Τα ακόλουθα σχόλια του ΝΙΚΟΥ ΜΑΥΡΙΔΗ μεταφέρθηκαν εδώ από το Facebook, με σκοπό να μη χαθούν στη ροή των αναρτήσεων. Για τη μεταφορά η ευθύνη είναι του συγγραφέα του άρθρου.
1. Nikolaos Mavridis: Ναι, εξ'αρχής περί γενικότερης "Δημιουργικής Σκέψης" μιλούσα - και όχι μόνο "τεχνικής". Ακόμα πιο δυνατή απο την αυστηρα τεχνική-τεχνολογική είναι η κατάλληλη θεωρητική σκέψη που αν μπορεί να διαδοθει και να γίνει κατανοητή από τις μάζες έχει τη δύναμη να ανατρέψει κοσμοθεωρήσεις και να αλλάξει το "θέατρο" μέσα στο οποίο ζούνε. (π.χ. είχα ανέφερει ότι "το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη παρκούς καινοτόμος, πρωταρχικά "Δημιουργικής" σκέψης για την λύση των σύνθετων κοινωνικό-πολιτικό-οικολογικών προβλημάτων του 21ου πρώτου αιώνα" - και αυτή η σκέψη σαφώς και δεν ειναι μόνο τεχνική). Επίσης, συμφωνώ απολύτως στο ουσιοδέστατο σχόλιο σου - η σκοταδιστική προσπάθεια "απομόνωσης¨των καινοτόμων-δημιουργών δεν μειώνει την ανάγκη της Δημιουργίας; αντιθέτως την αυξάνει. Απλά πρέπει να ανακατευθυνθεί, ώστε μαζί με την καινοτομία καθε αυτό (πολιτική, κοιωνική, θεωρητική, η τεχνική) να δημιουγούνται και οι μηχανισμοί που θα την επιτρέψουν α) να "σπάσει την απομόνωση" και διαδιδόμενη, να μετατραπεί από ιδέα σε πράξη, και β) να διατηρήσει την ανωνυμία των δημιουργών, ώστε να παραμείνουν ασφαλείς, και άλλα πολλλά τέτοια παρελκόμενα. Δηλαδή, η επιβιωσιμότητα της καινοτομίας, και η πραγματική της διάδοση, απαιτεί και καινοτομία σε όλους αυτούς τους άλλους "φέροντες μηχανισμούς / μηχανισμούς διάδοσης / μηχανισμούς προστασίας".
2. Nikolaos Mavridis: Τώρα, σε σχέση με την ικανότητα κάθε ευφυούς οντότητας να φτάσει σε πλήρη αυτοεπίγνωση, αν και I would do too contest the homonculus argument as I have done in the past in my papers αν χρησιμοποιείται εσφαλμένα, για να μην δείξω πως εννοώ την applicability του εδώ (που δεν απαιτεί καρτεσιανό δυαδισμό ως παραδοχή!), ας το κάνω λίγο πιο απλό και λιανό σαν επιχείρημα: Ας ξεκινήσουμε από μια απλή ευφυή οντότητα, και όχι ένα μόρφωμα που παρουσιάζει συλλογική νοημοσύνη. Πάρε έναν άνθρωπο. Μέσα στον εγκέφαλο του, δημιουργούνται αναπαραστάσεις (representations). Μια ομάδα τέτοιων αναπαραστάσεων, είναι τα νοητικά μοντέλα (mental models, βλέπε Philip Johnson-Laird's book π.χ.), υποπερίπτωση των οποίων είναι τα μοντέλα κατάστασης (situation models, βλέπε Zwaan-Randvansky). Ένα τμήμα των νοητικών μοντέλων είναι συνήθως αυτό που θα ονομάζαμε "self model", i.e. το μοντέλο που προσπαθεί να περιγράψει, κατανοήσει, και προβλέψει το "Εγώ" (και το οποίο δημιουργείται μέσα στο "Εγώ", από την προσπάθεια αυτοπαρατήρησης του ως κάτι "άλλο"). Π.χ. το self-model περιέχει και πληροφορία σχετιζόμενη με statements του τύπου "I believe that I believe X" (second-order beliefs that refer to the self). Αντίστοιχα, περιέχει και second order beliefs about others "I believe that he believes X" κτλπ. Ως εδώ καλά? Ας συνεχίσω!
