Βλέπω να κυκλοφορεί πολύ αυτή η είδηση για την δημιουργία διαστημικού κέντρου στην Μεσσηνία με την βοήθεια της NASA (ενδεικτικά [1]) και θεώρησα σκόπιμο να γράψω κάποια πράγματα και για αυτό, και για την σχέση της Ελλάδας με το διάστημα. Περισσότερο θέλω να προλάβω την “επιχειρηματολογία” όλων αυτών που πάντα φαντάζονται κάποια μαγικά έσοδα από κάπου “αλλού” για να σωθούμε… Και δυστυχώς βλέπω κόσμο να ενθουσιάζεται, λογικό είναι μέσα στην άγνοια του, ή δημοσιογράφους να αναρωτιούνται. Ορίστε λοιπόν μερικά στοιχεία και γεγονότα προς προβληματισμό:
1) Η Ελλάδα είναι ισότιμο μέλος της ESA (European Space Agency) [2]. Γιατί να έρθει η NASA; Έχουμε εμπειρία εδώ και χρόνια σε αυτά τα θέματα που η NASA θέλει να την "αρπάξει" από την ESA; (Αλήθεια πόσοι από εσάς ξέρατε ότι η Ελλάδα είναι μέλος της ESA από το 2005, [3];)
2) NASA και ESA συνεργάζονται σε πολλά θέματα, π.χ. [4]. Δεν θα ήταν περιττό σαν κίνηση; Πόσα δισεκατομμύρια έχουν δοθεί για κοινά πειράματα ή προγράμματα, π.χ. International Space Station (ISS); Γιατί να κάνει κάτι τέτοιο τώρα, ενώ θα μπορούσε να έχει όφελος μέσω της ESA;
3) Γράφουν για 1 τρις έσοδα. Η διαστημική βιομηχανία έχει πολλά χρήματα, αλλά είναι και εξαιρετικά συντηρητική. Θα έδινε χρήματα ειδικά στην Ελλάδα τώρα αφειδώς, για να δημιουργήσει κάτι, και μάλιστα τόσα πολλά; Και θα τα βασίσει που; Στην “ανάπτυξη” μας; Θα περιμένει να ψάχνουμε για “κορμοράνους” μέχρι να αποφασίσουμε; Για την ιστορία, όχι, 1 τρις παραείναι πολλά ακόμα και για διαστημική βιομηχανία να συγκεντρωθούν σε ένα σημείο στον πλανήτη, που μάλιστα δεν έχει και σχετική διαστημική ιστορία… Α και κάτι άλλο. Ο ετήσιος προϋπολογισμός της NASA είναι αυτή την στιγμή λιγότερο από 20 δις δολάρια και της ESA λιγότερο από 5 δις Ευρώ... [5, 6] – Πάμε στοίχημα ότι ακόμα κι αν όλες οι εταιρίες μαζευόντουσαν, και δεν έκαναν απολύτως τίποτα άλλο, 1 τρις δεν μαζεύανε;
4) Ακριβώς επειδή η διαστημική βιομηχανία είναι πολύ συντηρητική οι μεγάλες επενδύσεις δεν περνάνε εύκολα. Χρειάζονται χρόνια συζητήσεων και σχεδιασμών. Χρόνια. Ειδικά για ποσά που ξεπερνάνε το δισεκατομμύριο (δείτε για παράδειγμα το Ευρωπαϊκό σύστημα Galileo [7]). Ο χρονικός ορίζοντας που αναφέρει η είδηση είναι απλά… υπεραισιόδοξος (για να το θέσω ευγενικά!).
5) Οι προϋπολογισμοί των υπηρεσιών (και της ESA και της NASA) έχουν μειωθεί αρκετά. Και φανταστείτε ότι το εντυπωσιακό ρομποτάκι που είναι τώρα στον Άρη (MSL - Curiosity) κόστισε 2.5 δις δολάρια, [8], και κατασκευάστηκε μετά από περίπου 10 χρόνια σχετικού σχεδιασμού και ανάπτυξης, και ήδη για τα επόμενα σχέδια σκέφτονται περικοπές. Και θα δώσουν έτσι άνετα χρηματοδότηση σε εμάς; Εσείς αν ήσαστε διευθυντής της NASA θα το κάνατε;
6) Η Ελλάδα έχει στην ESA από τις χειρότερες επιδόσεις στην χρηματοδότηση ακόμα κι από χώρες-μέλη που μπήκαν αργότερα. Αυτό είναι ενα σοβαρότατο πρόβλημα. Με απλά λόγια, για κάθε ευρώ που δίνουμε σαν χώρα στην ESA, και που πρέπει να επιστρέφουν σε ερευνητικά προγράμματα προς ελληνικές εταιρίες και πανεπιστήμια, παίρνουμε πίσω λιγότερο από τα μισά. Η ESA σχεδόν μας παρακαλάει να τα πάρουμε, αλλά λόγω διαφόρων γεγονότων προωθούνται (από εδώ...) θέματα και ερευνητικές κατηγορίες, που δεν σχετίζονται με την ελληνική τεχνογνωσία των ελληνικών εταιριών ή ερευνητικών ιδρυμάτων (τουλάχιστον των πιο δραστήριων που θα μπορούσαν να αποφέρουν σημαντικά αποτελέσματα). Ενδεικτικά δείτε στο [9], στο τέλος του 2011,ο συντελεστής επιστροφής είναι 0.21!!!
