GR
EN Ακούμε συχνά απλούς πολίτες να θεωρούν περίπου «προδοσία» το να πουλάει το κράτος σε ιδιώτη (ή να εκχωρεί δικαιώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα) μια «κερδοφόρο» δημόσια επιχείρηση.
Επειδή τέτοιες απόψεις υιοθετούνται από πολλούς – κατά τα άλλα καλόπιστους – συμπολίτες μας, αλλά και υιοθετούνταν μέχρι πρό τινος από τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ (που τώρα σιγά – σιγά φαίνεται να αλλάζει) καλό είναι να ανοίξει μια σχετική συζήτηση με επιχειρήματα, που απευθύνονται στο σκέψη και όχι στο θυμικό.
Ως ξεκίνημα γι’ αυτόν τον εποικοδομητικό προβληματισμό, παραπέμπω σε ένα πολύ καλό άρθρο του κ. Σωτήρη Γεωργανά, δημοσιευμένο στην Καθημερινή στις 19/8 του 2012, του οποίου αναδημοσιεύω τα κύρια επιχειρήματα:
Μια σοβαρή τοποθέτηση
• Η πώληση συμφέρει προφανώς οποτεδήποτε ο αγοραστής είναι διατεθειμένος να πληρώσει περισσότερα γι αυτό το αγαθό από τον πωλητή! Και η συνθήκη αυτή ικανοποιείται τυπικά (εν απουσία περιορισμών ρευστότητας) όταν η αξία του αγαθού για τον αγοραστή είναι μεγαλύτερη από την αξία του για τον πωλητή.
• Αν ο επιχειρηματίας Α μπορεί να εξασφαλίσει στο μέλλον υψηλότερα κέρδη για την επιχείρηση από τον σημερινό ιδιοκτήτη Β, την αγοράζει. Αυτό ισχύει ακόμα και αν τα κέρδη της επιχείρησης υπό τον ιδιοκτήτη Β είναι ήδη πολύ υψηλά. Θα έλεγε κανείς μάλιστα ότι είναι πιο πιθανό να θέλει κανείς να αγοράσει μια κερδοφόρα επιχείρηση, για να τη βελτιώσει, παρά μια πολύ ζημιογόνα
• Ποιός είναι καλύτερος ιδιοκτήτης της εταιρείας, το Δημόσιο ή εκείνος ο ιδιώτης (άτομο ή οργανισμός) με την καλύτερη τεχνογνωσία και τις βαθύτερες τσέπες. Από την οικονομική βιβλιογραφία, αλλά και την καθημερινή εμπειρία κάθε πολίτη με κρατικές/ιδιωτικές επιχειρήσεις, μπορούμε να πούμε ότι συνήθως οι ιδιώτες διοικούν τις επιχειρήσεις πιο αποδοτικά. Αυτή η αυξημένη αποδοτικότητα μεταφράζεται σε μεγαλύτερο όφελος για την οικονομία
• Προβάλλεται συχνά το επιχείρημα της καχυποψίας. Μπορούμε να εμπιστευτούμε ότι το κράτος θα αποσπάσει από τον ιδιώτη ικανό τίμημα, κοντά στην αξία που έχει η επιχείρηση για τον ίδιο; Το επιχείρημα πάσχει από σχιζοφρένεια. Θεωρούμε το κράτος ανίκανο να οργανώσει μια μεμονωμένη τίμια και επικερδή συναλλαγή, αλλά το θεωρούμε ικανό να διοικεί μια εταιρεία που ως μέρος της ύπαρξής της κάνει μυριάδες τέτοιες συναλλαγές καθημερινά;
• Υπάρχει μια περιπλοκή όταν το όφελος της κοινωνίας από την ύπαρξη ενός οργανισμού είναι πολύ υψηλότερο από το όφελος (=κέρδος) του ίδιου του οργανισμού, π.χ. στις λεγόμενες άγονες γραμμές. Η λύση όμως δεν είναι να κρύβουμε το κόστος άγονων γραμμών στον ισολογισμό κρατικών επιχειρήσεων. Μετράμε πόσο όφελος έχει η κοινωνία από την ύπαρξη της γραμμής και αν είναι επαρκώς υψηλό, βρίσκουμε την εταιρεία εκείνη, ασχέτως ιδιοκτήτη, που μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες με τη χαμηλότερη επιδότηση.
• Το παράδειγμα της Ολυμπιακής Αεροπορίας θα έπρεπε να μας έχει ήδη συνετίσει. Στα χέρια του κράτους είχαμε μια εταιρεία πάροχο κάκιστων υπηρεσιών που μάτωνε τα κρατικά ταμεία και αμαύρωνε την εικόνα της χώρας διεθνώς. Σήμερα είναι μια εταιρεία που δεν μας κοστίζει ούτε λεπτό, έχει σύγχρονα αεροσκάφη και ευγενικό προσωπικό, μια καλή διαφήμιση της χώρας.
• Οι ιδιωτικοποιήσεις κατά κανόνα φέρνουν όφελος για την οικονομία και την κοινωνία. Έχει κανείς την εντύπωση ότι πολλοί διαφωνούντες δεν έχουν την αποδοτικότητα στο μυαλό τους αλλά το παραφούσκωμα των εταιρειών με ανεπρόκοπους ανιψιούς και ακατάλληλους διοικητές, όπως συνηθιζόταν.
