Ο Τσίπρας ως Τζιμ Τζόουνς

Στις 18 Νοεμβρίου 1978, μια μέρα μετά την 5η επέτειο του Πολυτεχνείου, πάνω από 900 άνθρωποι αυτοκτόνησαν στη ζούγκλα της Γουιάνας στα σύνορα με τη Βενεζουέλα. Ήταν η μεγαλύτερη μαζική αυτοκτονία στην ιστορία και το τραγικό τέλος του "Ναού του Λαού” (Peoples Temple), μιας ιδιόμορφης κομμουνιστικής σέχτας, με τον μανδύα του Χριστιανισμού. Αρχηγός τους και θύτης τους, ο χαρισματικός πάστορας και σκληροπυρηνικός σταλινικός Τζιμ Τζόουνς. Η πορεία του Τζόουνς και των πιστών του είναι ένα case study για το πώς μπορεί μια ομάδα ανθρώπων με αγαθές προθέσεις να οδηγηθεί βήμα - βήμα στον απόλυτο παραλογισμό και στην αυτοεξόντωση.

Στο ξεκίνημά του ο "Ναός του Λαού" ιδρύθηκε ως παρακλάδι των Μεθοδιστών. Σημαία του, το μήνυμα της ισότητας. Στη ρατσιστική Αμερική του ’50, ιδιαίτερα στις συντηρητικές πολιτείες της όπως η Ιντιάνα από την οποία άρχισε την καριέρα του ο Τζόουνς, μια κοινότητα στην οποία μαύροι και λευκοί, πλούσιοι και φτωχοί είχαν τα ίδια δικαιώματα φαινόταν πολύ γοητευτική –κυρίως στους λιγότερο προνομιούχους. Ο Τζόουνς όμως δεν έμεινε στα λόγια. Οργάνωσε κοινωνικές και προνοιακές δομές αλληλοϋποστήριξης, στις οποίες εθελοντές φρόντιζαν τους εν Χριστώ και εν Μαρξ αδελφούς τους. Υιοθέτησε ένα μαύρο παιδί και κάμποσα άλλα μη λευκά, ανάμεσά τους τρία Κορεατάκια. Ήταν η εποχή του πολέμου της Κορέας κι ο Τζόουνς πήρε, φυσικά, ανοιχτά το μέρος του Κιμ-Ιλ-Σουγκ, του παππού του σημερινού δικτάτορα. 

Οι οπαδοί πληθύνονταν. Η φήμη του Τζόουνς μεγάλωνε, όπως και η επιχειρηματική του δεινότητα. Στην ιδιότητα του ιεροκήρυκα προσέθεσε κι αυτή του θεραπευτή διά της πίστης. Τα νέα διαδόθηκαν γρήγορα. Στρατιές αφελών άρχισαν να καταφθάνουν στο αγρόκτημα - κοινόβιο του "Ναού του Λαού” στην Καλιφόρνια, όπου εν τω μεταξύ είχε μετακομίσει ο Τζόουνς με την οργάνωσή του, για να τους ευλογήσει και να θεραπευθούν. Πολλοί του έδιναν τις περιουσίες τους. Η υπόθεση μύριζε χοντρή απάτη. Αλλά ο Τζόουνς ήταν πλέον ένα λαϊκό ίνδαλμα. Άρχισε να αποκτάει πολιτική δύναμη. Καθώς η επιρροή του ήταν πολύ ευρύτερη των 3.000 περίπου πιστών του σκληρού πυρήνα του Ναού του Λαού, τον προσέγγισαν οι πολιτικοί. Ο προοδευτικός Κυβερνήτης της Καλιφόρνιας Τζέρρυ Μπράουν μιλούσε με τα καλύτερα λόγια για δαύτον. Η Άντζελα Νταίηβις, και ο Χάρβευ Μίλκ οι γνωστοί ακτιβιστές για τα δικαιώματα των μειονοτήτων ήταν φίλοι του. Ο αριστερός δήμαρχος του Σαν Φρανσίσκο Τζώρτζ Μοσκόνε τον διόρισε στην Επιτροπή Στέγασης του Δήμου. Ο Ουώλτερ Μοντέηλ αντιπρόεδρος του Κάρτερ αλλά και η Ρόζαλυν Κάρτερ ζητούσαν συχνά την βοήθειά του για πολιτικά θέματα.

