Εμπρός για νέες (διοικητικές) περιπέτειες

Άρθρο του Παναγιώτη Καρκατσούλη

Την εμφανή καθυστέρηση της χώρας στην προώθηση των διοικητικών μεταρρυθμίσεων διαδέχθηκε, όλως αιφνιδίως, ένας επικοινωνιακός κατακλυσμός περί «εφόδου στα χειμερινά ανάκτορα»: Τα μεγάλα «ταμπού» της ελληνικής δημόσιας διοίκησης «πέφτουν»: Η τρισκατάρατη μονιμότητα θα αρθεί (με την επόμενη συνταγματική αναθεώρηση), ο δρόμος για μαζικές απολύσεις ανοίγει (μέσω τρόικας) και σωρεία οργανισμών οδεύουν για κλείσιμο (οι ίδιοι που εδώ κι ένα εξάμηνο «πάνε κι έρχονται»). Το ερώτημα παραμένει, όμως, το ίδιο: Μπορούν όλα αυτά τα μέτρα να οδηγήσουν σ' ένα καλύτερο κράτος; Μπορεί η ελληνική δημόσια διοίκηση, μετά απ' όλα αυτά, να γίνει αποδοτικότερη, αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη; Θεωρούμε πως όχι.

Να εξηγηθούμε γιατί: Ακόμη μια φορά η μονιμότητα τίθεται ως μείζων δυσλειτουργία του ελληνικού κράτους, ενώ το πρόβλημα της υπερστελέχωσης και, κυρίως, της στελέχωσης του κράτους με ακατάλληλους υπαλλήλους ήταν και είναι καθαρώς πολιτική επιλογή. Υπό την αρχή της μονιμότητας, καλύφθηκαν όλοι εκείνοι που τη χρησιμοποίησαν ως άλλοθι, προκειμένου να μονιμοποιήσουν ορδές κομματικών φίλων, κουμπάρων κ.λπ.

Η μονιμότητα θα μπορούσε να έχει, προ πολλού, περιοριστεί σ' ένα σκληρό πυρήνα υπαλλήλων που διασφαλίζουν τη συνέχεια του κράτους ακόμη κι αν τα πολιτικά κόμματα δοκιμάζονται. Στην Ελλάδα δεν είναι υπαίτια η αρχή της μονιμότητας για την ακαταλληλότητα, την έλλειψη επαγγελματισμού και την ανεύθυνη συμπεριφορά ορισμένων υπαλλήλων, αλλά η βίαιη κατάχρησή της. Το πέρασμα στην άλλη άκρη, στην άκριτη κατάργησή της, θα δοκιμάσει ακόμη περισσότερο τη μαστιζόμενη δημόσια διοίκηση, αφού η άρση της θα αποτελέσει τη μεγάλη ευκαιρία αναζωογόνησης του πελατειακού συστήματος. Φαντάζεστε αυτό το πολιτικό σύστημα να ορίζει ποιος θα μείνει με ποια σχέση εργασίας στο Δημόσιο; Μπορεί κανείς να φανταστεί την ομηρία χιλιάδων ανθρώπων που δεν θα συνωθούνται σε κομματικούς προθαλάμους, αλλά και εκείνων που θα παρακαλούν να παραμείνουν; Οι απολύσεις μέσω κατάργησης φορέων είναι άμεσα συνδεδεμένες με το προηγούμενο θέμα.

Σήμερα είναι δύσκολο να απολυθούν δημόσιοι υπάλληλοι χωρίς να παραβιαστεί το Σύνταγμα που κατοχυρώνει την αρχή της μονιμότητας. Αλλά, ας υποθέσουμε, κινούμενοι στα όρια της συνταγματικής νομιμότητας, ότι κάποιοι φορείς κλείνουν και οι υπάλληλοι που υπηρετούν εκεί, απολύονται. Σ' αυτή την περίπτωση δεν παραβιάζεται, ενδεχομένως, το Σύνταγμα, αλλά κακοποιείται η έννοια της αξιοκρατίας. Ποιοι είναι εκείνοι που υπηρετούν σ' αυτά τα δημόσια νομικά πρόσωπα; Τι προσόντα έχουν; Από πού έχουν φθάσει εκεί; Γιατί αυτοί (όποιοι) κι όχι οι (όποιοι) άλλοι; Ποιός θα παρέχει τις υπηρεσίες που παρέχονται απ' αυτά τα δημόσια νομικά πρόσωπα αν κριθεί ότι εξακολουθούμε να τις χρειαζόμαστε;

Τα ερωτήματα εξακολουθούν να είναι αμείλικτα: Σε ποια χώρα του κόσμου, μη τριτοκοσμική, εφαρμόσθηκαν τέτοιες λύσεις; Γιατί δεν προωθούνται μεταρρυθμίσεις μελετημένες και αξιόπιστες για τις οποίες έχουν δοθεί -και κατασπαταληθεί- εκατομμύρια ευρώ που θα μπορούσαν να θέσουν τις βάσεις ενός άλλου κράτους; Πώς να μην είναι κανείς καχύποπτος απέναντι σε κομματικά και κυβερνητικά στελέχη τα οποία, επί σειρά δεκαετιών, αποτελούν τις σημαίες του πελατειακού κράτους;

Κι, εν τέλει, γιατί να μην θεωρήσει κανείς ενόψει της τεράστιας δυσκολίας της εφαρμογής αυτών των «μεταρρυθμίσεων» ότι, θα παρακολουθήσουμε, για ακόμη μια φορά, μια κοκορομαχία μεταξύ «προοδευτικών» και «συντηρητικών» από την οποία, σίγουρα, δεν θα προκύψει τίποτα θετικό για τη δημόσια διοίκηση;

Πηγή: Ινστιτούτο Έρευνας Ρυθμιστικών Πολιτικών