Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Συμπληρώνοντας τις παραπομπές του Γιάννη επάνω, εδώ ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του ΟΟΣΑ για την παιδεία στην Ελλάδα www.oecd.org/edu/school/programmeforinte...entpisa/48407731.pdf

Πόσοι είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι που ασχολούνται με την παιδεία; Το 2011 περίπου 195.000! Για περίπου 1,4 εκατομμύρια μαθητές και φοιτητές. Σε αυτή τη μελέτη θα βρούμε στοιχεία για όλο το δημόσιο τομέα (κεντρική και τοπική κυβέρνηση) www.tovima.gr/files/1/2012/21/ek8esh24.pdf

Γιάννη,

Μπορείς να παραθέσεις ακριβή στοιχεία για το ότι "όπου έχουν εφαρμοστεί έχουν αποτύχει"?

Ποιο συγκεκριμένα: "πώς" εφαρμόστηκαν και πως αξιολογείται η "αποτυχία"?.

Νομίζω ότι στην Γερμανία γίνεται διαχωρισμός (με το έτσι θέλω) των μαθητών από την 5η δημοτικού και η μετέπειτα ζωή τους καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το σε ποιο από τους τέσσερις τύπους σχολείου θα πάνε. Δεν μιλάω για τέτοια κατάσταση. Δεν είναι απαραίτητο από το ένα άκρο του να αντιμετωπίζονται όλοι οι μαθητές ακριβώς το ίδιο σε όλες τις τάξεις της Αβαθμιας και Ββαθμιας εκπαίδευσης να αντιμετωπίζονται οι μαθητές τελείως διαφορετικά και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία (στην οποία ειδικότερα θα πρέπει να λαμβάνει απαραιτήτως χώρα αντισταθμιστική αγωγή και όχι διαχωρισμός).

Δεν θεωρώ ότι θα πρέπει να αποκόπτονται πλήρως τα παιδιά από τους συνομήλικους τους ή από τους λιγότερο ικανούς (ή με άλλα ενδιαφέροντα). Δεν είναι ανάγκη δηλαδή να βρίσκονται τα παιδιά σε διαφορετικό σχολείο. Θεωρώ όμως ότι δεν πρέπει σε όλες τις τάξεις του γυμνασίου και πολύ περισσότερο στο λύκειο να είναι σε όλα τα μαθήματα μαζί διότι ανάλογα με τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών οι στόχοι κάθε φορά είναι διαφορετικοί και για τους μαθητές και για τον καθηγητή τους. Κάθε χρόνο και ανάλογα με την επίδοση, την επίτευξη στόχων και την όρεξη-προσπάθεια του μαθητή για κάποιο μάθημα θα "μεταπηδάει" σε άλλο τμήμα για το συγκεκριμένο μάθημα με περισσότερες (ή λιγότερες) απαιτήσεις και με παιδιά με περισσότερη (ή λιγότερη όρεξη) να παρακολουθήσουν το συγκεκριμένο μάθημα.

Όσο αφορά την δεξιότητα του να δουλεύεις ομαδικά με ανθρώπους με διαφορετικά ενδιαφέροντα, τρόπους σκέψεις και πολιτισμικά υπόβαθρα, έχεις απόλυτο δίκιο ότι είναι απαραίτητη. Δεν είναι ανάγκη όμως και πάλι από το ένα άκρο (καμία επαφή "διαφορετικών" μεταξύ τους μαθητών) να πάμε στο άλλο άκρο (πλήρης και διαρκής αναγκαστική επαφή και ίδια αξιολόγηση "διαφορετικών" μεταξύ τους μαθητών) με ότι και αν σημαίνει το "διαφορετικών". Κάλλιστα μπορούν να λαμβάνουν χώρα κοινές εργασίες που θα περιλαμβάνουν συμμετοχές από διάφορες τάξεις όπου τα παιδιά θα καλούνται να συνεργαστούν.

Γιάννη,

Μπορείς να παραθέσεις ακριβή στοιχεία για το ότι "όπου έχουν εφαρμοστεί έχουν αποτύχει"?

