Ηλεκτρονική ψηφοφορία

Τι είναι η ηλεκτρονική ψηφοφορία;

Ως ηλεκτρονική ψηφοφορία ορίζεται η διαδικασία υποβολής της ψήφου για οποιοδήποτε θέμα τοπικού, εθνικού ή υπερεθνικού ενδιαφέροντος με χρήση ηλεκτρονικών μέσων. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αποκτήσει ιδιαίτερη μορφή και αποτελεί αντικείμενο ειδικού εν εξελίξει προγράμματος.

Ο όρος ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια σειρά από μεθόδους ψηφοφορίας που λειτουργούν με τη χρήση ηλεκτρονικής τεχνολογίας.

Γιατί διεξάγεται μια ηλεκτρονική ψηφοφορία;

Όπως και στη συμβατική ψηφοφορία, η ηλεκτρονική ψηφοφορία διεξάγεται κυρίως για να προβληθεί η γνώμη του κόσμου πάνω σε ένα θέμα με κοινωνικό, πολιτικό ή άλλο ενδιαφέρον.

Από πόσα στάδια αποτελούνται οι ηλεκτρονικές ψηφοφορίες;

Η διαδικασία είναι σχεδόν ίδια με εκείνη των παραδοσιακών εκλογών. Σε γενικές γραµµές, κάθε ηλεκτρονική ψηφοφορία αποτελείται από τέσσερα (4) διακριτά στάδια:

1. Εγγραφή. Πριν από τη διεξαγωγή των εκλογών, οι ψηφοφόροι αποδεικνύουν την αληθινή τους ταυτότητα και τη νοµιµότητα του δικαιώµατός τους να ψηφίσουν (π.χ. όριο ηλικίας). Οι έχοντες δικαίωμα συμμετοχής προστίθενται στον εκλογικό κατάλογο.

2. Ταυτοποίηση. Κατά τη διάρκεια των εκλογών, και πριν υποβάλλουν τη ψήφο τους, οι ψηφοφόροι ταυτοποιούνται, δηλαδή επιβεβαιώνεται η ταυτότητα τους τη δεδοµένη χρονική στιγµή.

3. Υποβολή ψήφου. Μόνο µια ψήφος επιτρέπεται για κάθε ψηφοφόρο.

4. Καταµέτρηση ψήφων. Μόλις εκπνεύσει η προθεσµία υποβολής ψήφων, οι ψήφοι καταµετρούνται και στη συνέχεια ανακοινώνεται το αποτέλεσµα των εκλογών.

Κάθε ένα από τα παραπάνω στάδια λαμβάνει χώρα µε χρήση ηλεκτρονικών διαδικασιών.

Μορφές ηλεκτρονικής ψηφοφορίας

Η ηλεκτρονική ψηφοφορία μπορεί να λάβει τη μορφή:

«Κλειστής» διαδικασίας: Υλοποιείται βάσει ελεγμένου και ομοιόμορφου λογισμικού, τοποθετημένου σε επίσημα εκλογικά τμήματα (αναλόγως της υποδομής, ο εκλογέας μπορεί να ψηφίζει στην περιοχή που διαμένει ή σε όλη τη χώρα).

«Ανοικτής» διαδικασίας: Διενεργείται από οποιοδήποτε στοιχειωδώς εξοπλισμένο ηλεκτρονικό μηχάνημα, σε χώρο δημόσιο (βιβλιοθήκες, τόπους συγκέντρωσης) ή ιδιωτικό (σπίτι, γραφείο) και μέσω του ανέλεγκτου λογισμικού που διαθέτει το κάθε χρησιμοποιούμενο μηχάνημα.

Είδη ηλεκτρονικής ψηφοφορίας

1. “ Εκ του σύνεγγυς” ηλεκτρονική Ψηφοφορία. Προύποθέτει την ύπαρξη υποδομών,όπως:

α. Περίπτερα ή Κιόσκια ηλεκτρονικής ψηφοφορίας (Polling Place e -Voting)

β. Ηλεκτρονικά Εκλογικά κέντρα

2. "Εξ αποστάσεως" ηλεκτρονική ψηφοφορία (i -Voting )

Προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή εκλογών µέσω Internet

Υπάρχουν αρκετές παράµετροι που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ’ όψιν ώστε να γίνει εφικτή η διεξαγωγή ηλεκτρονικών εκλογών µέσω διαδικτύου,όπως:

1. Πρωτόκολλα / Λογισµικό. Για να είναι ασφαλής η ηλεκτρονική ψηφοφορία, το σύστηµα θα πρέπει να:

• Υλοποιεί ένα κρυπτογραφικό πρωτόκολλο που ικανοποιεί τις απαιτήσεις ασφάλειας.
• Υποστηρίζεται,για λόγους αξιοπιστίας, µε ανοικτό λογισµικό (open source).
• Συνοδεύεται από τους κατάλληλους µηχανισµούς παρακολούθησης (monitoring) και επαλήθευσης (audit) της λειτουργίας του. Οι ανεξάρτητοι µηχανισµοί επαλήθευσης αυξάνουν την εµπιστοσύνη των πολιτών στο αποτέλεσµα των εκλογών.

