Το παρακάτω άρθρο βασίζεται στην ομιλία μου σε διοργάνωση της «δημιουργία, ξανά» στα πλαίσια της εκδήλωσης Money Show, με τίτλο "δημιουργώντας δουλειές" στη Θεσσαλονίκη στις 29/3/2014.
Θυμάμαι το 2009, αμέσως μετά την ανακοίνωση των μέτρων του πρώτου μνημονίου, παρακολουθούσα μία τηλεοπτική συνέντευξη του τότε Υπουργού Οικονομικών κ. Παπακωνσταντίνου.
Μία από τις ερωτήσεις που του τέθηκαν ήταν «σε ποιους τομείς βλέπετε να βασίζεται η ανάπτυξη;». Ο Υπουργός ψέλλισε δυο κλισέ περί τουρισμού και μεσογειακής διατροφής και αυτό ήταν. Η απάντησή του με απογοήτευσε, να μην πω με εξόργισε! Όχι μόνο διότι ήταν εμφανώς απροετοίμαστος για ένα τέτοιο θέμα δείχνοντας ξεκάθαρα ότι η ανάπτυξη δεν ήταν στις προτεραιότητες της Κυβέρνησης, αλλά και για την μυωπική και κλισαρισμένη αντιμετώπιση του θέματος «απασχόληση».
Η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα δεν μπορεί να προέλθει μόνο από ένα-δυο τομείς, όπως ο τουρισμός και τα μεσογειακά προϊόντα, όσο σημαντικοί και αν είναι αυτοί, ή σε όσο ποσοστό του ΑΕΠ και αν συνεισφέρουν. Αντίθετα, είναι χρήσιμο να δοθεί έμφαση σε πολλούς περισσότερους τομείς με έστω μικρή συνεισφορά στο ΑΕΠ ώστε αθροιστικά να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό ποσοστό κάλυψης θέσεων εργασίας αλλά και ποικιλίας δραστηριοτήτων και επαγγελματικών κατευθύνσεων.
Η Ελλάδα έχει επαρκές απόθεμα προσωπικού υψηλής τεχνικής κατάρτισης. Είναι απώλεια η αδρανοποίηση τους. Ας οραματιστούμε λοιπόν λίγες δυνατότητες πέρα από τις συνηθισμένες.
Αστικές μεταφορές, ανάπτυξη, οφέλη και απασχόληση
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες οι πόλεις μεσαίου και μεγάλου μεγέθους προσανατολίζονται σε αστικές συγκοινωνίες με οικολογικό χαρακτήρα, μειωμένη επιβάρυνση της κυκλοφορίας, κατάλληλη ένταξη στον αστικό ιστό αλλά και αυξημένη επιβατική ικανότητα. Σαν αποτέλεσμα, συστήματα μετρό και τραμ κατασκευάζονται διαρκώς τόσο στην Ευρώπη όσο και σε χώρες άλλων ηπείρων.
Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι συστήματα τραμ σε πόλεις τους ήδη διαθέτουν η Αλγερία 3, η Ουγγαρία 4, η Αυστρία και το Βέλγιο από 5, η Πορτογαλία 6, η Τσεχία 7, η Τουρκία διαθέτει ήδη 11 συστήματα τροχιοδρόμου και δεν αναφέρω καν τις χώρες με δεκάδες συστήματα όπως Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Βρετανία, Ουκρανία. Η Ελλάδα διαθέτει μέχρι στιγμής ένα μόνο σύστημα.
Είναι αυτό το μόνο που σηκώνει η χώρα μας; Σίγουρα όχι. Υπάρχουν ήδη μελέτες σε ώριμο στάδιο οι οποίες αποδεικνύουν την εφικτότητα αλλά και την σκοπιμότητα κατασκευής τροχιοδρόμου σε άλλες 4 τουλάχιστον πόλεις: Ιωάννινα, Ηράκλειο, Πάτρα και Βόλο. Παράλληλα, προκαταρκτικές μελέτες έχουν υποδείξει ότι και η Θεσσαλονίκη, η Λάρισα και η Καλαμάτα θα μπορούσαν να δρέψουν οφέλη από την ύπαρξη και λειτουργία ενός τροχιοδρομικού συστήματος. Συνολικά λοιπόν 7 ακόμη τροχιοδρομικά συστήματα θα μπορούσαν να κατασκευαστούν και λειτουργήσουν στην Ελλάδα.