Ποιο συγκεκριμένα: "πώς" εφαρμόστηκαν και πως αποδείχθηκε η "αποτυχία" τους?. Άλλαξαν μετά που αποδείχθηκε ότι "απέτυχαν"?

Νομίζω ότι στην Γερμανία γίνεται διαχωρισμός (με το έτσι θέλω) των μαθητών από την 5η δημοτικού και η μετέπειτα ζωή τους καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το σε ποιο από τους τέσσερις τύπους σχολείου θα πάνε. Δεν μιλάω για τέτοια κατάσταση. Δεν είναι απαραίτητο από το ένα άκρο του να αντιμετωπίζονται όλοι οι μαθητές ακριβώς το ίδιο σε όλες τις τάξεις της Αβαθμιας και Ββαθμιας εκπαίδευσης να αντιμετωπίζονται οι μαθητές τελείως διαφορετικά και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία (στην οποία θα πρέπει να λαμβάνει χώρα αντισταθμιστική αγωγή).

Δεν θεωρώ ότι θα πρέπει να αποκόπτονται πλήρως τα παιδιά από τους συνομήλικους τους ή από τους λιγότερο ικανούς (ή με άλλα ενδιαφέροντα). Δεν είναι ανάγκη δηλαδή να βρίσκονται τα παιδιά σε διαφορετικό σχολείο. Θεωρώ όμως ότι δεν πρέπει σε όλες τις τάξεις του γυμνασίου και πολύ περισσότερο στο λύκειο να είναι σε όλα τα μαθήματα μαζί και να κάνουν ακριβώς την ίδια ύλη διότι ανάλογα με τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών οι στόχοι κάθε φορά είναι διαφορετικοί και για τους μαθητές και για τον καθηγητή τους. Κάθε χρόνο και ανάλογα με την επίδοση, την επίτευξη στόχων και την όρεξη-προσπάθεια του μαθητή για κάποιο μάθημα θα "μεταπηδάει" σε άλλο τμήμα για το συγκεκριμένο μάθημα με περισσότερες (ή λιγότερες) απαιτήσεις και με παιδιά με περισσότερη (ή λιγότερη όρεξη) να παρακολουθήσουν το συγκεκριμένο μάθημα.

Όσο αφορά την δεξιότητα του να δουλεύεις ομαδικά με ανθρώπους με διαφορετικά ενδιαφέροντα, τρόπους σκέψεις και πολιτισμικά υπόβαθρα, έχεις απόλυτο δίκιο ότι είναι απαραίτητη. Δεν είναι ανάγκη όμως και πάλι από το ένα άκρο (καμία επαφή "διαφορετικών" μεταξύ τους μαθητών) να πάμε στο άλλο άκρο (πλήρης και διαρκής αναγκαστική επαφή και ίδια αξιολόγηση "διαφορετικών" μεταξύ τους μαθητών) με ότι και αν σημαίνει το "διαφορετικών". Κάλλιστα μπορούν να λαμβάνουν χώρα κοινές εργασίες που θα περιλαμβάνουν συμμετοχές από διάφορες τάξεις όπου τα παιδιά θα καλούνται να συνεργαστούν.

Γιώργο, ακόμα και οι Γερμανοί παραδέχθηκαν ότι αυτό ήταν λάθος και μάλιστα έχουν και χαρακτηριστική έκφραση γι' αυτό: λένε ότι παράγουν Fachidioten, δηλαδή "εξειδικευμένους ηλίθιους".

Επίσης, όπως έγραψα και στο αρχικό κείμενο που παρέθεσα η μίξη των "διαφορετικών" μαθητών είναι κάτι που γίνεται πλέον νόρμα στις χώρες που είχαν υιοθετήσει ακριβώς την αντίθετη προσέγγιση τις προηγούμενες δεκαετίες. Αυτό μάλιστα σημαίνει ότι σε μία τάξη μπορεί να μην υπάρχει μόνο ένας δάσκαλος, αλλά και ένας βοηθός δάσκαλος που αναλαμβάνει ακριβώς αυτά τα παιδιά. Αυτό το γνωρίζω πολύ καλά για τη Γαλλία, όπου τα παιδιά μου πηγαίνουν στο δημόσιο σχολείο, αλλά και από τη δουλειά μου σε Δανία, Ρωσία ακόμα και την Τουρκία.