2. Υποδοµή ∆ηµόσιου Κλειδιού. Οι εκλογές µέσω Internet θα γίνουν πλήρως ηλεκτρονικές (από το στάδιο της Εγγραφής στον ηλεκτρονικό εκλογικό κατάλογο έως και το στάδιο της Καταµέτρησης των ψήφων) µόνον όταν:

• Υιοθετηθεί και υλοποιηθεί µια ενιαία και ασφαλής Υποδοµή ∆ηµόσιου Κλειδιού (Public Key Infrastructure – PKI), όπου η πιστοποίηση των ψηφοφόρων στο στάδιο της Εγγραφής και της Ταυτοποίησης θα γίνεται µε τη χρήση ψηφιακών υπογραφών / ψηφιακών πιστοποιητικών ενώ η ακεραιότητα και η εµπιστευτικότητα των επικοινωνιών θα υποστηρίζονται από κρυπτογραφικούς αλγόριθµους δηµόσιου κλειδιού.
• Παράλληλα,τα προγράµµατα πλοήγησης στο Web θα πρέπει να υποστηρίζουν κρυπτογράφηση και ψηφιακές υπογραφές στο επίπεδο Εφαρµογής του µοντέλου OSI.
• Επιπλέον, τεχνολογίες όπως SSL/TLS (Secure Socket Layer/Transport Layer Security) και SSH (Secure Shell) πρέπει να επανεκτιµηθούν και να αξιοποιηθούν για την αποτροπή των επιθέσεων πλαστοπροσωπίας και των επιθέσεων ενδιάµεσης οντότητας.

3. Ασφάλεια Πληροφοριακού Συστήµατος.

Εξασφαλίζεται με χρήση εφαρµογών όπως προγράµµατα antivirus και εργαλεία firewalls στα τερματικά, καθώς και Συστήµατα Ελέγχου Εισβολής (Intrusion Detection Systems) και firewalls στα συστήµατα-εξυπηρετητές(servers).

Παράλληλα επιβάλλεται η χρήση διαδικασιών πλεονασµού (redundancy), ανάκαµψης από επίθεση ή δυσλειτουργία στους εξυπηρετητές (π.χ. συστοιχίες δίσκων RAID, δυνατότητες hot swapping, τεχνικές clustering και load balancing για συστοιχίες εξυπηρετητών(servers), αποθηκευτικές µονάδες DLT) στους servers ή στο επίπεδο της επικοινωνίας (π.χ. ενσύρµατα/ ασύρµατα µέσα υψηλού ρυθµού διαµεταγωγής) καθώς και η υιοθέτηση αυστηρών ελέγχων στην αξιοπιστία του λογισµικού και του υλικού που χρησιµοποιείται.

Ένα συµπληρωµατικό µέτρο για τη βελτίωση της διαθεσιµότητας του συστήµατος θα ήταν και η παράταση της περιόδου υποβολής ηλεκτρονικών ψήφων, πλέον της µιας ηµέρας (αρκεί βεβαίως οι ηλεκτρονικές ψήφοι να καταµετρούνται ταυτόχρονα µε τις φυσικές, προκειµένου να διατηρηθεί η νοµιµότητα των εκλογών).

4. Νοµικά Θέµατα. Πέρα από την ολοκλήρωση της θεσµοθέτησης για τη χρήση ηλεκτρονικών υπογραφών στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, όπου ήδη έχουν γίνει σηµαντικά βήµατα, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί και η ύπαρξη νοµολογίας που θα κατοχυρώνει τη µυστικότητα της ηλεκτρονικής ψήφου και θα προβλέπει:

Eπιθέσεις όπως καταναγκασµός του ψηφοφόρου, ηλεκτρονική εισβολή (hacking) και αλλοίωση εκλογικών συστηµάτων ή προσωπικών ψήφων, επιθέσεις πλαστοπροσωπίας, επιθέσεις άρνησης εξυπηρέτησης κ.λπ.

Οι κυριότεροι παράγοντες που αποτρέπουν σήµερα την υιοθέτηση συστηµάτων "εξ αποστάσεως" διαδικτυακής ψηφοφορίας είναι:

•  Μη ασφαλή συστήµατα υπολογιστών
• Έλλειψη Υποδοµών ∆ηµοσίου Κλειδιού
• Έλλειψη Προτύπων (Standards)

Η ασφάλεια διεξαγωγής διαδικτυακής ψηφοφορίας εξασφαλίζεται με κρυπτογραφικά μοντέλα ασφάλειας.

Τα βασικά κρυπτογραφικά µοντέλα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας που έχουν προταθεί έως σήµερα είναι:

• το µοντέλο MIX-net (Chaum,1981)
• το µοντέλο των «τυφλών» υπογραφών (Fujioka et al.,1993)
• το οµοµορφικό µοντέλο (Cramer et al.,1997)

Συμπεράσματα προύποθέσεων διεξαγωγής εκλογών µέσω διαδικτύου:

• Υπάρχει η ανάγκη για σχεδιασµό µιας αυστηρής πολιτικής ασφάλειας που θα προβλέπει διαδικασίες για την αντιµετώπιση απειλών και την ανάκαµψη από επιθέσεις.
• Το προσωπικό που εµπλέκεται στην ανάπτυξη, λειτουργία και διαχείριση συστηµάτων ηλεκτρονικής ψηφοφορίας πρέπει να επιλέγεται προσεκτικά και να εκπαιδεύεται πλήρως.
• Οι ψηφοφόροι πρέπει να εκπαιδευτούν και να ενηµερωθούν για όλες τις πτυχές (σχεδιασµός και υλοποίηση) ενός συστήµατος ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.