3. Nikolaos Mavridis: Τώρα, το πρόβλημα που προκύπτει, είναι το εξής: πόσο πλήρες και πόσο ακριβές μπορεί να γίνει ποτέ το "self-model" ενός οργανισμού? (επίσης, παρενθετικά, συνήθως προσδίδουμε rich self- and other-models μόνο σε ανώτερους οργανισμούς, που μπορούνε να αναπτύξουνε "Theory of Mind" με τον όρο του Premack). Η απάντηση είναι: Μια και το self-model βρίσκεται μέσα στο ίδιο το self, τότε το self-model πρέπει να περιέχει και ένα μοντέλο του self-model μέσα του. Δηλαδή, μια συνέπεια αυτού είναι ότι δεν αρκεί να έχω beliefs δεύτερης τάξης (Ι believe that I believe) αλλά χρειάζομαι τελικά και ν-οστής (I believe that I believe that I believe κτλπ.). Αυτό δεν είναι μόνο αδύνατο λόγω "πληροφοριακής χωριτικότητας" του φορέα - εγκεφάλου (που έχει πεπερασμένο αριθμό αναπαραστάσεων που μπορεί να φέρει), αλλά επίσης, αν υποθέσουμε ότι υπήρχε ένα τέλειο αυτό-μοντέλο (self-model), τότε η μελλοντική συμπεριφορά του κάθε ανθρώπου δωθείσας εξωτερικής καταστάσεως θα έπρεπε να είναι απόλυτα προβλέψιμη και μάλιστα κατά συνέπεια μη επιλέξιμη(!) από τον ίδιο - η τελειότητα της αυτοπρονοητικής του ικανότητας στην ουσία θα τον "σκλάβωνε" στο να παρατηρεί απλά τις αυτοπροβλέψιμες πράξεις του χωρίς να μπορεί να τις αλλάξει, και τότε μπλέκουμε σε ενδιαφέροντα προκύπτοντα σχόλια περί, έστω και φαινομενικής, "ελεύθερης βούλησης" (για το παρακάτω, δες το επιχείρημα στον Johnson-Laird). Aυτά είναι κάποια από τα κλασσικά επιχειρήματα που δρούνε ως "άνω όριο" στην έκταση της αυτογνωσίας και αυτοπροβλεψιμότητας κάποιου. Κανείς δεν είπε ότι η διεύρυνση της είναι κακό πράγμα; κάθε άλλο. Απλά, δεν μπορεί να φτάσει ποτέ στον απόλυτο πεντακάθαρο καθρέπτη, και στην απόλυτη πρόβλεψη πράξεων υπό δεδομένο context. Και επίσης, αυτά τα περί αυτογνωσίας επιχειρήματα επεκτείνονται από το άτομο, στη συλλογική ευφυία μιας ομάδας ανθρώπων, η όμαδας ανθρώπων και μηχανών. Γιαυτό υποστήριξα, ότι όσο και να μου αρέσει ο Goedel (με τον οποίο εχουμε γεννηθεί και ίδια μέρα, και τον οποίο απόλαυσα στο "Computability" του Boolos-Jeffrey), νομίζω τι η αναλογία που διάλεξες, αν και πολύ όμορφη, θα μπορούσε να είναι απλούστερη, χωρίς να χρειαστεί να γεφυρώσεις κάτι το πιο εξειδικευμένο με κάτι το πιο γενικό. Αλλά η επιλογή αναλογίας είναι τελικα εν μέρει και ζήτημα προσωπικής αισθητικής - οπότε και πάλι, περι ορέξεως! Παραταύτα, εκτιμώ ιδιαιτέρως και τα ερωτήματα που θέτεις και τον λόγο και τις αναφορές σου, και τις ιδέες σου και χαίρομαι πολύ κάθε φορά που συζητάμε, Θάνο!
