Στην ελληνική αγορά υπήρχαν διαφορετικοί συντελεστές φορολόγησης του πετρελαίου. Ένας για το πετρέλαιο θέρμανσης (χαμηλός). Κι άλλος για το πετρέλαιο κίνησης (υψηλός). 

Αυτή η μεγάλη διαφορά δημιουργούσε τς συνθήκες μαύρης αγοράς. Και σε αυτές τις συνθήκες το λαθρεμπόριο είναι δεδομένο. Μεγάλη διαφορά τιμής πώλησης του ίδιου προϊόντος ανάλογα τον καταναλωτή και μάλιστα προϊόντος καταναλωτικού και πρώτης ανάγκης με διοικητική ρύθμιση: η συνταγή της μαύρης αγοράς. Το κόστος της λειτουργίας του μηχανισμού ελέγχου είναι ασύλληπτα υψηλό, θα είναι πάντα ανεπαρκής και θα παράγει τεράστια διαφθορά (λαθρεμπόριο εθνικό και διεθνές, μίζες, λαδώματα, κλοπή πετρελαίου). Το Δημόσιο χάνει μαζικά έσοδα από την μετατροπή του πετρελαίου θέρμανσης σε κίνησης. 

Το κράτος αποφάσισε την εξίσωση στον υψηλό συντελεστή.

Αυτό λογικά καταργεί την μαύρη αγορά, εκείνη που προέρχεται από την διαφορά τιμής ("αγοράζω" φτηνό οικιακό και "πουλάω" φτηνότερο κίνησης), το αντίστοιχο λάδωμα, τις μίζες, την κλοπή, την εγκληματικότητα. Για να αντιμετωπίσει όμως το γεγονός ότι σε αυτό το επίπεδο τιμής οι καταναλωτές πετρελαίου θέρμανσης κρίνουν μη συμφέρον ή δε μπορούν καν να το πληρώσουν για την βασική τους ανάγκη, την θέρμανση, γιατι είναι πλέον πανάκριβο, εισάγει την αρχή ότι θα επιστρέφει στους χρήστες πετρελαίου θέρμανσης υπό μορφή επιδόματος θέρμανσης την διαφορά. Ετσι θα εξαφάνιζε το λαθρεμπόριο (άρα θα αύξανε τα έσοδά του) αλλά θα διατηρούσε το κόστος θέρμανσης για όλους σε φυσιολογικά επίπεδα.

Αρα το επίδομα δεν θα ήταν πραγματική δημοσιονομική δαπάνη γιατί το κράτος ποτέ δεν θα εισέπραττε τα χρήματα αυτά ούτε και στην προηγούμενη κατάσταση και διατείνεται ότι δεν θέλει να εισπράξει παραπάνω από την θέρμανση των ανθρώπων. 

Εαν λοιπόν ήθελε απλώς να εξαφανίσει την λαθρεμπορία και να μεγαλώσει τα έσοδά του διατηρώντας την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης χαμηλή τι θα έκανε; Εξίσωση της τιμής και καθολική επιστροφή της διαφοράς φόρου με την κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης στην διάρκεια του χειμώνα στους καταναλωτές υπό την μορφή αντικειμενικής ενίσχυσης. Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της επιστροφής θα ήταν μηδέν. Δεν το εισέπραττε ποτέ το ποσό αυτό γιατί όπως λέει δεν θέλει να επιβαρύνει το πετρέλαιο θέρμανσης. 

Ως εδώ καλά. 

Τι κάνει η Κυβέρνηση; Εν ονόματι της κοινωνικής δικαιοσύνης και φυσικά με την κουτοπόνηρη σκέψη "κάτσε να τα πάρουμε και από την θέρμανση από όσους μπορούμε να τα πάρουμε" το κάνει περίπλοκο. Επιστρέφει την διαφορά φόρου όχι σε όλους τους καταναλωτές, αλλά βαφτίζει την επιστροφή "επίδομα με βάση εισοδηματικά κριτήρια". Το γνωστό κόλπο. Αντί της δίκαιης επιστροφής φόρου στους καταναλωτές κάνει κοινωνική ελεημοσύνη για ναχουμε την (λαϊκίστικη) συνείδησή μας ήσυχη. 

