Αν για να γραφτεί ένα εγχειρίδιο της «ανάπτυξης» έπρεπε σε λίγες γραμμές να δοθεί ο ορισμός της και ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να συμβεί θα συνοψιζόταν κάπως έτσι:

Ανάπτυξη μιας οικονομίας είναι η βιώσιμη βελτίωση της ποιότητας (δηλαδή της αξίας μέσω της καινοτομίας) και η αύξηση της ποσότητας των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών (καταναλωτικών και συντελεστών παραγωγής), είτε προς εγχώρια χρήση είτε προς εξαγωγή, ώστε να μπορεί να προμηθευτεί η οικονομία αυτή άλλα ισάξια προϊόντα και υπηρεσίες, που δεν είναι ανταγωνιστικό να παραχθούν εντός της.

Με δυο λόγια είναι η σταθερή αύξηση της παραγωγής πλούτου με τη βελτίωση των μηχανισμών που τον παράγουν, χωρίς την κατανάλωση ή καταστροφή μη ανανεώσιμων συντελεστών παραγωγής.

Το αντίστροφο της ανάπτυξης είναι η στασιμότητα που ισοδυναμεί με οπισθοδρόμηση και φτωχοποίηση καθώς οι άλλοι προχωρούν. Αρα και απόλυτα και συγκριτικά οι άνθρωποι της στασιμότητας φτωχαίνουν.

Τρεις είναι οι προϋποθέσεις για να υπάρξει ανάπτυξη με την έννοια αυτή:

α) Κεφάλαια που θα μπούν στο σύστημα σε μορφή νομίσματος με σταθερή αξία που μπορεί να αγοράσει παραγωγικούς συντελεστές. Επομένως σταθερό, ασφαλές και προστατευμένο τραπεζικό σύστημα και δυνατότητα δανεισμού από την διεθνή ρευστότητα με ανταγωνιστικά επιτόκια. Και κάθε άλλος πρόσθετος πόρος όπως εγγυήσεις και μεταβιβαστικές πληρωμές της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

β) Κατάλληλο περιβάλλον για να γίνουν παραγωγικές επενδύσεις: ειρήνη και φορολογική σταθερότητα, απλότητα νόμων, αποφασιστική δράση κατά των μονοπωλίων και ολιγοπωλίων που εμποδίζουν την παραγωγική καινοτομία, δικαιοσύνη και εφαρμογή των νόμων, διαφάνεια και αποτελεσματική γραφειοκρατία, φθηνές και υψηλής ποιότητας υποδομές και δίκτυα (δρόμοι, λιμάνια, τηλεπικοινωνίες, δίκτυα διανομής ενέργειας).

γ) Εργατικό δυναμικό (ο θεμελιώδης ανθρώπινος πόρος) με δεξιότητες και παιδεία, με πρόσβαση στην παγκόσμια τεχνογνωσία, αλλά και με κίνητρο να εργαστεί, να παράγει, να δημιουργήσει. Δηλαδή να κερδίσει παραπάνω με τη δουλειά του. Να μην του αφαιρούν για μη παραγωγικούς σκοπούς και χωρίς ανταπόδοση τον πλούτο που παράγει. Να μην αισθάνεται ότι εργάζεται άσκοπα. 'Η, ακόμη χειρότερα, να μην αμείβεται για να κάνει κάτι άσκοπο.

Μπορεί να υποστηρίξει κανείς στη χώρα μας ότι έστω και μία από τις ανωτέρω συνθήκες υφίσταται;

Μπορεί να πει κανείς πως η Κυβέρνηση (και η αντιπολίτευση) σχεδιάζουν αυτόβουλα οποιαδήποτε δράση, πρόταση ή ενέργεια για να επιτύχουν τις προϋποθέσεις της ανάπτυξης; Τις άλλες, πέρα από αυτές που τους επιβάλλονται - και για τις οποίες ακόμη στηλώνουν τα πόδια, διαπραγματεύονται σκληρά για να μην πραγματοποιηθούν;

Το μόνο που φαίνεται πως πράγματι τους απασχολεί είναι πώς θα μπορέσει το Κράτος (τους) να συνεχίσει να δανείζεται από το παρόν και το μέλλον του έθνους εκποιώντας και τα δύο όσο-όσο.

Ετσι η ανάπτυξη απομένει όνειρο κενό, μια λέξη αδειανή, ένα παραμορφωμένο είδωλο, μια μηχανικά επαναλαμβανόμενη προσευχή στης ιστορίας μας το κομποσχοίνι, που τη μουρμουράνε οι πολιτικοί με μάτια αδειανά, μπας και τελικά πες-πες το πιστέψουμε.

Ενα έθνος ολόκληρο συντονίζεται και ψέλνει το ίδιο τροπάρι σαν υπνωτισμένο, με ρυθμικές επαναλαμβανόμενες φωνές και τελετουργικές χειρονομίες στις συνεδριάσεις των εκπροσώπων, στα τηλεπαράθυρα και στις οικογενειακές συνάξεις μήπως και πες-πες ο Μεγαλοδύναμος το λυπηθεί και του στείλει την «ανάπτυξή» Του.

Οι βουλές Του θα παραμένουν πάντα άγνωστες.

Η κατάληξη όμως της απελπισίας και της απραξίας είναι απολύτως γνωστή, αναμενόμενη, προδιαγεγραμμένη.

Επέρχεται αναπόφευκτα καθώς τα ξύλινα τείχη σαρώνονται. Παρεκτός κι αν συβεί ένας ξαφνικός σπινθήρας, ένα αφυπνιστικό σοκ, μια ήρεμη ελπίδα, ένας δημιουργικός λόγος, ένα θαύμα του ανθρώπινου νου που αναζητείται απεγνωσμένα μέσα μας.

Ο Γιώργος Γιαννούλης-Γιαννουλόπουλος είναι ειδικός εμπειρογνώμονας σε θέματα ανάπτυξης, δημοσίων επενδύσεων, παιδείας, πολιτισμού και καινοτομίας. Είναι Αντιπρόεδρος πολιτικού συντονισμού της πολιτικής κίνησης "Δημιουργία, ξανά!"

εικόνα: Praying Hands, Albrecht Dürer