Πριν εβδομήντα χρόνια περίπου ενας άλλος ηγέτης, ο Μαχάτμα Γκάντι, διαμόρφωσε ίσως όσο κανείς άλλος τις πολιτικές συνειδήσεις και το συλλογικό ασυνείδητο της νέας εποχής και επηρέασε καθοριστικά τις μεγάλες αλλαγές ισορροπιών αλλά κυρίως ιδεολογιών του ακραίου, πλούσιου, βίαιου και αντιφατικού 20ου αιώνα. 

Οδήγησε μια ολόκληρη ήπειρο στην ανεξαρτησία από την εκμετάλλευση της αποικιοκρατίας με τις ιδέες της ανοχής και της μη-βίας, με το παράδειγμα και τα σύμβολα.

Ο Μαχάτμα Γκάντι είχε περιγράψει, ή καλύτερα προδιαγράψει, από το πρώτο μισό του περασμένου αιώνα την πορεία του Νέλσον Μαντέλα, που ήταν και η δική του πορεία:

«Πρώτα σε αγνοούν, μετα σε κοροϊδεύουν, μετά σε πολεμούν, μετά τους νικάς».

Κι όταν τους νικήσεις, όταν έρθεις στην εξουσία, τότε δοκιμάζεται η δύναμη του χαρακτήρα, η πίστη στις αρχές του ανθρωπισμού και της ανεκτικότητας, η αγάπη για τους ανθρώπους του τόπου σου. Αυτή ορίζει αν θα βρεις τη δύναμη να συμφιλιωθείς και επομένως να συμφιλιώσεις, νικώντας την αυτοκαταστροφική απόλαυση της εκδίκησης.

Ο Νέλσον Μαντέλα δοκιμάστηκε κι άντεξε τις αντιξοότητες. Aλλά ο φάρος του ηθικού του αναστήματος φώτισε τον κόσμο όταν ήρθε στην εξουσία. Τότε που δοκιμάζεται πραγματικά ο ηγέτης όπως έλεγε ο Αβραάμ Λίνκολν. 

Η δύναμή του να ελέγξει τον εαυτό του, να συμφιλιωθεί, να συγχωρήσει τα 27 χρόνια φυλάκισης και κακουχίας κι έτσι με το παράδειγμά του, με τη γενναιοδωρία της ψυχής του, να οδηγήσει στη συμφιλίωση των μαύρων με τους λευκούς πρώην δυνάστες τους στην καινούρια Νότια Αφρική, να κοιτάξει δηλαδή μπροστά κι όχι πίσω, επέτρεψε να δουν μέσα από τα μάτια του την πρόοδο κι όχι τη βία όλοι οι πολίτες της χώρας του. Κι ακόμη όλοι οι άνθρωποι του κόσμου.

Σήμερα η Νότια Αφρική είναι μια χώρα με ανοιχτή κοινωνία και οικονομία, στην πρωτοπορία της παγκόσμιας προσπάθειας για τον σεβασμό και την αναγνώριση ίσων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για όλους, ανεξάρτητα από τη φυλή, τη θρησκεία, την καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό.

Είναι χαρακτηριστικό της διορατικότητας του ανδρός ότι η Νότια Αφρική, στην καρδιά μιας συντηρητικής, δεισιδαίμονος και θρησκόληπτης ηπείρου, ήδη από το 1994 υπήρξε η πρώτη χώρα παγκοσμίως που ενσωμάτωσε στο πρώτο ελεύθερο από το απαρτχάιντ Σύνταγμά της ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, την απαγόρευση διακρίσεων, ανάμεσα στις άλλες, με βάση το φύλο, ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Τοποθέτησε έτσι τη χώρα του στην πρωτοπορία του διεθνούς κινήματος που συνεχίζεται και καταλήγει σταδιακά στην ολοκλήρωση της ενσωμάτωσης της αρχής αυτής σε νέες διεθνείς συνθήκες, συντάγματα και νόμους σε όλο τον κόσμο. 

Ετσι η Νότια Αφρική μεταμορφώθηκε από μια χώρα παρίας της παγκόσμιας κοινότητας σε μια χώρα ισχυρή, με ζωντανές κοινότητες, διαχειρίσιμες αντιφάσεις, δημοκρατικό διάλογο, παραγωγή, έρευνα, πανεπιστήμια, πλούτο, που ηγεμονεύει στην Αφρικανική Ηπειρο. 

Από το κουκούλι της ψυχής του Μαντέλα βγήκε μια χώρα που αντιμετωπίζει όλα τα δύσκολα αλλά φυσιολογικά προβλήματα και προκλήσεις της σύγχρονης εποχής. Μια χώρα που έχει συμφιλιωθεί με τον εαυτό της, έχει αναγνωρίσει, κατανοήσει και αποδεχτεί το παρελθόν της, και προοδεύει ξεπερνώντας το. 

Ο Νέλσον Μαντέλα και ο Μαχάτμα Γκάντι μας δείχνουν ότι οι μεγάλες και διαρκείς νίκες στα σταυροδρόμια των οριακών καταστάσεων δεν κερδίζονται μόνο με προγράμματα και στόχους, μόνο με την κοινή λογική, όσο καλοπροαίρετα, σημαντικά και απολύτως αναγκαία κι αν είναι αυτά. Αποδεικνύουν πως σίγουρα δεν κερδίζονται με πολιτικάντικες κουτοπονηρίες και εκδικητική μικροψυχία. 

Κερδίζονται και, κυρίως, διαρκούν κι επικρατούν μόνιμα, με τον λόγο και το παράδειγμα.

Κερδίζονται στο δύσκολο πεδίο των αρχών, των ιδεών και των συμβόλων. 

Δίχως αυτά οι όποιες «νίκες» είναι υποθηκευμένες, λειψές και φευγαλέες όταν δεν μετατρέπονται ευθύς εξαρχής ή πολύ σύντομα σε καταστροφικές ήττες. 

Για τον λόγο αυτό ο φάρος του Νέλσον Μαντέλα, όπως και αυτός του Μαχάτμα Γκάντι, είναι από εκείνους που δεν θα σβήσουν, φωτίζοντας τον δρόμο μας στις καταιγίδες του 21ου αιώνα που σιμώνουν.

Ο Γιώργος Γιαννούλης-Γιαννουλόπουλος είναι ειδικός εμπειρογνώμονας σε θέματα ανάπτυξης, δημοσίων επενδύσεων, παιδείας, πολιτισμού και καινοτομίας. Είναι Αντιπρόεδρος πολιτικού συντονισμού της πολιτικής κίνησης "Δημιουργία, ξανά!" 

Υ.Γ. 

"As I walked out the door toward the gate that would lead to my freedom, I knew if I didn't leave my bitterness and hatred behind, I'd still be in prison,"

"Καθώς διάβαινα την πόρτα προχωρώντας προς την πύλη της φυλακής που οδηγούσε στην ελευθερία μου, γνώριζα πως αν δεν άφηνα πίσω την πικρία και την έχθρα, θα ήμουν για πάντα στην φυλακή."

Νέλσον Μαντέλα

Αναφορές 

 The twilight of a living God

 http://www.guardian.co.uk/world/nelsonmandela 

 http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_01/07/2013_506736