Από κει και πέρα μπορούμε να πάρουμε παράδειγμα από την ESSA academy, όπου ο κάθε μαθητής έχει στην ουσία την προσωπική του ατζέντα με αποτέλεσμα οι τάξεις για παράδειγμα της Χημείας να αποτελούνται από μαθητές διαφορετικών ηλικιών ανάλογα το πόσο έτοιμος είναι ο καθένας. Όμως αυτό γίνεται πάλι με ανακάτεμα. Δεν είναι η ίδια τάξη μαθητών που πηγαίνει από το μάθημα της Χημείας στο μάθημα των Μαθηματικών την επόμενη ώρα.

Κατανοώ αυτό που γράφεις, όμως η εφαρμογή του πρέπει να γίνει με τη διαμόρφωση προσωπικής ατζέντας / προγράμματος σπουδών για κάθε μαθητή, όχι με τη δημιουργία τάξεων διαφορετικών ταχυτήτων.

Δεν μπορώ να καταλάβω πως το σύστημα που προτείνω θα παράγει εξειδικευμένους ηλίθιους αλλά εφόσον απ' ότι φαίνεται έχεις περισσότερη εμπειρία από μένα στα εκπαιδευτικά συστήματα διαφόρων χωρών δεν μπορώ να την αγνοήσω.

Θα πρέπει πάντως να φύγει η βάση του 10 από την Ββαθμια εκπαίδευση. Έχει καταντήσει αηδία. Αφού πρέπει ντε και καλά να περνάνε όλοι τις τάξεις τι νόημα έχει η βάση του 10? Οι εξετάσεις του Σεπτέμβρη για μετεξεταστέους είναι η απόλυτη ξεφτίλα. "Για να δουλέψουν και λίγο το καλοκαίρι" σου λένε... Τρίχες κατσαρές λέω εγώ. Έρχονται αδιάβαστοι τον Σεπτέμβριο και περνάνε την τάξη. Τι μήνυμα παίρνουν οι μαθητές? Ότι το σύστημα σε φοβίζει αλλά στην ουσία είναι μόνο για την εικόνα. Ας μπορούν να παίρνουν απολυτήριο με μέσο όρο 8, με 4 η με 2. Τουλάχιστο ο βαθμός που θα παίρνουν θα είναι περισσότερο ενδεικτικός.

Τώρα είδα το κείμενο σου για την ESSA academy. Αυτό ακριβώς εννοώ (Διάβασε ξανά το σχόλιο μου όπου αναφέρομαι για τάξεις ανά μάθημα - εσύ το λες προσωπική ατζέντα). Με απλά λόγια να υπάρχουν τάξεις διαφορετικών ταχυτήτων ανά μάθημα και όχι μαθήματα διαφορετικών ταχυτήτων ανά τάξεις.

ΟΚ, νομίζω ότι έτσι συμφωνούμε. Η αλήθεια όμως είναι ότι για να πετύχουμε μοντέλο της ESSA ως προς την προσωπική ατζέντα, είναι ΠΑΡΑ πολλά βήματα που πρέπει να κάνουμε πριν από αυτό. Καλό είναι πάντως να το έχουμε ως τελικό στόχο.
Για μένα προσωπικά το θεωρώ ίσως το καλύτερο δημόσιο σχολείο στον κόσμο:
www.essaacademy.org
Η ιστορία τους μάλιστα είναι εκπληκτική: πριν από κάποια χρόνια ήταν ένα από τα χειρότερα σχολεία της χώρας σε μια από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές της Αγγλίας και χάρη στο όραμα ενός δασκάλου χημείας και του χαρίσματος του νέου τους διευθυντή καταφέρανε μέσα σε λίγα χρόνια να φτάσουν να τους επισκέπτονται άλλα σχολεία για έμπνευση από όλο τον κόσμο.
Αν κάποτε οργανώσουμε κάποια ημερίδα για την παιδεία, είμαι διατεθιμένος να τους φέρω να μιλήσουν.

