Η Ουκρανία, η 44η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο και η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα εντός της Ευρωπαϊκής ηπείρου, εισέρχεται στη δίνη μιας επικίνδυνης σύγκρουσης. Οι στρατηγικής σημασίας γόνιμες ευρωπαϊκές πεδιάδες που διασχίζονται από τον Δνείπερο, τον Δνείστερο και τον Σέβερσκυ Ντόνετς που καταλήγουν αργόσυρτοι στην Μαύρη και στην Αζοφική θάλασσα και κατοικούνται από 45 εκατομμύρια ανθρώπους, κινδυνεύουν να αναφλεγούν.

Η χώρα μετεωρίζεται ανάμεσα στην μοιραία έλξη της αυταρχικής ολιγαρχίας της μετασοβιετικής Ρωσίας του Πούτιν και στην επιθυμία της να προσεγγίσει την δημοκρατική αλλά διασπασμένη κι αποσταθεροποιημένη Ευρώπη, που όμως φέγγει ακόμη σαν φάρος ελευθερίας, κράτους δικαίου και σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων (έστω κι αν οι πολίτες της δεν τον βλέπουν καθαρά πλέον, καθώς οι αξίες αυτές τρεμοσβήνουν στην τρικυμία της αλλαγής των παγκόσμιων ισορροπιών). 

Μια ασταθής δημοκρατία, ένα αμφιλεγόμενο κράτος, μια διεφθαρμένη νομενκλατούρα, μαριονέτες που κινούνται από τις ρώσικες υπηρεσίες και μια ασθενής διοίκηση συνθέτουν το τοπίο. Όλα τα συστατικά του κακού είναι εκεί. Η Ευρωπαϊκή παρέμβαση δεν είναι αρκετά ισχυρή και ενιαία ενώ πάλι τα μάτια στρέφονται σε αναζήτηση ηγεσίας της Δύσης, πέρα από τον Ατλαντικό. 

Η γραμμή που διέρρηξε τη χώρα αφήνοντας από τη μια πλευρά τις Δυτικές επαρχίες που έλκονται από την βαρυτική δύναμη της Δυτικής Ευρώπης και από την άλλη τις Ανατολικές που προσελκύονται από το ρώσικο καθεστώς αναδύεται πάλι. Η γραμμή αυτή, χαραγμένη από τον Στάλιν και τον Χίτλερ πριν τον μεγάλο πόλεμο πάνω σε αρχαίες διαιρέσεις και κοινωνικές διαφορές  με το σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μόλοτοβ, έκοψε τότε στην μέση και την γειτονική Πολωνία και έσβησε μόνο με την προσάρτηση της χώρας στην ΕΣΣΔ από τις σοβιετικές ένοπλες δυνάμεις.

Η Κριμαία, ημιαυτόνομη σήμερα περιοχή της Ουκρανίας, στρατηγικής σημασίας καθώς προβάλλει στην Μαύρη θάλασσα, αλλά και μεγάλης συναισθηματικής αξίας για τους Ρώσους, υπήρξε κοιτίδα του Ελληνισμού από την αρχαιότητα, από τον 5ο πΧ αιώνα. Πόλεις σαν την Ηράκλεια Ποντική, την Απολλωνία, την Ίστρια, την Ολβία, την Θεοδοσία, τη Φαναγόρια, την Διοσκουριάδα, την Φάσι, το Παντακάπιο (το σημερινό Κέρτς), ιδρύθηκαν οι περισσότερες από Έλληνες της Ιωνίας, κυρίως της Μιλήτου. Το εμπόριο από την Αζοφική απλώνονταν στις ακτές του Αιγαίου. Στην περιοχή της σύγχρονης Ουκρανίας εμφανίστηκαν κι άλλες παροικίες, η Νύμφη, η Πόρφη .... Σιτάρι, κρασί, κηπευτικά, ανθοκομικά διέσχιζαν για αιώνες τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και του Αιγαίου. 