Βέβαια, υπήρχαν και οι "άλλες” φωνές. Αυτές που αποκάλυπταν τη σχέση εξάρτησης που αποκτούσαν οι "πιστοί” μαζί του, την όλο και μεγαλύτερη απόσταση που είχαν οι ιδεολογικές θέσεις του Τζόουνς από την πραγματικότητα, την καταφανώς ψυχιατρικού ενδιαφέροντος προσωπικότητά του, τα σκοτεινά οικονομικά της σέχτας, την υποστήριξη που του παρείχαν ύποπτοι πολιτικοί κύκλοι. Αλλά ποιος τις άκουγε. Στα μάτια των περισσότερων, ο Τζόουνς είχε φτιάξει ένα ευτυχισμένο κοινόβιο που είχε καταργήσει τις φυλετικές και κοινωνικές διακρίσεις. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 όλοι οι "λοξοί” προσλαμβάνονταν από την κυρίαρχη, και στις ΗΠΑ, αριστερή διανόηση ως συμπαθείς παραλλαγές των παιδιών των λουλουδιών. Ακόμα και οι επικίνδυνοι. 

Κι ο Τζόουνς είχε γίνει ήδη πολύ επικίνδυνος. Όσοι αποχωρούσαν από τον "Ναό του Λαού” περιέγραφαν έναν παρανοϊκό εγωπαθή που πίστευε ότι είχε αποστολή να αλλάξει τον κόσμο, που ασκούσε ψυχική και συχνά σωματική βία στους οπαδούς του, που έπασχε απο διάφορες μανίες και έβλεπε παντού συνωμοσίες εναντίον του "Λαού του”. Για να απαλλαγεί από το συνεχώς διογκούμενο κύμα των εναντίων του καταγγελιών, ο Τζόουνς διάλεξε την φυγή. Το 1977 πήρε όσους πιστούς τού ήταν ακόμα αφοσιωμένοι - πάνω από χίλιους- και χάθηκαν στη ζούγκλα της Γουϊάνας, όπου ίδρυσαν την Τζόουνστάουν, τον επίγειο σοσιαλιστικό τους παράδεισο, μακριά από τα δεινά της καπιταλιστικής κόλασης. Πώς θα ζούσαν εκεί; Καλλιεργώντας τη γη! 

Όπως ήταν φυσικό, η πραγματικότητα της ζούγκλας απείχε πολύ από τα κηρύγματα της Καλιφόρνιας. Απομονωμένη η κοινότητα του Ναού του Λαού, χωρίς επαφές με τον έξω κόσμο, βούλιαζε όλο και περισσότερο στην παράνοια. Οι ελλείψεις βασικών προϊόντων του... απεχθούς πολιτισμού, εργαλείων και φαρμάκων, έκαναν Γολγοθά την καθημερινότητά τους. Ο Τζόουνς τους έταζε βοήθεια από την Σοβιετική Ένωση, η οποία όμως ουδέποτε ήρθε, καθώς δεν ήταν παρά μία ακόμη έμπνευσή του, ένα επικοινωνιακό τέχνασμα για να κατευνάσει τις αντιδράσεις. Ως γνήσιος κομμουνιστής απαγόρευε διά των όπλων τη φυγή από τον παράδεισό του. Όμως τα νέα έχουν τρόπο να ταξιδεύουν. Και οι συγγενείς των πιστών στην Αμερική μάθαιναν για την εφιαλτική ζωή στη ζούγκλα της Τζόουνστάουν και τη βία που απροκάλυπτα χρησιμοποιούσε πλέον ο Τζόουνς για να επιβληθεί. Ζήτησαν τη βοήθεια της Πολιτείας.

Έτσι, το 1978, ένας από τους πιο προοδευτικούς βουλευτές των ΗΠΑ, ο Λήο Ράιαν, πήρε μια ομάδα συγγενών, πρώην οπαδών και δημοσιογράφων και ταξίδεψε μέχρι την Τζόουνστάουν. Η παρουσία του έδωσε τη δύναμη σε αρκετούς "πιστούς” που φοβόντουσαν τον Τζόουνς να εκδηλωθούν ανοιχτά εναντίον του και να ζητήσουν από τον Ράιαν να τους πάρει μαζί του στο ταξίδι της επιστροφής. Στις σκηνές έντασης που δημιουργήθηκαν ένοπλοι φρουροί του "Ναού του Λαού” πυροβόλησαν σκοτώνοντας τον Ράιαν και άλλους 4 ανθρώπους της συνοδείας του. 

