Όποιος με παρακολουθεί γνωρίζει ότι είμαι αναφανδόν υπέρ του θεσμού των δημοψηφισμάτων ως εργαλείο εξισορρόπησης της αυθαιρεσίας των πολιτικών αλλά και ωρίμανσης των πολιτών ως προς τις δικές τους ευθύνες στη δημοκρατία.

Όμως τις τελευταίες ημέρες προβληματίζομαι. Βλέπω κάποιους παραδοσιακούς αντιδημοκράτες, αποδεδειγμένους λάτρεις του συγκεντρωτισμού (δημοκρατικού ή μη), να βάζουν στο στόμα τους τη λέξη «δημοψήφισμα» με έναν τρόπο που μόνο ζημιά μπορεί να κάνει στην προσπάθεια όλων όσων πραγματικά πιστεύουν στο θεσμό. Βλέπετε το πολιτικό μας κατεστημένο ένα πράγμα έχει μάθει να παράγει όλα αυτά τα χρόνια: πυροτεχνήματα, για χάρη των μικροπολιτικών του σχεδιασμών. Έτσι γίνεται και στην περίπτωση της ΔΕΗ.

Ας βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους για τα δημοψηφίσματα. Υπάρχουν 3 κατηγοριών δημοψηφίσματα που πραγματικά ενισχύουν τη δημοκρατία:

Α) Τα υποχρεωτικά δημοψηφίσματα, αυτά δηλαδή που ένα σύνταγμα επιβάλει ως αναγκαία για να επικυρώσουν ή απορρίψουν μια απόφαση κορυφαίας σημασίας. Στο Ελβετικό σύνταγμα ως τέτοιες θεωρούνται οι συνταγματικές αναθεωρήσεις, ένταξη (ή αποχώρηση) της χώρας σε έναν διεθνή οργανισμό κλπ. Για τη διενέργεια αυτών δημοψηφισμάτων δεν χρειάζεται να συγκεντρωθούν υπογραφές ούτε να τα καλέσει κάποια ηγεσία. Καλούνται υποχρεωτικά, όπως δηλώνει και το όνομά τους.

Β) Τα ακυρωτικά δημοψηφίσματα, αυτά δηλαδή που αφορούν στην απόρριψη ενός νόμου που ψηφίστηκε από τη βουλή εντός εύλογου χρονικού διαστήματος από την ψήφισή του. Απαιτούν τη συγκέντρωση ικανού αριθμού υπογραφών πολιτών που θεωρούν ότι την απόφαση πρέπει να την πάρει ο πολίτης για αυτό το θέμα, ενδεχομένως όχι στην κατεύθυνση που αποφάσισαν οι αιρετοί αντιπρόσωποι. Στην Ελβετία η προθεσμία συγκέντρωσης υπογραφών είναι 90 ημέρες από την ψήφιση και ο αναγκαίος αριθμός αντιστοιχεί περίπου στο 1% των πολιτών.

Γ) Τις λαϊκές νομοθετικές πρωτοβουλίες, δηλαδή προτάσεις νόμου ή άρθρων του συντάγματος από τους πολίτες. Στην Ελβετία αυτό εφαρμόζεται για προσθήκες ή τροποποιήσεις του συντάγματος. Οι πολίτες που αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία καλούνται να συγκεντρώσουν υπογραφές στην πρότασή τους (περίπου 2% των πολιτών) εντός 18 μηνών. Αν τα καταφέρουν τότε το θέμα θα μπει σε ψηφοφορία στην επόμενη από τις τακτικές ημέρες δημοψηφισμάτων της χώρας (είναι μόνιμες κάθε λίγους μήνες κατά τις οποίες τίθεται προς ψηφοφορία ό,τι πληροί τις προϋποθέσεις).

Ας δούμε τώρα την περίπτωση της ΔΕΗ.

