GR
EN 
Σε σχέση με τον σάλο που ξεσηκώνεται κατά καιρούς για τις τιμές των φαρμάκων και τα γενόσημα, κρίνω σκόπιμο να ενημερώσω τους μη ειδικούς αναγνώστες σχετικά με το θέμα, το οποίο ζω επί 25 συναπτά έτη ως κλινικός γιατρός. Επέλεξα τον παραπάνω τίτλο, γιατί πιστεύω ότι το όλο ζήτημα το διαχειρίζονται με λανθασμένο, υπερβολικό έως υστερικό τρόπο τόσο οι εκάστοτε κυβερνήσεις (και αντιπολιτεύσεις), όσο και το κοινό, των ΜΜΕ συμπεριλαμβανομένων.
Κάποιοι ορισμοί
Δραστική ουσία: Η χημική ουσία που περιέχεται σε κάθε είδος συσκευασίας. Όταν μιλούμε για φάρμακο, εννοούμε ή θα έπρεπε να εννοούμε ακριβώς αυτήν. Η ιατρική και φαρμακευτική έρευνα καταλήγει στην παρασκευή της στο εργαστήριο. Αφού όμως το φάρμακο πάρει έγκριση να κυκλοφορήσει, αναλαμβάνουν να το παράγουν κάποιες άλλες, εξειδικευμένες για το σκοπό αυτό φαρμακοβιομηχανίες, που κατά 95% βρίσκονται και λειτουργούν στην Ινδία. Λόγω υψηλού επιστημονικού δυναμικού και χαμηλού κόστους.
Εμπορική ονομασία: Το όνομα, με το οποίο κυκλοφορεί το φάρμακο στην αγορά. Κάθε εταιρία χρησιμοποιεί άλλο όνομα για την ίδια δραστική ουσία και προφανώς υπάρχουν πολλές εμπορικές ονομασίες για την ίδια δραστική ουσία, από τη στιγμή που το φάρμακο (δραστική ουσία) έχει βγει «εκτός πατέντας»
Σκεύασμα: Το φάρμακο, έτσι όπως κυκλοφορεί και παραγγέλνεται στο φαρμακοποιό. Περιλαμβάνει τη φαρμακοτεχνική μορφή (χάπι, κάψουλα, διάλυμα, υπόθετο, ένεση, διαδερμικό αυτοκόλλητο), τον αριθμό τέτοιων μονάδων σε κάθε κουτί (εμβαλάγιο) κλπ. Μία εμπορική ονομασία μπορεί να περιλαμβάνει πολλά σκευάσματα.
Πατέντα: Το διεθνώς θεσπισμένο διάστημα των 20 ετών, κατά το οποίο ένα φάρμακο δεν μπορεί να διατίθεται παρά μόνο από την εταιρεία που το δημιούργησε, ώστε αυτή να μπορέσει να αποσβέσει τουλάχιστον τα πολλά έξοδα, που συνεπάγεται η δημιουργία αυτή: Έρευνα, δοκιμές σε πειραματόζωα, δοκιμές σε ανθρώπους – εθελοντές (επ’ αμοιβή), μεγάλες πολυκεντρικές κλινικές μελέτες κλπ. Η φαρμακοβιομηχανία φυσικά εξακολουθεί να κερδίζει μεγάλα ποσά ακόμα και μετά τη λήξη της πατέντας, καθόσον υπάρχει η «κεκτημένη ταχύτητα» στην προτίμηση των ασθενών ή και των γιατρών στο συγκεκριμένο σκεύασμα.
Πρωτότυπο φάρμακο: Το αρχικό φάρμακο, όπως το λανσάρισε στην αγορά η φαρμακοβιομηχανία που το δημιούργησε. Μερικές φορές, μπορεί να έχουμε δύο «πρωτότυπα». Η αρχική εταιρεία συμφωνεί με μιαν άλλη να «συμπροωθούν» το φάρμακο. Για παράδειγμα: Δραστική ουσία Atorvastatin (κατά της υπερχοληστερολαιμίας). Πλέον «εκτός πατέντας». Πρωτότυπες εμπορικές ονομασίες: Lipitor και Zarator. Δραστική ουσία Olmesartan (αντιυπερτασικό). Εντός πατέντας. Πρωτότυπες εμπορικές: Olartan, Olmetec.
Γενόσημο φάρμακο: Το φάρμακο που προωθεί κάποια άλλη πλην της «δημιουργού» εταιρεία με την ίδια δραστική ουσία και φυσικά διαφορετική εμπορική. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι τόσο το πρωτότυπο όσο και τα γενόσημα φάρμακα χρησιμοποιούν δραστικές ουσίες που κατασκευάζονται στην Ινδία, ίσως και το ίδιο ακριβώς εργοστάσιο. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν υπάρχουν «καλά» και «κακά» εργοστάσια στην Ινδία με δραστικές ουσίες διαφορετικού βαθμού καθαρότητας.