Τα πράγματα πλέον είχαν δυσκολέψει πολύ για τον Τζόουνς. Ήταν σίγουρο ότι θα έδινε σύντομα λόγο ενώπιον της Δικαιοσύνης. Έτσι πήρε την απίστευτη απόφαση: θα αυτοκτονούσαν όλοι μαζί του! Το ότι είχε επαρκές δηλητήριο για να σκοτώσει χίλια άτομα φανέρωνε ότι ήταν ένα πολύ πιθανό ενδεχόμενο στο μυαλό του, όταν θεμελίωνε την πόλη των σοσιαλιστικών του οραμάτων. Καθώς είχε τη συνήθεια να καταγράφει όλα τα κηρύγματά του σε κασέτες, έχει διασωθεί το τελευταίο του κήρυγμα. Αφού τους προειδοποίησε για τα δεινά που περίμεναν την κοινότητα μετά τη δολοφονία του Ράιαν, τους καλούσε όλους σε μια "επαναστατική αυτοκτονία” με αξιοπρέπεια, ως συνεπείς κομμουνιστές πιστοί στα ιδανικά τους. 

Κάποιοι ακούγονται να αντιδρούν. Αλλά ήταν πια πολύ αργά. Όσοι δεν δέχτηκαν να πιουν το δηλητήριο εκτελέστηκαν από τους ένοπλους φρουρούς του Τζόουνς. Στους νεκρούς περιλαμβάνονται τα 276 παιδιά της κοινότητας, που ήταν τα πρώτα που ήπιαν το θανατηφόρο κοκτέιλ κυανίου. Τελευταία επιθυμία του "αιδεσιμότατου” Τζόουνς ήταν η περιουσία του Ναού του Λαού να παραδοθεί στην… μητρόπολη του Λαού, τη Σοβιετική Ένωση. Αλλά δεν εκπληρώθηκε ποτέ καθώς η Σοβιετική Ένωση δεν είχε καμμία σχέση με τον αυτόχειρα οπαδό της και επιπλέον δεν ήθελε να δημιουργήσει διπλωματικό επεισόδιο με τις ΗΠΑ. Οι αναλύσεις στο πτώμα του Τζόουνς έδειξαν ότι κατανάλωνε πολλά ψυχοτρόπα φάρμακα.

Ο λόγος που έκανα τόσο εκτενή αναφορά στην ιστορία αυτής της παρανοϊκής σέχτας είναι οι ανατριχιαστικές ομοιότητες με τον Σύριζα και τον Τσίπρα. 

Ξεκινάς με μια ιδεολογία η οποία περιγράφει έναν ιδανικό κόσμο. Κανείς δεν μπορεί να βρει ψεγάδι. Ποιος δεν θέλει μεγάλους μισθούς και συντάξεις, μικρούς ή και καθόλου φόρους, τέλος στη λιτότητα, αξιοπρέπεια, εθνική υπερηφάνεια, κοινωνική αλληλεγγύη, δωρεάν υγεία, δωρεάν παιδεία, δωρεάν σπίτια, δωρεάν ρεύμα, διαγραφή χρεών, λεφτά με ουρά; Μόνο αιώνια ζωή δεν υποσχέθηκε ο Τσίπρας. 

Αποκτάς οπαδούς με τη σέσουλα. Σε προειδοποιούν οι "άλλοι”, ότι αυτά δεν γίνονται στον πραγματικό κόσμο όπου κάθε ευρώ που μπαίνει σε μια τσέπη βγαίνει από μια άλλη. Τους καταγγέλλεις ότι είναι εχθροί σου, εχθροί του λαού, πράκτορες του διεθνούς κεφαλαίου, όργανα του διαβόλου. Και συνεχίζεις να θεραπεύεις "πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν" με ένα άγγιγμα: με έναν νόμο, με ένα άρθρο, με ένα σκίσιμο μνημονίου, με ένα χτύπημα στα τύμπανα της σοσιαλιστικής ουτοπίας.