Η ΔΕΗ είναι μια ανώνυμος ιδιωτική εταιρεία. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της η μετοχική της σύνθεση έχει ως ακολούθως:

Ελληνικό Δημόσιο: 51,12%

Ασφαλιστικά ταμεία: 3,81%

Ευρύ επενδυτικό κοινό και θεσμικοί επενδυτές: 45,07%

Όπως είναι φανερό ο Έλληνας πολίτης έχει λόγο συνιδιοκτήτη στην ΔΕΗ χωρίς όμως να έχει το δικαίωμα να καταπατήσει τα δικαιώματα της μειοψηφίας των άλλων μικρομετόχων και μεγαλύτερων επενδυτών. Παρόλα αυτά η διοίκηση που διορίζει το κράτος καταπατά βάναυσα τα δικαιώματα όλων των μετόχων (πολιτών και επενδυτών) με αμέτρητα «λάθη» και παραλείψεις της. Ξεχνιούνται τα ανείσπρακτα χρέη των κομμάτων προς τη ΔΕΗ ή άλλες πολιτικές εξυπηρετήσεις; Ξεχνιέται ο χορός εκατομμυρίων γύρω από τα συνδικαλιστικά όργανα της ΔΕΗ; Ξεχνιέται ο ελλιπής σχεδιασμός και το ανύπαρκτο επενδυτικό πλάνο; Η κατάρρευση της ρευστότητας του οργανισμού καθώς και της πιστοληπτικής της ικανότητας; Φυσικά όλα αυτά κοστίζουν τόσο σε επίπεδο κερδοφορίας, όσο και μακροπρόθεσμης αξίας της επιχείρησης αλλά και της βιωσιμότητάς της. Υπονομεύουν δηλαδή ξεκάθαρα τα δικαιώματα των μετόχων, απλών πολιτών και ιδιωτών επενδυτών. Σε ένα ευνομούμενο κράτος απλοί πολίτες ή ακόμα μέτοχοι μειοψηφίας θα είχαν βρει το δίκιο τους γρήγορα μέσω της δικαιοσύνης. Εδώ όμως όχι. Εδώ όλοι αποδεχόμαστε ότι έτσι γίνεται η δουλειά. Η εκάστοτε κυβέρνηση περίπου «δικαιούται» να χρησιμοποιεί τα διοικητικά μέσα του κράτους προς ίδιον όφελος σε ευθεία σύγκρουση με το δημόσιο συμφέρον.

Σε κάθε περίπτωση, ο χαρακτήρας ανωνύμου εταιρείας της ΔΕΗ σημαίνει πως ο όποιος νόμος ψηφιστεί από τη βουλή για το θέμα δεν μπορεί παρά να αφορά την προετοιμασία του θεσμικού πλαισίου ώστε δυνητικά να μπορεί η ΔΕΗ - ή άλλη ανάλογη επιχείρηση - να μεταβιβάσει δικαιώματα εκμετάλλευσης πόρων που της έχουν εκχωρηθεί μαζί με σχετικές υποδομές. Ενδεχομένως να αφορά και στη στάση που θα κρατήσει το ελληνικό δημόσιο ως κύριος μέτοχος της ΔΕΗ όταν υπάρξει συζήτηση για το τίμημα και τους όρους μεταβίβασης. Όμως για την ώρα δεν υπάρχουν συγκεκριμένες δεσμευτικές προσφορές και προτεινόμενα επενδυτικά πλάνα, άρα η όποια απόφαση αφορά κυρίως το πρώτο σκέλος, δηλαδή το αν το θεσμικό μας  πλαίσιο θα πρέπει να επιτρέπει μεταφορά παραγωγικών μονάδων σε άλλη επιχείρηση ή όχι. Συζητάμε για το αν δυνητικά μπορεί μια ιδιωτική επιχείρησης στρατηγικής σημασίας στην οποία το δημόσιο έχει λίγο πάνω από τις μισές μετοχές να εξετάσει προτάσεις για πώληση τμήματός της σε ιδιώτες. Μόνο που κανείς δεν συζητά για τους όρους, παρά το ότι είναι γνωστό ότι ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Η συζήτηση γίνεται επιδερμικά θεωρώντας ως αντικειμενικές αλήθειες μια σειρά από φαντασιώσεις.

