“Η εκπαίδευση δεν είναι το γέμισμα ενός κουβά, αλλά το άναμμα μιας φωτιάς”

Η παραπάνω ρήση αποδίδεται στον ποιητή William Butler Yeats (1865-1939), ο οποίος είχε προφανώς αντιληφθεί την αποτυχία του δυτικού τύπου εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο δημιουργήθηκε στο ξεκίνημα της περιόδου της βιομηχανικής επανάστασης.

Ολόκληρες γενιές ανθρώπων εκπαιδεύτηκαν με σκοπό απλά να είναι έτοιμοι να δουλέψουν σε εργοστάσια μαζικής παραγωγής. Η διαδικασία της εκπαίδευσης ξέφυγε πολύ από το πρότυπο της σωκρατικής μεθόδου σύμφωνα με την οποία ο εκπαιδευόμενος προσέγγιζε μόνος του τη γνώση, με τον εκπαιδευτή να έχει το ρόλο του οδηγού ή της πυξίδας.

Είναι μάλλον δυστύχημα ότι το ίδιο εκπαιδευτικό σύστημα εξακολουθεί να ισχύει στις περισσότερες χώρες του κόσμου την ώρα που η βιομηχανική επανάσταση έχει παρέλθει. Είναι μάλλον αστείο ότι το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα, σε μία χώρα που η βιομηχανική επανάσταση, ίσα που πέρασε και την άγγιξε.

Βασικότερα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου συστήματος είναι το τάισμα των μαθητών με μασημένη πνευματική τροφή και η εμμονή σε μία αλήθεια και έναν τρόπο επίλυσης προβλημάτων σε κάθε γνωστικό αντικείμενο. Ως εκ τούτου για την κάλυψη του προγράμματος σπουδών χρησιμοποιείται ένα και μόνο σχολικό σύγγραμμα, ενώ οι εξεταστές αναμένουν πάντα έναν τρόπο απάντησης σε ερωτήσεις διαγωνισμάτων.

Το τελευταίο φαινόμενο, πέρα από το γεγονός ότι καταπιέζει τις δημιουργικές πνευματικές δυνατότητες των μαθητευόμενων, μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε ηθικά διλήμματα τους εξεταστές όπως υποστήριζε από τη δεκαετία του 1950 ο Αμερικάνος καθηγητής Alexander Calandra (1911-2006), χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα “την ιστορία με το βαρόμετρο”, ένα προσωπικό του παράδειγμα, το οποίο με το χρόνο κατέληξε να λάβει διαστάσεις αστικού μύθου στον οποίο πρωταγωνιστεί ο Δανός φυσικός Niels Bohr (1885-1962).

Η “ιστορία με το βαρόμετρο” μας θυμίζει πόσο αναγκαία είναι η αναμόρφωση των στόχων της Εκπαίδευσης που παρέχει η κοινωνία μας σε μαθητές και φοιτητές.

Και η ίδια η Εκπαίδευση είναι η σημαντικότερη επένδυση σε μία κοινωνία που θέλει να σταθεί στα πόδια της.

Όπως πολύ σωστά έλεγε ο παππούς μου, “η εκπαίδευση είναι η καλύτερη επένδυση. Δε φορολογείται, μεταφέρεται εύκολα δίχως κόστος, και αξιοποιείται ανά πάσα στιγμή”.