Εν τω μεταξύ το χάσμα με την πραγματικότητα συνεχώς διευρύνεται. Οπαδοί φεύγουν, άλλοι για περισσότερο παρανοϊκούς πάστορες κι άλλοι επειδή, έστω και αργά, κατάλαβαν την απάτη. Απαντάς με περισσότερες υποσχέσεις για τη γη της επαγγελίας των δανεικών και της κατάργησης της λιτότητας, που "όπου νάναι φτάνουμε". Τους ντοπάρεις με δημοψηφίσματα και εκλογές που κανένας δεν ξέρει ποιο είναι το ερώτημα και ποιες οι απαντήσεις. Τους πείθεις ότι η ζωή στη ζούγκλα της Τσιπρατάουν θα είναι καλύτερη από το αποτυχημένο καπιταλιστικό μοντέλο της Ε.Ε. Τους υπόσχεσαι βοήθεια από τη Ρωσία, την Κίνα, την τράπεζα των BRICS, τη Βενεζουέλα.

Μέχρι που κανένας πια δεν σου δίνει σημασία. Έχει καταλάβει κι ο πιο καλοπροαίρετος ότι είσαι ανίατη περίπτωση. Αλλά στο Τσιπρατάουν δεν υπάρχουν ψυχίατροι γιατί δεν υπάρχει καν η έννοια της ψυχικής υγείας. Είναι όλοι ψυχοπαθείς. Οι "απ’ έξω” παρακολουθούν με οδυνηρή έκπληξη την πορεία μιας ολόκληρης χώρας στην αυτοκαταστροφή. Προσπαθούν να σε σώσουν. Στέλνουν τους "Ράιαν” των θεσμών. Τους "σκοτώνεις” ακυρώνοντας τις συμβουλές τους, αδιαφορώντας για τις προειδοποιήσεις τους.

Κι έρχεται το τέλος. Θα μπορούσες να το αποφύγεις. Να πεις στους παραλοϊσμένους οπαδούς σου πως "έκανα λάθος και σας έφερα εδώ. Στην Καλιφόρνια, όσα στραβά κι αν έχει, είναι καλύτερα από τη ζούγκλα της Γουϊάνας. Δεν τα μαζεύουμε να γυρίσουμε;” Δεν το λες όμως. Είσαι τόσο παρανοϊκός, τόσο αλαζόνας, τόσο αφιονισμένος με την εξουσία που προτιμάς να τους πάρεις μαζί σου στον θάνατο: στην έξοδο από την Ε.Ε. στην πληθωριστική δραχμή που δεν θα έχεις ούτε χαρτί για να την τυπώσεις, στο "προσεχώς Βενεζουέλα”.

Δεν ξέρω τι θα δείξουν οι τοξικολογικές αναλύσεις για τις τελευταίες μέρες μας πριν αυτοκτονήσουμε ομαδικά στην Τσιπρατάουν. Δεν έχει κανένα ενδιαφέρον. Το μόνο που θα μπορούσε να προκαλέσει έκπληξη σε έναν τρίτο παρατηρητή είναι τα μάτια όσων ακούν την προτροπή για "επαναστατική αυτοκτονία” και είτε συγκατανεύουν υποτακτικά είτε είναι εντελώς ανέκφραστα. Θα μπορούσε να σκεφτεί: "τι τον καμαρώνουν τον τρελό; Γιατί δεν ορμούν όλοι μαζί να τον κατεβάσουν κάτω;” Αλλά τέτοιος τρίτος δεν υπήρξε στον "Ναό του Λαού”. Κι οι κασέτες δεν κατέγραψαν καμία αντίδραση.

Φυσικά θα παρατηρήσετε και αρκετές διαφορές στις δύο ιστορίες. Ότι, ας πούμε, ο Τζόουνς κάτι πρακτικό προσέφερε στο κοινό του, στην αρχή τουλάχιστον, ενώ ο Τσίπρας τίποτε. Και, κυρίως, ότι το 100% όσων ακολούθησαν τον Τζόουνς ήταν οπαδοί του. Στην Τσιπρατάουν αυτό το ποσοστό είναι λιγότερο από 20% και σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις λιγότερο κι από 10%. Αλλά έχει καμιά σημασία; Ένας τρελός, τίγκα στα ψυχοφάρμακα, όταν κανείς δεν αντιδράει, αρκεί για να τους εξοντώσει όλους.

Πηγή: Capital.gr