Τοπικές ή εγχώριες Φαρμακοβιομηχανίες: Είναι είτε θυγατρικές των «πολυεθνικών» κολοσσών (που δημιουργούν τα πρωτότυπα φάρμακα), είτε καθαρά «αυτόχθονες». Αν αναρωτιέστε τι ακριβώς κάνουν, εφόσον οι δραστικές ουσίες εισάγονται όπως προαναφέραμε από την Ινδία, η απάντηση είναι: Πάρα πολλά. Η δραστική ουσία εισάγεται σε καθαρή μορφή συνήθως υπό μορφή διαλύματος σε ειδικές μεγάλες συσκευασίες και πρέπει από αυτές να δημιουργηθεί το «σκεύασμα». Να ζυγισθεί με φαρμακευτική ακρίβεια, να ενσωματωθεί με το «έκδοχο» (ουσία που συνοδεύει τη δραστική μέσα στο δισκίο, την κάψουλα κλπ.) να γίνει δισκίο ή κάψουλα κλπ. να συσκευασθεί σε blister από αλουμίνιο ή σε κουτί «χύμα» κλπ. Η περαιτέρω φαρμακοτεχνική μορφή (π.χ. δισκίο ή κάψουλα ταχείας ή βραδείας αποδευσμεύσεως, διαλυτό στο στόμα, στο στομάχι, στο δωδεκαδάκτυλο ή στο λεπτό έντερο) απαιτεί πρόσθετη επίπονη έρευνα και προσπάθεια. Πολλές φορές οι κατά τόπους φαρμακοβιομηχανίες επινοούν και ειδικές συσκευές προώθησης του φαρμάκου (εισπνεομένων κυρίως), που ποικίλλουν τόσο σε αποτελεσματικότητα, όσο και σε ευχρηστότητα. Τέλος, πριν το φάρμακο πάρει άδεια για να κυκλοφορήσει, πρέπει να αποδείξει ότι είναι ισάξιο με το πρωτότυπο με τη βοήθεια ειδικών μελετών ισοδυναμίας που υποβάλλει στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων, από τον οποίο και λαμβάνει τόσο την άδεια κυκλοφορίας, όσο και την (μεγίστη) λιανική τιμή διάθεσης.
Δεύτερο ερώτημα: Είναι όλες οι εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες εξίσου αξιόπιστες; Είναι ο έλεγχος από τον ΕΟΦ εξίσου αξιόπιστος;Προσωπικά δεν έχω άποψη. Έχω καταλήξει ωστόσο στο συμπέρασμα ότι 5-10 εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες είναι απολύτως αξιόπιστες (από τις περίπου 50 που υπάρχουν!) με υπερσύγχρονα εργοστάσια, μεγάλες επενδύσεις, εξειδικευμένο προσωπικό και προϊόντα που εξάγονται σε μεγάλες ποσότητες σε χώρες της Ευρώπης.
Η τιμολόγηση του φαρμάκου: Είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που πρέπει να λαμβάνει υπόψιν το κόστος παραγωγής, τις τιμές που ισχύουν διεθνώς, την ποσότητα του φαρμάκου, που έχει ανάγκη μια κοινωνία, κλπ. Αυτή τη δουλειά την αναλαμβάνει ο ΕΟΦ. Και εδώ υπάρχουν πολλές παγίδες. Η τιμή δεν πρέπει να είναι υπερβολικά και αδικαιολόγητα υψηλή, γιατί έτσι επιβαρύνεται κυρίως ο κρατικός προϋπολογισμός, αλλά και ο ασθενής, που καταβάλλει συνήθως το 25% της τιμής. Αλλά δεν πρέπει να είναι υπερβολικά χαμηλή, γιατί τότε ενυπάρχει ο κίνδυνος το συγκεκριμένο φάρμακο να εξαφανισθεί από την αγορά, είτε γιατί η φαρμακοβιομηχανία αντί για κέρδη έχει ζημία από την παραγωγή του, είτε διότι συμφέρει να το εξάγει (είτε η ίδια είτε οι φαρμακαποθήκες), νόμιμα ή παράνομα. Προσωπικά έχω δει εξοργιστικά υψηλές τιμές αλλά και εξωφρενικά χαμηλές τιμές.
Το δε χειρότερο για ένα γιατρό είναι είτε να μην υπάρχει («έχει έλλειψη») το φάρμακο που κρίνει ως το πιο κατάλληλο για τον ασθενή του, είτε να υποχρεώνεται να δίνει ένα ακριβό φάρμακο, διότι το απολύτως αντίστοιχο φθηνό δεν υπάρχει διαθέσιμο.
