋποθέσεις για αυτές; Νομίζω ότι το δείξαμε. Είναι όμως και κάτι περισσότερο. Επιδεικνύοντας Αρετή και Τόλμη μια Κυβέρνηση μπορεί να πείσει πραγματικά. Μπορεί και να εμπνεύσει το λαό να κάνει το ίδιο. Και τότε μπορεί στη Ελλάδα να δημιουργηθεί μια πραγματική Κοινωνία συναίνεσης και δημιουργίας, αλληλεγγύης και παραγωγής αντί για αυτό που είμαστε (και υφιστάμεθα) τώρα.