Αν είχαμε το σύνταγμα της Ελβετίας είτε θα έπρεπε να είχε τρέξει η διαδικασία νομοθετικής πρωτοβουλίας πολύ νωρίτερα, είτε να τρέξει η διαδικασία ενδεχόμενης ακύρωσης, ακριβώς μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου από την ελληνική βουλή και αφού γίνουν γνωστές οι τελικές του προβλέψεις. Και φυσικά με συγκεκριμένο ερώτημα προς τους πολίτες και σε καμία περίπτωση με τις γενικόλογες αρλούμπες του τύπου «όχι στη μικρή ΔΕΗ». Όχι και στη μεγάλη τότε. Και τι με αυτό;

Όμως δεν έχουμε το σύνταγμα της Ελβετίας. Δυστυχώς για εμάς. Έχουμε το δικό μας, το οποίο πρέπει το συντομότερο να αλλάξουμε, αλλά ως τότε θα έπρεπε να το σεβόμαστε. Όμως εδώ είναι Ελλάδα και το Σύνταγμα γίνεται κι αυτό λάστιχο. Και το σύνταγμα βλέπετε φαντάζει μικρό μπροστά στους επικοινωνιακούς και μικροπολιτικούς σχεδιασμούς των κομμάτων που πληρώνουμε από το υστέρημά μας δια της κρατικής χρηματοδότησης.

Ας δούμε λοιπόν τι προβλέπει το Σύνταγμα της Ελλάδος (άρθρο 44, παράγραφος 2) σε σχέση με δημοψηφίσματα. Υπάρχουν οι εξής περιπτώσεις προκήρυξης δημοψηφίσματος στην Ελλάδα:

Περίπτωση Α) Για κρίσιμα εθνικά θέματα ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών (δηλαδή 151) μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Περίπτωση Β) Για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τα 3/5 του συνόλου των βουλευτών (δηλαδή 180) μετά από εισήγηση των 2/5 του συνόλου (δηλαδή 120).

Δεν επιτρέπονται περισσότερες από δυο προτάσεις για δημοψηφίσματα στην βουλή κατά την ίδια περίοδο αυτής (για να μη σκοτίζεται το κοινοβούλιο με πολλά δημοψηφίσματα και υποχωρήσει η παραγωγικότητά του στο ανελέητο νομοθετικό του έργο).

Όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό οι ανακοινώσεις ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ κι άλλων πολιτικών ομάδων αφορούν σε μια πρωτοβουλία της περίπτωσης Β, με απόλυτα εξασφαλισμένη την αποτυχία της! Προφανώς γνωρίζουν ότι δεν έχουν καμία πιθανότητα συγκέντρωσης 180 ψήφων. Προφανώς ακριβώς για αυτό λαμβάνουν την πρωτοβουλία. Πρόκειται για μια ακόμα μπαλοθιά με άσφαιρα φυσίγγια η οποία πιθανότατα μόνο ένα σκοπό υπηρετεί: τη στήριξη της καταρρέουσας κυβέρνησης ώστε η αντιπολίτευση να παρατείνει την παραμονή της στην πιο ξεκούραστη και ανέξοδη (για αυτήν) δουλειά του κόσμου, αυτή της αντιπολίτευσης στο ελληνικό πολιτικό σύστημα παρωδία.

Το πιο ανησυχητικό όμως δεν είναι το γεγονός ότι ο Τσίπρας και οι περί αυτόν θέλουν να διατηρήσουν τις μόνιμες διακοπές τους με τα έξοδα πληρωμένα πλουσιοπάροχα. Το χειρότερο δεν είναι το ότι απολαμβάνουν να ζουν εις βάρος της κοινωνίας καταληστεύοντας τους όλο και λιγότερους Έλληνες που παράγουν και καταφέρνουν να πληρώνουν τη ληστρική φορολογία. Το πιο τραγικό είναι ότι με την κίνηση αυτή επιτείνεται η απόλυτη σύγχυση γύρω από το διακύβευμα σε σχέση με το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Συμμαχούν στο «όχι» προνομιούχοι εργολάβοι της ΔΕΗ, ελεγχόμενοι από τη δικαιοσύνη συνδικαλιστές, εκφοβισμένοι εργαζόμενοι της ΔΕΗ αλλά και απλοί τρομοκρατημένοι πολίτες, άνεργοι που αδυνατούν να πληρώσουν τα βασικά και νομίζουν ότι αυτό το νομοσχέδιο θα τους κόψει το ρεύμα κι όχι όλα όσα προηγήθηκαν, πολιτικοί παράγοντες που βρίσκουν ευκαιρία εκμετάλλευσης και άλλοι αμέτρητοι, δίκαιοι και άδικοι. Και μέσα σε όλον αυτόν τον «αχταρμά» υποχωρεί το εσωτερικό μέτωπο της κυβέρνησης. Σταματάει κάθε συζήτηση για το πώς το νομοσχέδιο θα μπορούσε να γίνει καλύτερο, πληρέστερο, αρτιότερο και το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στην κλασσική μικροπολιτική αντιπαράθεση.