Ανάλυση και απορίες
Η Τροπολογία Γεωργιάδη για μείωση τιμών. Αυτό που δεν καταλαβαίνω καθόλου και για τις συνέπειες του οποίου είμαι ιδιαίτερα ανήσυχος είναι το εξής: Γιατί με το νομοσχέδιο – τροπολογία το κράτος υποκαθιστά τον επίσης κρατικό ΕΟΦ; Τι συμβαίνει, δεν του έχει εμπιστοσύνη; Πώς μπορεί να αποφαίνεται για μειώσεις τιμών σε 6000 φάρμακα, όπως γράφεται και λέγεται από τον κ. Γεωργιάδη, χωρίς τον κίνδυνο κάποια από αυτά να αποσυρθούν;
Υπόψιν ότι σε παρόμοιες περιπτώσεις απόσυρσης πολύ χρήσιμων φαρμάκων, αναλαμβάνει να τα εισάγει ο κρατικός ΙΦΕΤ σε πολλαπλάσιο κόστος! (και μάλιστα, τα σκευάσματα αυτά είναι εκτός ηλεκτρονικής συνταγογραφήσεως και μπορούν να χορηγούνται μόνο με χειρόγραφη συνταγή και μόνο από τους εμμίσθους ή συμβεβλημένους ιατρούς του ΕΟΠΥΥ, που είναι και οι μόνοι που διαθέτουν το σχετικό συνταγολόγιο!)
Ας ευχηθούμε ότι όλες οι απαραίτητες παράμετροι έχουν ληφθεί σοβαρά υπόψιν και ότι οι όποιοι φόβοι των γιατρών και ασθενών θα αποδειχθούν τελικά αβάσιμοι.
Παρατήρηση-επισήμανση για τους ασθενείς. Υπάρχει μια γενικότερη καχυποψία και απροθυμία τους να χρησιμοποιούν γενόσημα. Αυτό φυσικά αντανακλά τη γενικότερη έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών προς το κράτος. Ο κ. Γεωργιάδης εξαγγέλλει «κίνητρα» για τους ιατρούς να συνταγογραφούν γενόσημα. Καλά τα κίνητρα, αλλά αμφίβολη η αποτελεσματικότητα των κινήτρων, όποια και αν είναι αυτά (προτρεπτικά ή αποτρεπτικά). Πρώτον διότι πλέον ό,τι και να κάνει ο γιατρός, στη συνταγή θα εμφανισθεί η δραστική ουσία. Δεύτερον: Στο μικρό περιθώριο που μένει στο γιατρό να πείσει τον ασθενή για την ποιότητα και την ασφάλεια των γενοσήμων, πώς και πόσο μπορεί αυτός να επιμείνει, χωρίς να καταστεί «ύποπτος» στον ασθενή και χάσει εντελώς την εμπιστοσύνη του; Τρίτον: η γιαγιά ή ο παππούς δεν γνωρίζουν πολλά-πολλά για τα φάρμακα, παρά μόνο το συγκεκριμένο φάρμακο-σκεύασμα που «τους κάνει καλό» με το αντίστοιχο όνομα, το χρώμα του κουτιού καθώς και το χρώμα και το σχήμα του χαπιού ή της κάψουλας. Αυτοί πολύ δύσκολα μεταπείθονται και χάνεται και η καλή εικόνα που έχουν για το φάρμακό τους (placebo effect). Τέταρτον, στο επιχείρημα ότι με τα γενόσημα ο ασθενής επιβαρύνεται πολύ λιγότερο οικονομικά, πολλοί απαντούν: Τι σε νοιάζει εσένα γιατρέ μου; Εγώ πληρώνω.
Και τέλος, λίγα λόγια για τους φαρμακοποιούς. Βρίσκονται μεταξύ αυτών που και πάλι «θα την πληρώσουν», τη στιγμή που το ελληνικό φαρμακείο βρίσκεται «μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας» και ήδη πολλά έχουν κλείσει. Ο κ. Γεωργιάδης προς τιμήν του εξήγγειλε ότι θα καταργήσει τις υποχρεωτικές «εκπτώσεις» (rebates), για να τους ανακουφίσει. Κατά τη γνώμη μου όμως δεν αρκεί μόνο αυτό. Είτε φθηνό, είτε ακριβό είναι ένα φάρμακο, ο φαρμακοποιός κάνει τον ίδιο ακριβώς κόπο. Το παραγγέλνει, το αποθηκεύει, το ανασύρει, εκτελεί ηλεκτρονικά τη συνταγή και συνήθως γράφει και πάνω στο κουτί τη δοσολογία, για να την καταλάβει ο εκάστοτε «παππούς». Είναι παράλογο και άδικο να αμείβεται μόνο με ποσοστό επί της λιανικής τιμής. Ένα «στάνταρ» ποσό για κάθε φάρμακο υπέρ του φαρμακοποιού, θα ήταν πιο δίκαιο.
Συμπερασματικά: Ναι στη σωστή τιμολόγηση «κατά περίπτωσιν» και σε συνεργασία με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Όχι (ή άκρα επιφυλακτικότητα) στα «οριζόντια» μέτρα υπό μορφή «σκούπας». Δεν γνωρίζω αν έτσι θα εξοικονομηθούν χρήματα, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούν άλλα αγαθά, ακόμη σημαντικότερα. Ίσως και ακόμη περισσότερα χρήματα.