Το 1977, σε ηλικία 14 ετών, βρέθηκα να φοιτώ στην Γ' Γυμνασίου του Αμερικανικού Γυμνασίου του Μονάχου (Munich American High School). Εκεί διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε συγκεκριμένο "πρόγραμμα μαθημάτων", αλλα μία σειρά "βασικών" μαθημάτων (core) και μία σειρά "κατ' επιλογήν" (electives).
Ανάμεσα στα υποχρεωτικά, ήταν και το μάθημα "typing" (δακτυλογράφηση).
Γράφτηκα λοιπόν στο μάθημα και σε 5 μήνες ήξερα να δακτυλογραφώ τυφλά, σε ηλεκτρική μηχανή ΙΒΜ (το "άνθος" της τεχνολογίας τότε).
Η δακτυλογράφηση που έμαθα το 1977, υπήρξε ένα από τα πιο πολύτιμα πράγματα που έμαθα στη ζωή μου. Τη χρειάστηκα σε εκατοντάδες ή και σε χιλιάδες περιπτώσεις.
Πάντα έγραφα πιο γρήγορα από την εκάστοτε γραμματέα μου. Η ικανότητά μου να γράφω, με βοήθησε σε όλη μου τη ζωή, ακόμη και πριν μπουν οι υπολογιστές στη ζωή μου (πχ. ως φοιτητής έβγαζα μεροκάματο δακτυλογραφώντας εργασίες άλλων συμφοιτητών). Σήμερα, εξακολουθώ να γράφω όσο γρήγορα μιλάω. Και αυτό εξακολουθεί να αποτελεί, για μένα, ένα τεράστιο πλεονέκτημα.

Θα μπορούσε να μπει το (υποχρεωτικό) μάθημα της δακτυλογράφησης στα ελληνικά σχολεία (πιθανότατα στη Γ' Γυμνασίου); Ιδίως σήμερα που η χρήση του υπολογιστή είναι όχι απλά καθημερινή, αλλά και υποχρεωτική και κατά τη διάρκεια πολλών μαθημάτων; Έχουμε ιδέα πόσο θα μπορούσε να αυξήσει αυτό, αργότερα στη ζωή των ατόμων, την παραγωγικότητα των υπαλλήλων; Αλλά και πόσο θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη της σκέψης, αφού η ευκολία στην (μέσω της δακτυλογράφησης) έκφρασης, μπορεί να βελτιώσει και την ίδια την έκφραση και συνεπώς και την καλλιέργεια του ατόμου;

Είναι κάτι το δύσκολο; Νομίζω ότι θα πρόκειται για κάτι το αυτονόητα απαραίτητο.

(Τη σκέψη αυτή την έχω κάνει και την έχω διατυπώσει πολλές φορές. Την ξαναθυμήθηκα με αφορμή την προηγούμενη ανάρτηση του κ. Παπαδόπουλου).

Υπάρχει μια τεράστια και ουσιαστική διαφορά από τις δεκαετίες του 70 και 80 με τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Παλιότερα ο υπολογιστής εισαγόταν στη διδασκαλία ως γνωστικό αντικείμενο. Εδώ και πολλα χρόνια υπάρχει ως μέσο.
Επιπλέον η δακτυλογράφηση είναι απλά ένας τρόπος αλληλεπίδρασης με έναν υπολογιστή. Αυτό αλλάζει δραστικά πλέον, καθώς, ιδιαίτερα στα σχολεία, είναι οι ταμπλέτες που κερδίζουν έδαφος έναντι των κλασσικών υπολογιστών. Κατά συνέπεια η εισαγωγή της δακτυλογράφησης έχει ελάχιστη αξία πλέον. Άσε που πλέον υπάρχει και η δυνατότητα υπαγόρευσης του κειμένου στον υπολογιστή ;)

Συμφωνούμε Γιάννη Παπαδόπουλε ως προς τον τελικό στόχο. Προφανώς για την επίτευξη του θα χρειαστούν πολλά βήματα αναδιοργάνωσης. Για το θέμα της βάσης του 10 τι άποψη έχεις?