Σχόλια
1) Ένα καλό και «ισχυρό» κράτος δεν κρίνεται από το πόσο μεγάλη περιουσία διαθέτει, ούτε από το πόσες επιχειρήσεις διοικεί.
Κρίνεται μόνο από το αν προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια, ευημερία και δυνατότητες ανάπτυξης στους πολίτες του. Το «κρατικό συμφέρον» δεν είναι τίποτα περισσότερο από ακριβώς αυτό.
Εξ άλλου, το κράτος έχει πάντα τον τελευταίο λόγο μιας και αυτό θέτει τους κανόνες και το ίδιο ελέγχει την τήρησή τους.
Η δε θέσπιση των κανόνων και ο αποτελεσματικός έλεγχος της τήρησής τους γίνεται πολύ καλύτερα όταν το κράτος κάνει μόνο αυτό και δεν «ανακατεύεται» με την επιχειρηματικότητα.
2) Οι πολίτες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι «ιδιοκτήτες» των κρατικών επιχειρήσεων. Ένας ιδιοκτήτης ασκεί πλήρη δικαιώματα στην ιδιοκτησία του και εκείνος αποφασίζει πώς ακριβώς θα ρυθμίσει τη λειτουργία της ιδιοκτησίας του, ώστε αυτή να του αποφέρει το μέγιστο οικονομικό όφελος ή την ελάχιστη μακροπρόθεσμη ζημιά.
Εδώ οι κρατικές επιχειρήσεις διοικούνται από τους εκλεκτούς του κόμματος που κυβερνάει και οι πολίτες δεν έχουν καμία δυνατότητα συμμετοχής στις αποφάσεις που παίρνουν.
Για τι είδους «ιδιοκτησία» μιλάμε τότε;
3) Φανταστείτε λοιπόν ότι είσθε ιδιοκτήτης ενός ή περισσοτέρων ακινήτων: Είναι καλύτερα να τα αφήνετε άδεια ή να τα νοικιάζετε με πολύ χαμηλό τίμημα «για μικρό χρονικό διάστημα», ή να έχετε υψηλό τίμημα για μεγάλο χρονικό διάστημα; (ενώ παράλληλα διατηρείτε πάντα το δικαίωμα να καταγγείλετε τη σύμβαση όταν ο εκμισθωτής σας παραβιάζει τα συμφωνημένα).
4) Οι πολίτες οφείλουν να εγκαταλείψουν τα μεγαλόστομα και μελοδραματικά περί «προδοσίας», όταν εκχωρείται δημόσια περιουσία προς εκμετάλλευση από ιδιώτες και να σκεφτούν τα εξής απλά:
α) Όταν η κρατική επιχείρηση είναι ζημιογόνος, είναι αυτονόητο ότι πρέπει να την παραχωρήσουν σε ιδιώτη επενδυτή.
β) Ακόμη και αν η κρατική επιχείρηση είναι επικερδής, να σκεφτούν ποιο θα είναι το μεγαλύτερο κέρδος: Αυτό που έχουν τώρα ή αυτό που θα έχουν από τα μεγαλύτερα κέρδη και τους ανάλογους φόρους που θα εισπράττει το κράτος από τον ιδιώτη επενδυτή συν την αξία του όποιου τιμήματος για την παραχώρηση;
γ) Ένας άλλος παράγων που δεν πρέπει να λησμονείται είναι και ο εξής: Κατά πόσο μπορεί η υπάρχουσα «επικερδής» κρατική επιχείρηση να ανοίξει περαιτέρω δρόμους για νέες επενδύσεις και ανάπτυξη. Το παράδειγμα του λιμανιού του Πειραιά και οι προοπτικές που ανοίγονται με την παραχώρησή του στην κινεζική (κρατική μεν αλλά με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια λειτουργούσα στην Ελλάδα) Cosco είναι απολύτως εύγλωττο και ενδεικτικό.
Τελικό συμπέρασμα
Ένα σωστό και ευνομούμενο κράτος μπορεί (και πρέπει!) να προχωρά σε ιδιωτικοποιήσεις κρατικής περιουσίας, όταν κρίνει ότι αυτό συμφέρει τους πολίτες του. Το αν επωφελούνται ΚΑΙ οι επενδυτές δεν είναι καθόλου κακό. Άλλωστε αρκετοί από αυτούς μπορεί επίσης να είναι πολίτες του.
Από την άλλη μεριά, ένα κακό, δυσλειτουργικό και με ροπή προς πάσης φύσεως παρανομίες κράτος, απλά θα έπρεπε να …μην υπάρχει! Πόσο μάλλον να διοικεί και επιχειρήσεις…
«Προδοσία» διαπράττουν οι πολιτικοί που εξυπηρετούν αλλότρια συμφέρονται πλην των συμφερόντων των πολιτών, που τους ψήφισαν.
Και αυτό γιατί προδίδουν την εμπιστοσύνη τους… Τόσο απλά!
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο marketnews.gr