‘Εκτοτε ο Ελληνισμός αυτός εξελίχθηκε πιασμένος στις περιπέτειες της Ιστορίας ανάμεσα στις ισορροπίες Βυζαντίου και  Ρωσίας. Λαμπρά μνημεία Βυζαντινά, όπως ο ναός της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο αλλά και οι μοναστικές σχολές, οι αδελφότητες, νοσοκομεία, τυπογραφεία. Κι ακόμη διέσχισε την Οθωμανική αυτοκρατορία με το εμπόριο στα χέρια του, επηρεασμένος από όλες τις φυλές και τις γλώσσες, με τις αρχαίες του καταβολές ως τον 20ο αιώνα. Υπέστη τις συνέπειες της εμπλοκής του στην εκστρατεία του Βενιζέλου κατά των μπολσεβίκων το 1919 κι ύστερα, μετά το διάλειμμα της πρώτης σοβιετικής περιόδου, πέρασε από τη σταλινική λαίλαπα και τον τρόμο. Και κατόπιν ήρθε ο μεγάλος πόλεμος, η διαίρεση. Πλούσιες γλώσσες του ελληνισμού λιγοστεύουν (η ποντιακή που μιλιόταν στη Γεωργία και τον Καύκασο), η μαριουπολιτική (στην περιοχή της Μαριούπολης) και η κοινή δημοτική (στην Κριμαία). Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ένα μέρος του ελληνισμού αυτού αιμορραγεί προς την Ελλαδική χερσόνησο. Τα τελευταία χρόνια μια νέα μικρή άνοιξη του ελληνισμού είχε αρχίσει να εμφανίζεται και πάλι στις Ουκρανικές ακτές και πεδιάδες.

Σήμερα οι τροχοί της Ιστορίας γυρίζουν πάλι, ματωμένοι. Επικίνδυνα φαντάσματα βίας βγήκαν στους δρόμους του Κιέβου και των άλλων Ουκρανικών πόλεων σε εποχές βαθειά ανισόρροπες. Σνάιπερ σημαδεύουν Ευρωπαίους από τις στέγες των κτηρίων. 

Την ίδια ώρα που η χειμερινή Ολυμπιάδα στο Σότσι συνεχίζει κάπως κακορίζικη με μια ομάδα λιγότερο. Την ομάδα της πληγωμένης χώρας. 

Το βίαιο αυτό επεισόδιο που εξελίσσεται και φουντώνει θυμίζει την απαρχή ενός άλλου εμφυλίου λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα μας, στην καρδιά της Ευρώπης. Θυμίζει ακόμη πόσο εύθραυστη είναι η ειρήνη, και πόσο σπάνια και φευγαλέα υπήρξε πάντα στην ήπειρό μας. 

Θάπρεπε να θυμίζει στις τυφλωμένες από τα εθνικά μικροσυμφέροντα και το κυνήγι των εύκολων ψήφων ευρωπαϊκές ελίτ, αλλά και στους λαούς της Ευρώπης, πως η Ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι το μόνο αντίδοτο στην ενδογενή βία της ιστορίας μας. Και η επιτάχυνσή της η μόνη δυνατότητα να επηρεάσουμε την παγκόσμια ανακατάταξη, κρατώντας το ουσιώδες των ελευθεριών και της ευμάρειας που γέννησε ο Διαφωτισμός και την ειρήνη που πέταξε τις εύθραυστες ρίζες της πάνω στην καταστροφή. 

Η Ενωμένη Ευρώπη, με όλες τις αντιφάσεις της, παραμένει το μόνο συλλογικό όνειρο που διεκδικεί νόμιμα το δικαίωμα να εκφράσει ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέλλον. 

Η σφαγή στην Ουκρανία θάπρεπε να κινητοποιήσει την ευρωπαϊκή διανόηση, τα κινήματα της Ευρώπης, τους μικρόνοες και κοντόθωρους πολιτικούς της και τούτες ακόμη τις επαρχιακές ελίτ και τους πολίτες στην εσχατιά της ηπείρου, της δικής μας αμνήμονος φυλής, που καθώς βυθιζόμαστε συζητούμε με ένα ποτήρι στο χέρι περιπαθώς κι αμέριμνα, τους σταυρούς, τα σκάνδαλα και τα ψεύδη μικρόψυχων κι άβουλων πολιτικάντηδων. 

Το αίμα που χύνεται στο Κίεβο είναι ο συναγερμός. Θάπρεπε να ηχούν ήδη οι σειρήνες της ευρωπαϊκής μνήμης.

 Ο Γιώργος Γιαννούλης-Γιαννουλόπουλος είναι ειδικός εμπειρογνώμονας σε θέματα ανάπτυξης, δημοσίων επενδύσεων, παιδείας, πολιτισμού και καινοτομίας. Είναι Αντιπρόεδρος πολιτικού συντονισμού της πολιτικής κίνησης "Δημιουργία, ξανά!"

Πηγές

 ΒΒC: Why is Ukraine in turmoil?

ΤΟ ΒΗΜΑ Ουκρανία

Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού

Μετανάστευση Ελλήνων στα ρωσικά παράλια του Ευξείνου

Κριμαία (Μέσοι χρόνοι)

Εκστρατεία του Διοφάντου στην Κριμαία

Συνθήκη Κιουτσούκ Καϊναρτζή

Καθημερινή: Οι Ελληνες της Ουκρανίας