4. Nikolaos Mavridis: Kαι, to end in a sweet note, ο μύθος για τα Τζιτζίκια, από τον Φαίδρο του αγαπητού ... Αριστοκλή :
Σωκράτης
Και όσο για καιρό δα έχουμε. Κι έπειτα τα τζιτζίκια που κατά το συνήθιο τους μέσα στην κάψα τραγουδούνε και συνομιλούνε πάνω από το κεφάλι μας μού φαίνεται πως μας βλέπουνε. Αν λοιπόν μας έβλεπαν κι εμάς τους δύο, όπως τον πολύ κόσμο, το μεσημέρι να μη συνομιλούμε αλλά να είμαστε νυσταγμένοι και με το τραγούδι τους αποκαρωμένοι από αργία του νού μας, με το δίκιο τους θα μας περιγελούσαν, παίρνοντάς μας για τίποτα δούλους που ήλθαν σ' αυτούς εδώ, σ' αυτό το κατάλυμμα να κοιμηθούν, ωσάν πρόβατα που κάνουν μεσημέρι γύρω από το νερό. Αν όμως μας έβλεπαν να συνομιλούμε και να πλέωμε από κοντά τους σαν δίπλα από Σειρήνες αγοήτευτοι, το έπαθλο που έχουν από τους θεούς για να το δίνουν στους ανθρώπους, ίσως το έδιναν σε μας από θαυμασμό και εκτίμηση.
Φαίδρος
Και τι είναι λοιπόν αυτό που έχουν; Γιατί δεν έτυχε ως φαίνεται να τ' ακούσω.
Σωκράτης
Αληθινά όμως δεν στέκει ένας άνθρωπος που αγαπάει τις Μούσες να μην έχη ακούσει αυτά τα πράγματα. Νά, λένε πως τα τζιτζίκια ήταν άνθρωποι κάποτε, προτού ακόμα να γεννηθούν οι Μούσες. Όταν όμως γεννηθήκανε οι Μούσες και πρωτοφάνηκε το τραγούδι, τόσο πια μερικοί από αυτούς τότε τους ανθρώπους τα χάσανε από την τέρψη, που τραγουδώντας αμέλησαν να φάνε και να πιούν και, χωρίς να το νοιώσουν, πεθάνανε. Απ' αυτούς γεννήθηκε το γένος των τζιτζικιών παίρνοντας τούτο το βραβείο από τις Μούσες, δηλαδή να μην έχει αφότου γεννηθεί καμμιά ανάγκη για τροφή, αλλά, χωρίς να τρώη και να πίνη, ν' αρχίζη ευθύς να τραγουδάει ως που να πεθάνη, κι έπειτα πηγαίνοντας στις Μούσες να τους φέρνη είδηση ποιός από τους ανθρώπους εδώ κάτω ποιάν απ' αυτές τιμάει. Και νά, στην Τερψιχόρη φέρνοντας την είδηση ποιοί την ετίμησαν, κάνουν προς αυτούς την αγάπη της μεγαλύτερη, και στην Ερατώ εκείνους που την ετίμησαν μ' ερωτικά τραγούδια όμοια και στις άλλες κατά το είδος της τιμής που ταιριάζει στην κάθε μιά. Μα στην πρεσβύτατη, την Καλλιόπη, και στην Ουρανία που έρχεται έπειτα από αυτήν, αγγέλουν εκείνους που περνούνε την ζωή τους με φιλοσοφία και που τιμούν εκείνων την τέχνη. Αυτές δα είναι που πιό πολύ απ' όλες τις Μούσες, έχοντας να κάμουν με τον ουρανό και με τους λόγους, και των θεών και των ανθρώπων, αρθρώνουνε την ομορφότερη φωνή. Για πολλές δα λοιπόν αιτίες πρέπει να μιλούμε για κάτι και δεν πρέπει να κοιμόμαστε το μεσημέρι.