Και επειδή κοντά στα ξερά καίγονται και τα χλωρά μέσα από αυτή την άναρχη, αδόμητη και εκτός τόπου και χρόνου δημόσια συζήτηση τα δημοψηφίσματα αποδυναμώνονται ως θεσμός. Ένας θεσμός που στην πραγματικότητα δεν υφίσταται στο σύνταγμά μας, καθώς με τη μορφή που υπάρχει δεν έχει κανένα πρακτικό ενδιαφέρον. Οι ίδιοι άνθρωποι που εμφανίζονται να τα επικαλούνται, τα χρησιμοποιούν ως επικοινωνιακά βεγγαλικά αποδυναμώνοντας την προοπτική ουσιαστικής θεσμοθέτησή τους.

Φυσικά τα κεντρικά ερωτήματα της υπόθεσης παραμένουν αναπάντητα:

-     - Πώς γίνεται η αγορά της Ηλεκτρικής Ενέργειας να «ανοίγει» στη χώρα μας εδώ και πάνω από 10-15 χρόνια και ακόμα να παραμένει συγκεντρωμένη σε έναν φορέα του οποίου τη διοίκηση ορίζει η εκάστοτε κυβέρνηση;

-     - Πώς οι Ευρωπαίοι καταφέρνουν και ζουν με πιο ανοιχτή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας; Τόσο χαϊβάνια είναι και δεν έχουν καταλάβει τις … ευεργετικές συνέπειες των μονοπωλίων στην οικονομία τους; Και πώς παρόλα αυτά η Ευρωπαϊκή βιομηχανία απολαμβάνει πολύ χαμηλότερο κόστος ενέργειας;

-     - Για ποιον δουλεύει η ΔΕΗ; Ποιος αποκομίζει τα μεγαλύτερα οφέλη από τη λειτουργία της;

-     - Πώς, πότε και από ποιον αξιολογούνται τα αποτελέσματα των διοικήσεων της ΔΕΗ; Δεν στοιχειοθετείται απιστία;

-     - Η απεργία είναι σεβαστό δικαίωμα αλλά δεν είναι τουλάχιστον εξίσου σεβαστό δικαίωμα και η εργασία; Γιατί οι καταλήψεις χώρων και υποδομών της ΔΕΗ δεν επιφέρουν τις προβλεπόμενες από το νόμο συνέπειες; Η ανεξάρτητη δικαιοσύνη τι κάνει; Ποιος καλύπτει τους παρανομούντες;

-     - Ποιος έχει το δικαίωμα να εκβιάζει μια ολόκληρη κοινωνία κόβοντας το ρεύμα; Προσωπικό ασφαλείας δεν διαθέτει αυτός ο θηριώδης ιστορικός οργανισμός;

-     - Ποιους ρόλους θέλουμε να έχει το κράτος και ποιους οι ιδιώτες στις επιχειρηματικές δραστηριότητες; Ποιας χώρας το πρότυπο υιοθετούμε;

Και τελικά:

-     - Αντίπαλοι ή συνεργάτες είναι η παρούσα κυβέρνηση και αντιπολίτευση;

-     - Megabytes (διευκρίνιση έμπειρου δημοσιογράφου) ή Gigabytes (διόρθωση από ακόμα εμπειρότερο εθνοπατέρα) παράγει η ΔΕΗ; Αληθεύει ότι στο πλαίσιο του κοινωνικού μερίσματος η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να διανέμει κοινωνικό ηλεκτρικό ρεύμα σε στικάκια;

(πρώτη δημοσίευση στο AthensVoice)

Σεραφείμ Αθ. Κοτρώτσος

Επιχειρηματίας, Σύμβουλος επιχειρήσεων, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχ. Η/Υ, Δρ. ΕΜΠ,

facebook.com/serafeim.ath.kotrotsos