Το χρονικό της αποτυχημένης μεταρρύθμισης

Η προσπάθεια αλλαγής και αποκοπής από κάθε τι το παλαιοκομματικό και συντηρητικό σε αυτή τη χώρα, χαρακτηρίζεται από την εποχή της μεταπολίτευσης από μια πανθομολογούμενη και άνευ προηγούμενου αποτυχία. Κάποτε ονομάσθηκε «αλλαγή» , δεκαπέντε  χρόνια αργότερα εκσυγχρονισμός και πριν λίγο καιρό πράσινη ανάπτυξη. Είναι τρείς από τις πολλές αποτυχημένες προσπάθειες του ελληνικού πολιτικού συστήματος για ριζική μεταρρύθμιση στις δομές του. Γιατί όμως η αποτυχία ήταν πάντοτε τόσο εκτενής αλλά και συγκεκαλυμμένη?

1981. Η άνοδος του άλλοτε αντί-ευρωπαϊκού ΠΑ.ΣΟ.Κ στην εξουσία προκαλεί τριγμούς. Τριγμούς στην ευρωπαϊκή πορεία που είχε χαράξει ο Καραμανλής και τριγμούς ως προς την διαχείριση μιας κοινωνίας σε αναβρασμό, μίας κοινωνίας που δίψαγε για ριζική αλλαγή, τόσο ως προς το πολιτικό πεδίο όσο και στην κοινωνία Ανδρέας Παπανδρέου, ο κατά πολλούς φιλελεύθερος κοσμοπολίτης, ασπάζεται τον σοσιαλισμό, που σήμερα αποδεικνύεται σοσιαλισμός της βαρβαρότητας. Ενστερνίζεται ένα είδος λαϊκιστικής ενσωμάτωσης και μία επιθετική μεταρρύθμιση προς το κράτος, συνεχίζοντας τρόπον τινά την καραμανλική τακτική των κρατικοποιήσεων. Ο κρατισμός του ΠΑ.ΣΟ.Κ της εποχής εξηγείται με πολλά εργαλεία. Πρώτον είναι το πρώτο πολυσυλλεκτικό κόμμα στην ελληνική πολιτική ιστορία που καταλαμβάνει την εξουσία και θέλει πάση θυσία να τη διατηρήσει με το οποιοδήποτε κόστος. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ του τότε επίσης, αποτελεί τον πολιτικό φορέα και εκφραστή ο οποίος προσέκλισε μεγάλη μερίδα της προδικτατορικής πνιγμένης αριστεράς, που χάθηκε  μέσα στο μετεμφυλιακό κράτος της δεξιάς. Η ανανεωτική συνιστώσα του κόμματος αυτού, στην οποία σ. ηγείτο από το 1986 ο Τσοχατζόπουλος, ήταν εκείνη που ξέσπασε τα πολιτικά της κόμπλεξ  και την διαχρονική έκφραση πολίτικης εξουσίας (ιδιαίτερα μετά την εμπειρία της αξιωματικής αντιπολίτευσης του 1957) σε ένα ατελείωτο πάρτι κατά των δημόσιων οικονομικών.

1994. Η επάνοδος του ΠΑ.ΣΟ.Κ στην εξουσία αφήνει πίσω της μια βραχύβια διακυβέρνηση της Ν.Δ. Μια περίοδο δηλαδή –που παρά την προσπάθεια της περιόδου 1984-1989 για συμμάζεμα των ελλειμάτων —επαναφέρει τον εντονότατο κρατισμό και την πελατεία στη προσκήνιο με θιασώτη αυτών τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Οι προτεραιότητες εδώ αλλάζουν, με τον νέο ηγέτη του «σοσιαλιστικού» ακόμα ΠΑ.ΣΟ.Κ να θέτει ως απώτερο στόχο  τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Ως γνήσιος συνεχιστής του «ΑΝΔΡΕΑ» ο Κωνσταντίνος Σημίτης προτάσσει έναν εκσυγχρονισμό με σημείο ολοκλήρωσης την συμμετοχή στο κοινό νόμισμα και την μετάλλαξη βασικών δομών της λειτουργίας του ελληνικού κράτους, κάτι που δε επετεύχθη φυσικά. Το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι σύνθετο. Ο εκσυγχρονισμός δεν πραγματοποιήθηκε λόγω συγκυριών ή εκ πεποιθήσεως; Η δεύτερη άποψη και τα πρόσφατα γεγονότα ,όπως η φυλάκιση Τσοχατζόπουλου, μάλλον προς αυτή την κατεύθυνση μας πάνε, προς τον δρόμο δηλαδή του φαινομενικού εκσυγχρονισμού που στηρίχτηκε στα χάρτινα πόδια του υπερδανεισμού και των φαινομενικά χαμηλών ποσοστών του πληθωρισμού και του ελλείμματος. Ο σημιτικός εκσυγχρονισμός ήταν το τέλειο παραπέτασμα της συνέχειας μίας ατελείωτης σπατάλης.

