Ποιος θα μας προστατεύσει από τους προστάτες;

Το νέο πειθαρχικό δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων με το οποίο η κυβέρνηση επιχειρεί να τιθασεύσει τη διαφθορά, η οποία προσλαμβάνει μάλιστα ευρύτερες και ανεξέλεγκτες διαστάσεις σε περιόδους κρίσης, μοιάζει με... μετέωρο βήμα του πελαργού. Οι ρυθμίσεις που περιλαμβάνει- αν και κρίνονται θετικές-, μετεωρίζονται επάνω στη σκληρή πραγματικότητα του ρυθμιστικού-κανονιστικού πλαισίου και, εν γένει, της δομής και της λειτουργίας του κράτους.

Η ηθικοπλαστική συμπεριφορά των υπαλλήλων, η επίκληση των απαράβατων αρχών περί εντιμότητας των δημόσιων λειτουργών και το «λίφτιγκ» των εργαλείων αποκατάστασης της νομιμότητας που επιχειρεί να αντιμετωπίσει η νομοθετική παρέμβαση, αποτελούν μόνον τη μία πλευρά του νομίσματος. Τα μέτρα που θεσπίζονται, ως εκ τούτου, δεν μπορεί παρά να είναι αποσπασματικά, μονομερή, ελλιπή και ατελέσφορα.

Η αντιμετώπιση της διαφθοράς προϋποθέτει μία συνολική παρέμβαση σ΄ ολόκληρο το εύρος της λειτουργίας του κράτους, εμπεριέχει τη γενικότερη αναμόρφωση του πολιτικού συστήματος και συνδέεται άρρηκτα με την απονομή της δικαιοσύνης.

Σκαστές υποθέσεις διαφθοράς, στις οποίες εμπλέκονται κατά κύριο λόγο πολιτικά πρόσωπα ουδέποτε τελεσιδικούν. Λόγω ακριβώς των υπόγειων διαδρόμων που έχει οικοδομήσει η πολιτική εξουσία, η οποία νέμεται το κράτος και διαφεντεύει τους κρατικούς λειτουργούς, οι εκρόσωποί της βγαίνουν... λάδι.

Προκύπτει, λοιπόν, η ανάγκη διαχωρισμού της πολιτικής εξουσίας από τη λειτουργία του δημόσιου τομέα ο οποίος θα πρέπει να αυτονομηθεί κυρίως όσον αφορά την τήρηση της νομιμότητας των διοικητικών πράξεων. Η μη αποκοπή του ομφάλιου λώρου της πολιτικής εξουσίας με το κράτος, είναι βέβαιον ότι υποδαυλίζει τη διαφθορά.

Η διαπλοκή των εκπροσώπων της πολιτικής εξουσίας και των κρατικών λειτουργών, δεν θρέφει μόνο το ρουσφέτι, δεν παγιώνει τη φτηνή συναλλαγή ως κανόνα συμπεριφοράς, δεν υπονομεύει την αξιοκρατία και τους κανόνες ισοπολιτείας, αλλά λειτουργεί ως θερμοκήπιο της ανομίας.

Η αντιμετώπιση της διαφθοράς από την άλλη πλευρά, συνδέεται με την απλοποίηση του κανονιστικού πλαισίου και την πάταξη της γραφειοκρατίας, καθώς επίσης και με την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης και τη βελτίωση της λειτουργίας των ελεγκτικών μηχανισμών.

Το «γρηγορόσημο», για παράδειγμα, που αποτελεί χαίνουσα πληγή στις συναλλαγές των πολιτών με τις δημόσιες υπηρεσίες και θεωρείται ως…διαβατήριο για την ολοκλήρωση πολλών διοικητικών πράξεων, δεν θα είχε λόγο ύπαρξης αν το κανονιστικό πλαίσιο ήταν απλό και κατανοητό και δεν θα έβρισκε πεδίο εξάπλωσης. Αν οι διοικητικές διαδικασίες δεν ήταν πολύπλοκες και δαιδαλώδεις. Οι δημόσιοι υπάλληλοι παρανομούν γιατί τους το επιτρέπει η ίδια η νομοθεσία που αφήνει δεκάδες παραθυράκια ερμηνειών. Γιατί τους το επιτρέπει το «βασίλειο της χαρτούρας».

Ανασταλτικά στην πάταξη της διαφθοράς, λειτουργεί και η περιπλοκότητα της διερεύνησης των σκανδάλων, καθώς επίσης και η βραδύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης. Όταν επιτρέπεται στους δημόσιους λειτουργούς να αξιοποιούν «νομικά τερτίπια», ώστε οι υπόθεσεις διαφθοράς στις οποίες εμπλέκονται να παραπέμπονται στις καλένδες ή, στην καλύτερη περίπτωση, να παραγράφονται, τότε θα συνεχίσουν να παρανομούν- με δεδομένο μάλιστα ότι τα οικονομικά οφέλη τα οποία αποκομίζουν ως προϊόντα των παράνομων πράξεων, υπερβαίνουν κατά πολύ το οικονομικό όφελος που θα είχαν από την παραμονή τους στο Δημόσιο. Πολύ περισσότερο που οι αποδοχές τους οι οποίες απομειώνονται δραματικά τον καιρό της κρίσης, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελούν σοβαρό οικονομικό κίνητρο.

Υπάρχει όμως ακόμη μία πλευρά. Δεν είναι πλέον λίγοι εκείνοι που αναφωνούν: «Μα, ποιος θα μας προστατέψει από τους προστάτες;». Κι αυτό γιατί σε πολλές υποθέσεις διαφθοράς εμπλέκονται μέλη των ελεγκτικών μηχανισμών και κυρίως εκείνων που ασχολούνται με την πάταξη του οικονομικού εγκλήματος. Ο ασφυκτικός έλεγχος, από την άλλη πλευρά, των ελεγκτικών μηχανισμών από την πολιτική εξουσία οδηγεί με απόλυτη βεβαιότητα σε συγκάλυψη των σκανδάλων. Ως εκ τούτου, η θέσπιση κανόνων ελέγχου των ελεγκτικών μηχανισμών, η ενοποίησή τους κάτω από μία ενιαία ανεξάρτητη Αρχή, η αυτονόμησή τους από τα κέντρα πολιτικής εξουσίας και η τυποποίηση των ελέγχων έτσι ώστε να μην υπάρχει περίπτωση συγκάλυψης, είναι μόνον μερικά από τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν.

www.tovima.gr