Δεν νομίζω ότι το πρόβλημα είναι η βάση, αλλά (i) ο τρόπος αξιολόγησης και (ii) ο τρόπος αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης. Βαθμός κάτω από τη βάση έχει το νόημα ότι ο μαθητής δεν απέκτησε τις γνώσεις σε συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο. Έχεις τις ακόλουθες δυνατότητες:
α) τον αφήνεις στην ίδια τάξη ακόμα κι αν υπάρχουν μαθήματα που εχεί πάρει πάνω από τη βάση
β) επαναλαμβάνει μόνο το συγκεκριμένο μάθημα
γ) συνεχίζει, αλλά υποχρεώνεται σε παραπάνω ώρες διδασκαλίας (ειδικού φροντιστηρίου)

Στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε την εύκολη λύση (α).
Στη Γαλλία, στο δημοτικό, γίνεται το (γ) προκειμένου να προλάβεις το (α). Κάθε παιδί σε κάποια στιγμή της σχολικής χρονιάς μπαίνει σε ομάδα με άλλα 3-4 παιδιά και μένουν μια ώρα παραπάνω στο σχολείο να δουλέψουν με το δάσκαλο/δασκάλα σε συγκεκριμένο μάθημα ή δεξιότητα στο οποίο υστερούν.

Το τρόπος με τον οποίο μάλιστα εισάχθηκε αυτό, προκειμένου να δωθεί κίνητρο στους δασκάλους να δουλεύουν παραπάνω προκειμένου να παρέχουν εξατομικευμένα φροντιστήρια στο σχολείο ήταν με το να πληρώνονται αυτές οι επιπλέον ώρες δίχως να φορολογούνται.

Παρατηρώ πως οι περισσότερες απο τις παραπάνω προτάσεις αφορούν στη δομή,και οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος καθώς και στο περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων.
Με το ανθρώπινο δυναμικό τι γίνεται;

Η όποια πολιτική απόφαση προϋποθέτει την αντοπόκριση των εκπαιδευτικών σε επίπεδο ικανοτήτων και δεξιοτήτων γιατί πολύ απλά βασίζεται σε αυτούς για την υλοποίηση της.

Οι εκπαιδευτικοί καθίστανται ικανοί να εξυπηρετήσουν τους διδακτικούς τους σκοπούς, όχι μόνο όταν είναι καλά προετοιμασμένοι για το επάγγελμα, αλλά και όταν μπορούν να διατηρούν και να βελτιώνουν τη συμβολή τους σε αυτό, μέσω και της δικής τους μακροχρόνιας μάθησης. Με δεδομένες τις απαιτητικές σήμερα συνθήκες διεξαγωγής του διδακτικού έργου αλλά και τις νέες διαστάσεις του επαγγελματικού ρόλου των εκπαιδευτικών, η επαγγελματική τους ανάπτυξη αποτελεί μια αρκετά πολύπλοκη διαδικασία, η οποία δεν μπορεί να τελειώνει με την ολοκλήρωση των προπτυχιακών τους σπουδών, ούτε να σχεδιάζεται σε μια βραχυχρόνια βάση, για να εξυπηρετήσει μόνο τους σκοπούς ενός προγράμματος διδασκαλίας .

Θα μπορούσαμε να πούμε λοιπόν πως η απόκτηση ενός πτυχίου παιδαγωγικής σχολής ή ΑΣΠΑΙΤΕ πλέον δεν αρκούν ώστε να πούμε πως ο εκπαιδευτικός είναι έτοιμος για να αναταποκριθεί στο απαιτητικό και πολυδιάστατο έργο του. Χρειάζεται επιμόρφωση, συνεχής ενημέρωση πάνω στις εκπαιδευτικές εξελίξεις και μέριμνα απο τους φορείς εκπαιδευτικής πολιτικής στην κατεύθυνση σημαντικών- κατα τη γνώμη μου -τομών εξειδίκευσης.