7) Επίσης για εκτοξεύσεις συμφέρει όντως να είσαι όσο πιο κοντά στον ισημερινό γίνεται, άρα όσο πιο νότια τόσο το καλύτερο [10]. Ο λόγος είναι ότι εκμεταλλεύεσαι την μορφή της γης κι έτσι χρειάζονται λιγότερα καύσιμα για να μπορέσεις να θέσεις κάτι σε τροχιά. Αν υπήρχε βούληση από την Ελλάδα δεν θα την συνέφερε να συζητήσει κάτι τέτοιο με την ESA, που οι εκτοξεύσεις της γίνονται κυρίως από την Γαλλική Γουιάνα στην Ν. Αμερική, [11]; Και μάλιστα όχι οποιοδήποτε τύπο πυραύλου αλλά μικρού και μεσαίου φορτίου, που έχει και πιο πρακτική σημασία για εμπορική εκμετάλλευση (αλλά αυτό είναι απλά μια ιδέα). Φυσικά ένα τέτοιο σχέδιο χρειάζεται λεπτομερέστατη μελέτη επιπτώσεων στο περιβάλλον (αν και οι εκτοξεύσεις δεν γίνονται κάθε μέρα), τεχνοοικονομική ανάλυση για το κόστος μεταφοράς φορτίων από την Ευρώπη σε ένα τέτοιο σημείο και άλλα πολλά. Και σκέψη για προβληματισμό: πιο είναι το νοτιότερο μέρος της Ελλάδας και της Ευρώπης [12]; - Υπό αυτή την έννοια έκτος από αυτό το σημείο η Ελλάδα έχει πολλές περιοχές αντίστοιχου ενδιαφέροντος (π.χ. στην Κρήτη).
8) Για το ποιες εταιρίες υπάρχουν στην Ελλάδα που ασχολούνται με το διάστημα, ή ποια ερευνητικά ή πανεπιστημιακά ιδρύματα και σε τι συγκεκριμένα δραστηριοποιούνται, υπάρχει γνώση; Ελλιπέστατη. Πανηγυρίζει λέει το άρθρο ο δήμαρχος Καλαμάτας. Ας μας πει λοιπόν σε τι ακριβώς θα εστιάσουμε για να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο κέντρο. Κενά λόγια στην τύχη... Είναι τουλάχιστον εξοργιστικό να μιλάνε για σχετική ανάπτυξη άνθρωποι που ουδεμία σχέση έχουν με την γνώση διαστημικής τεχνολογίας, απλά επειδή είναι «πιασάρικο» για ψηφοφόρους.
9) Αντί αυτής της είδησης θα πρότεινα να δείτε την ακόλουθη, [13]. Ένα τέτοιο κέντρο όπως στο link, θα μπορούσε να γίνει στην Ελλάδα αν υπήρχε πολιτική βούληση. Απλά! Και έτσι θα βοηθούσε την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρήσεων εδώ!
Τώρα γιατί να έρθει η NASA κι όχι η ESA, δεν μπορώ να το αντιληφθώ. Κι ακόμα αν υπογραφόταν ένα μνημόνιο συνεργασίας (μνημόνιο, ε;) αυτό θα σήμαινε ότι έτσι απλά θα χτιστεί ένα διαστημικό κέντρο; Και μαγικά θα γίνουμε το κέντρο προς το διάστημα; Ωραίο ακούγεται, πιστέψτε με, πολύ θα το ήθελα κι εγώ που ασχολούμαι με το διάστημα. Αντί όμως να βρίσκουμε πάλι τρισεκατομμύρια μια στο υπεδάφος και μια στο διάστημα, θα απαιτήσουμε σαν πολίτες ένα ρεαλιστικό πλάνο για την Έρευνα και Ανάπτυξη από τα κόμματα που ψηφίζουμε; Ή θα περιμένουμε τα πάντα από τους άλλους;
Ο Ιωσήφ Παρασκευάς είναι ΥΔ στο ΕΜΠ και μέλος της δημιουργίας, ξανά!
Αναφορές
[1] http://www.lifo.gr/now/etc/26329
[3] http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/Kalosorhisate
[5] http://en.wikipedia.org/wiki/Budget_of_NASA
[6] http://en.wikipedia.org/wiki/European_Space_Agency
[7] http://www.esa.int/Our_Activities/Navigation/The_future_-_Galileo/What_is_Galileo
[8] http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?InFlight=1&MCode=MarsSciLab&Display=ReadMore
[10] http://en.wikipedia.org/wiki/Spaceport#Placement_considerations
[11] http://www.esa.int/Our_Activities/Launchers/Europe_s_Spaceport/Europe_s_Spaceport2
[12] https://en.wikipedia.org/wiki/Extreme_points_of_Europe
[13] http://www.esa.int/Our_Activities/Technology/TTP2/From_space_incubation_programme_creates_a_thousand_jobs