2009. Το πάθημα δεν γίνεται μάθημα. Η κυβέρνηση Παπανδρέου του νεότερου, έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με την δύνη της κρίσης χρέους και την εξάντληση των ταμειακών διαθεσίμων της χώρας. Η κατασπατάληση και η έλλειψη μεταρρυθμιστικής σοβαρότητας από την προηγουμένη κυβέρνηση  Ν.Δ  αλλά και η κατασπατάληση των Ολυμπιακών Αγώνων με τα επακόλουθα σκάνδαλα, έφεραν την χώρα σε κατάσταση αμόκ. Για ακόμη μια φορά η μεταρρυθμιστική θέρμη φαίνεται κατώτερη των περιστάσεων με την «πολύ καλή για να είναι αληθινή» πράσινη ανάπτυξη να πεθαίνει πριν καν δημιουργηθεί. Ακόμα και σήμερα, -ενδεικτικά αναφερόμενος- εχουν μείνει στα χαρτιά οι άδειες προς ιδιώτες που εχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για επένδυση σε φωτοβολταϊκα. Και θύμα ακόμη μια φορά η αγορά, η οποία αυτή τη φορά έχει στριμωχτεί στον τοίχο για χάριν ενός υπερμεγέθους κράτους. Η αγορά καλείται να πληρώσει τα σπασμένα του κομματικού κράτους στο οποίο τα κομματα παρασιτούν ακόμα και σήμερα, παρά την κρίση.

Το πρόβλημα όμως αυτής της μεταρρυθμιστικής φοβίας δεν έγκειται μονο στο πεδίο του κράτους. Έχει δυστυχώς παρεισφρήσει σε όλες τις πτυχές της δημόσιας ζωής, όπως για παράδειγμα στην παιδεία, η οποία διατρέχεται κάθετα από τους νέους θιασώτες του κρατισμού ,της κομματικής προπαγάνδας και της αναξιοκρατίας.

Και τώρα, τη στιγμή που πρέπει η μεταρρύθμιση να γίνει αυτοσκοπός, δαιμονοποιούμε τα μνημόνια. Βάναυσα μεν για ολους τους καλοβαλμένους νεοέλληνες, απαραίτητα δε για την επιβίωση του κράτους. Η χρόνια αδυναμία μιας εκσυγχρονιστικής δυναμικής ,ενός εθνικού σχεδίου δράσης συμπεφωνημένου από την πλειοψηφία του πολιτικού συστήματος, που θα εφαρμοζόταν απαρέγκλιτα  είχε ως απόρροια την δυσβάστακτη δημοσιονομική προσαρμογή. Άδικο; ΟΧΙ. Απλά μια νέμεση. Ο καθένας πληρώνει πλέον την επιλογή του. Πρώτα ο πολίτης, που έθρεψε το πελατειακό σύστημα που σήμερα απαξιώνει, και αργότερα (και σίγουρα) το πολιτικό πρόσωπο που δεν αρκέσθηκε στην βουλευτική του αποζημιωση. Και αυτό όχι  για εκδικιση. Αλλά για τάξη… γιατί η μεταρρύθμιση έχει κόστος.

Ιωάννης Καραμαγκάλης,

Φοιτητής Πολιτικών Επιστημών