Επιδιώκει επομένως να αρπάξει ΚΑΙ από την αύξηση του πετρελαίου θέρμανσης από τους περισσότερους καταναλωτες. Δηλαδή αυτοί που δηλώνουν ένα μεσαίο εισόδημα είναι ηλίθιοι και θα πληρώνουν το πετρελαιο ακριβότερα από τους υπόλοιπους; Δεν πληρώνουν ήδη περισσότερους φόρους; Θα φορολογούνται εξτρά; Γιατί όχι και το νερό τότε να μην το πληρώνουν ακριβότερα; Ή και το γάλα; Να καταργήσουμε τον προοδευτικό φόρο και να τον μεταφέρουμε στα καταναλωτικά προϊόντα τότε και μάλιστα τα ανελαστικά. 

Και πως θα αποφασίσουν από κοινού σε μια πολυκατοικία όπου συγκατοικούν άνθρωποι με χαμηλή και μεσαία φορολογική δήλωση για την χρήση της θέρμανσης; Προφανώς θα την κόψουν τελείως. Οπερ και εγένετο. 

Και επι πλέον η Κυβέρνηση το επιστρέφει όταν και όποτε έχει λεφτά. Οχι την στιγμή που πρέπει να πληρώσουν οι καταναλωτές το πετρέλαιο που αγοράζουν. Προεισπράττει άλλον ένα φόρο, ενισχύοντας την δυσπιστία για την επιστροφή αλλά και την έλλειψη ρευστότητας στους καταναλωτές. 

Πως αντιδρούν οι καταναλωτές; Λογικά.

Προφανώς τα εισοδηματικά κριτήρια είναι άδικα και μάλιστα ακόμη περισσότερο σε ένα φορολογικό σύστημα σαν το δικό μας ενώ το σύστημα είναι περίπλοκο στην εφαρμογή. Οι καταναλωτές καταλαβαίνουν την κουτοπονηριά, δεν πιστεύουν την κυβέρνηση και ψάχνουν εναλλακτικές θέρμανσης. Η φοράνε πουλόβερ. 

Αποτέλεσμα: τελικά η κυβέρνηση χάνει και το ποσό που εισέπραττε από τον χαμηλότερο φόρο από το πετρέλαιο θέρμανσης και οι καταναλωτές κρυώνουν.

Παράπλευρο θετικό αποτέλεσμα: αναζητούνται εναλλακτικές πηγές θέρμανσης, μονώσεις, ηλιακά αερόθερμα, πέλετ. Ο κόσμος ψάχνεται. 

Παράπλευρο αρνητικό αποτέλεσμα: ξυλοκοπούνται ασύστολα τα δάση, επιστρέφει η αιθαλομίχλη. 

Δίδαγμα: απλοποίηση και όχι κουτοπονηριά και κρατική αρπαχτή. Προφανώς αν στόχος ήταν απλά η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, η επιστροφή του πρόσθετου φόρου στους καταναλωτές πετρελαίου θέρμανσης έπρεπε να γίνεται με τρόπο καθολικό και άμεσο (είναι επιστροφή φόρου και όχι επίδομα όπως λάθος βαφτίστηκε). 

Το όφελος θα ήταν επίσης άμεσο για το Δημόσιο. Αύξηση εσόδων από πετρέλαιο κίνησης. Μηδέν λαθρεμπόριο χωρίς κόστος ελέγχου και διαφθορά της μαύρης αγοράς.

Αλλά μήπως τελικά αυτό το τελευταίο είναι το ζητούμενο μερικών; Το χαμένο γλυκό;

Ο Γιώργος Γιαννούλης-Γιαννουλόπουλος είναι ειδικός εμπειρογνώμονας σε θέματα ανάπτυξης, δημοσίων επενδύσεων, παιδείας, πολιτισμού και καινοτομίας. Είναι Αντιπρόεδρος πολιτικού συντονισμού της πολιτικής κίνησης "Δημιουργία, ξανά!"