Παραθέτω ορισμένες σκέψεις για τροφή στην συζήτηση και θα επανέλθω με προτάσεις:
1) Εκπαιδευτικές άδειες υπηρεσιακής εκπαίδευσης. Πλέον έχουν καταργηθεί.
2) Επιμόρφωτες, Ποιοι; Πότε; Υπο ποιά αιγίδα; Βιωματικότητα των σεμιναρίων;
3)Εκπαιδευτική μέριμνα για τη δημιουργία συγκεκριμένων μεταπτυχιακών σπουδών σε τομείς όπως (εκπαιδευτική διοίκηση, εκπαιδευτικός σχεδιασμός, διαχείριση εκπαιδευτικών καινοτομιών και αλλαγών) που στην Ελλάδα είναι περιοριμένα.
4)Έμφαση σε δεξιότητες (Η/Υ, νέες τεχνολογίες

Γεγονός έιναι πως η Ελλάδα, αν και δαπανά αρκετά στην εκπαιδευτική επιμόρφωση, δεν έχει τα αποτελέσματα άλλων χωρών που δαπανούν λιγότερα.

Mε αφορμή τις σκέψεις που εξέφρασε στην αρχή της συζήτησης ο κ. Ιωάννης Παπαδόπουλος, θα ήθελα να διατυπώσω κι εγώ την άποψή μου.
Συμφωνώ απόλυτα ότι το σχολείο πρέπει να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων εξεύρεσης, διαχείρισης και ταξινόμησης της γνώσης, απ' ότι στην απομνημόνευση. Και πράγματι η λογική του ενός εγχειριδίου είναι λογική εκπαίδευσης εποχής βιομηχανικής επανάστασης.
Ωστόσο, και το σχολείο ως θεσμός ανήκει στη λογική της βιομηχανικής επανάστασης που απαιτούσε ομοιόμορφη και ενιαία εκπαίδευση για όλους. Γι αυτό ακριβώς και έχει καταφέρει να "εκπαιδεύσει" γενιές και γενιές Ελλήνων στον ανταγωνισμό και τη βαθμοθηρία βάσει ομοιόμορφων κριτηρίων, βαθμών που στην ουσία δεν αξιολογούν τίποτα κλπ.
Αναρωτιέμαι κατά πόσο θα μπορούσε να ξεκινήσει ο εκσυγχρονισμός του σχολείου από την κατάργηση του ενός εγχειριδίου. Δεν πιστεύω ότι θα μπορούσε να εφαρμοστεί αυτό με επιτυχία στο υπάρχον εκπαιδευτικό πλαίσιο, με τις υπάρχουσες υποδομές (υπολογιστές, πρόσβαση στο διαδίκτυο, βιβλιοθήκες) και κυρίως με την επικρατούσα νοοτροπία της βαθμοθηρίας που απαιτεί συγκεκριμένα σημεία αναφοράς ως προς την απόδοση.
Επειδή ως εκπαιδευτικός ξένης γλώσσας προτιμώ πάντοτε να σχεδιάζω μόνη μου το μάθημα και το υλικό μου, δεν ήταν λίγες οι φορές που οι γονείς με άγχος ρωτούσαν "βιβλίο δεν θα πάρετε; μα δε μπορούμε να παρακολουθήσουμε τί κάνετε χωρίς βιβλίο κλπ, από πού θα διαβάσουν για το τεστ;" κλπ
Θεωρώ, λοιπόν, ότι το ελληνικό σχολικό σύστημα είναι μάλλον ανέτοιμο για την κατάργηση του ενός εγχειριδίου.
Ακόμη και σε καινοτόμα προγράμματα αμερικανικών e-schools πάντως οι μαθητές λαμβάνουν ένα εγχειρίδιο για κάθε μάθημα απ' όσο γνωρίζω.