Η ουτοπία, η δυστοπία και η ελευθερία
Ο Ιβάν, ένας από τους αδελφούς Καραμαζώφ, στο αριστούργημα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, παρουσιάζει στον μικρότερο και πιο θρησκευόμενο ανάμεσά τους δόκιμο μοναχό, τον Αλιόσα ένα μύθο που έχει συγγράψει ο ίδιος. Την ιστορία του Μεγάλου Ιεροεξεταστή. Στον μύθο αυτό ο Υιός του Θεού επιστρέφει στην Σεβίλη του 16ou αιώνα, να επισκεφθεί τα παιδιά Του στον ίδιο τόπο και χρόνο που έκαιγαν εκατοντάδες οι πυρές για τους αιρετικούς. Οπως είναι φυσικό ο Θεάνθρωπος γίνεται αμέσως αντιληπτός από τον κόσμο που παρακολουθούσε τις ανίερες φωτιές. «Ὁ λαὸς σὰ νὰ τὸν τραβοῦσε μία ἀκατανίκητη δύναμη, ὅλοι μαζεύονται στὸ πέρασμά του καὶ τὸν ἀκολουθοῦν. Σιωπηλός, περνᾷ καταμεσὶς τοῦ πλήθους, μ᾿ ἕνα χαμόγελο ἀπέραντης συμπάθειας.» Τυφλοί βλέπουν κι ένα νεκρό κορίτσι σηκώνεται από το φέρετρο του. Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής τον συλλαμβάνει και τον φυλακίζει. Ο λαός συνηθισμένος στον φόβο λουφάζει. Το βράδυ ο γέρος με τα σβησμένα μάτια τον συναντά στο κελί του. Γνωρίζει Ποιος είναι. Απειλεί. Επανακάμπτει. Μιλά. Για την ελευθερία, την εξουσία, τα τρία μεγάλα ερωτήματα του Πνεύματος. Ο Θεάνθρωπος σιωπά κι ακούει.