GR
EN 
…ή αλλιώς, και άλλος λόγος για τον οποίον οι δημόσιες εταιρίες υπολείπονται ανταγωνιστικά των ιδιωτικών.
O W.E. Deming (1900-1993) ήταν Αμερικανός στατιστικολόγος, καθηγητής και σύμβουλος ο οποίος συνέλαβε και δίδαξε την θεωρία του Total Quality Management που έτυχε μεγάλης αποδοχής στην Ιαπωνία και οδήγησε εν πολλοίς στο μεταπολεμικό Ιαπωνικό βιομηχανικό θαύμα, πριν διδαχθεί στις ΗΠΑ.
Η θεωρία του συνοψίζεται σε 14 βασικές αρχές (ή κανόνες) και άλλες 7 λεγόμενες «θανάσιμες ασθένειες» για κάθε επιχείρηση.
Η 4η «ασθένεια» φωτογραφίζει αυτό που φαίνεται να είναι και μία εγγενής αδυναμία των υπό κρατικό έλεγχο εταιριών: κινητικότητα των διοικήσεων (mobility of management).
Η συχνή εναλλαγή των διοικήσεων των οργανισμών αυτών, η βιωσιμότητα των οποίων συχνά δεν ξεπερνούν τα 2 έτη, είναι πηγή δεινών. Ακόμη χειρότερα, συχνά η αναδιάταξη λόγω κομματικών παρεμβάσεων διαχέεται και σε κατώτερα επίπεδα ιεραρχίας. Η εμπειρία και κατανόηση που αποκτάται από το management συγκεκριμένου αντικειμένου δεν υποκαθίσταται εύκολα και είναι από τα σπουδαιότερα ενεργητικά (assets) μιας εταιρίας. Καμία ιδιωτική εταιρία δεν θα αντικαθιστούσε έναν επιτυχημένο manager διότι άλλαξε ο Υπουργός. Αυτές οι σκοπιμότητες και οι πρακτικές προφανώς υπονομεύουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών ή προϊόντων των εταιριών.
Εύκολα αντικατοπτρίζεται η αρνητική επιρροή της κινητικότητας των διοικήσεων σε κάποιους από τους 14 κανόνες του Deming. Σταχυολογώ πρόχειρα:
Κανόνας 1: Προσηλωθείτε στη βελτίωση του παραγόμενου προϊόντος, σχεδιάστε την ποιότητα μακροπρόθεσμα, αντισταθείτε στο να αντιδράτε με βραχυπρόθεσμες λύσεις.
Κανόνας 2: Υιοθετήστε τη νέα φιλοσοφία, δημιουργήστε το όραμα για την ποιότητα και υλοποιήστε το.
Κανόνας 8: Εξαλείψτε το φόβο. Επιτρέψτε στους εργαζόμενους να αποδίδουν το μέγιστο με το να βεβαιωθείτε ότι δεν θα φοβούνται να εκφράζουν ιδέες ή ανησυχίες.
Κανόνας 14: Περιλάβετε όλους στην μεταμόρφωση της εταιρίας. Αναλύστε κάθε μικρό βήμα και αντιληφθείτε πώς ταιριάζει στην ευρύτερη εικόνα.
Είναι εμφανές ότι καμία μακροπρόθεσμη βελτίωση της ποιότητας δεν μπορεί να σχεδιαστεί, κανένα όραμα δεν μπορεί να αναπτυχθεί (πόσο μάλλον να υλοποιηθεί), καμία λεπτομερής ανάλυση της εταιρίας δεν μπορεί να γίνει με περαστικές διοικήσεις ακόμη και αν όλες οι άλλες συνθήκες ήταν ιδεατές.
Αντίθετα, η μόνη πρακτική τέτοιων διοικήσεων δεν μπορεί παρά να είναι οι βραχυπρόθεσμες και πυροσβεστικές λύσεις προκειμένου να συγκαλυφθούν τα προβλήματα, παραβιάζοντας τους ανωτέρω κανόνες 1, 2 και 14.
Επιπλέον, καμία εμπιστοσύνη δεν προλαβαίνει να αναπτυχθεί με το προσωπικό προκειμένου να ακολουθηθεί ο κανόνας 8. Και όχι μόνο αυτό, αλλά συχνά καταφεύγει κανείς στην απόδοση ευθύνης στο προσωπικό το οποίο ευθύνεται για το 15% μόνο των σφαλμάτων, ενώ το σύστημα το οποίο έχει σχεδιαστεί από τη διοίκηση ευθύνεται για το 85% των απροσδόκητων συνεπειών, σύμφωνα με στατιστικές μελέτες.
Τα ανωτέρω ισχύουν είτε αναφερόμαστε σε εταιρίες παροχής υπηρεσιών είτε σε βιομηχανίες. Οι αρνητικές συνέπειες της κινητικότητας δε, σε εταιρίες βιομηχανικής παραγωγής όπως η ΛΑΡΚΟ, είναι κατά πολύ μεγαλύτερες αφού διαχέονται μέχρι την ποιότητα του τελικού παραγόμενου προϊόντος όπως μπορεί και επιστημονικά να τεκμηριωθεί μέσω τωνεργαλείων της στατιστικής.
Τι θα μπορούσε να γίνει;
Κατ’ ελάχιστον νομοθέτηση του τρόπου που τοποθετούνται διοικήσεις στις υπό κρατική εποπτεία εταιρίες.
Για παράδειγμα, προκήρυξη των θέσεων με συγκεκριμένα απαιτούμενα προσόντα και προϋπηρεσία και συνακόλουθη κρίση των υποψηφίων από ανεξάρτητες αρχές.
Σύμβαση υπηρεσιών με τις διοικήσεις, η διάρκεια της οποίας θα ξεπερνάει αυτή μιας κυβερνητικής θητείας, ας πούμε 6 έτη, στο πέρας τη οποίας θα υπάρχει ανανέωση αν επιτεύχθηκαν οι στόχοι. Φυσικά οι στόχοι που θα τεθούν στη σύμβαση θα είναι συγκεκριμένοι και με αξιολογήσιμα κριτήρια.
Οι διοικήσεις που θα επιλεγούν με αυτόν τον τρόπο θα πρέπει να έχουν την δυνατότητα να ασκήσουν τα καθήκοντά τους απαλλαγμένες από την ποδηγέτηση του κομματικού κράτους, αξιοποιώντας τους καλύτερους ανθρώπινους πόρους και αποφασίζοντας για τις αλλαγές που απαιτούνται.
Χωρίς σαφή διαχωρισμό του κράτους από την κυβέρνηση οι κρατικές εταιρίες δεν θα μπορέσουν ποτέ να είναι ανταγωνιστικές των ιδιωτικών ακόμη και εάν είχαν σαν σύμβουλο τον ίδιο τον Deming!
Ηλίας Κώνστας
Msc Engineering Management
Μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου της «δημιουργία, ξανά!»
Πηγές:
http://www.mindtools.com/pages/article/newSTR_75.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/W._Edwards_Deming