Τι θα μπορούσε να σήμαινε αυτό όσον αφορά την απασχόληση; Ας δούμε χονδρικά την τάξη μεγέθους.
Δεν είναι όλα τα προβλεπόμενα συστήματα ίδιου μεγέθους δικτύου αλλά υπολογίζεται ότι κατά μέσο όρο θα διαθέτουν μήκος 12 χλμ. Εδώ μπορεί να υπολογίσει κανείς ένα κόστος €10-15 εκ./χλμ και μια περίοδο κατασκευής τουλάχιστον 2 ετών.
Κάθε εργοτάξιο θα απασχολούσε 200-250 μηχανικούς και τεχνίτες διαφόρων ειδικοτήτων, άρα απαιτούνται περίπου 500 ανθρωποέτη για την κατασκευή κάθε δικτύου. Παράλληλα μπορούν φυσικά να συνυπολογιστούν και υποστηρικτικές δραστηριότητες ενοικίασης μηχανημάτων, μεταφοράς κλπ.
Με την ολοκλήρωσή τους και τη θέση σε λειτουργία δημιουργούνται για κάθε σύστημα άμεσα 150 -200 θέσεις εργασίας (οδηγοί, μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι, εφαρμοστές, ηλεκτρονικοί, διοικητικοί κ.α). Παράλληλα, αναπτύσσεται ένας κύκλος εργασιών τουλάχιστον ισόποσος γύρω από κάθε σύστημα (υπηρεσίες καθαριότητας, ασφάλειας, συντήρησης κτιριακών εγκαταστάσεων, παροχής ανταλλακτικών & αναλωσίμων, συνεργεία εξειδικευμένης επισκευαστικής δραστηριότητας κ.α.).
Πέρα λοιπόν από τα προφανή συγκοινωνιακά και περιβαλλοντικά οφέλη τέτοιων έργων, μπορεί ρεαλιστικά κανείς να υπολογίσει ότι αν υλοποιηθούν τα 7 επιπλέον συστήματα τροχιοδρόμου στην Ελλάδα θα συνεισφέρουν αθροιστικά 2.000 περίπου θέσεις εργασίας για 2 έτη στον κατασκευαστικό κλάδο και άλλες 3.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας μόνιμα όταν τα συστήματα λειτουργήσουν.
Προϋποθέσεις προώθησης αυτών των έργων θα ήταν ασφαλώς
- η στρατηγική διαχείριση των εθνικών και κοινοτικών πόρων και
- η συγκρότηση μητροπολιτικών Δήμων, ώστε να μην κωλυσιεργούν τα έργα λόγω αντικρουόμενων συμφερόντων πολιτικής χροιάς.
Ας μετακινηθούμε τώρα σε άλλο τεχνολογικό πεδίο…
Διαστημική πολιτική, οφέλη και απασχόληση
Ένα σύγχρονο κράτος επιβάλλεται να έχει διαστημική πολιτική. Βοηθάει στην συμμετοχή σε κέντρα αποφάσεων σε διεθνείς οργανισμούς και σε προγράμματα που καθιστούν τις χώρες ανεξάρτητες σε στρατιωτικές, τηλεπικοινωνιακές, επιχειρησιακές (πολιτική προστασία, πυρόσβεση, αστυνομικές & λιμενικές επιχειρήσεις) και εμπορικές (αλιεία & γεωργία) εφαρμογές. Έχει αντίκτυπο στη ανάπτυξη εταιριών καινοτομίας και κατασκευής εξαρτημάτων δορυφορικής τεχνολογίας ή μεταφοράς τεχνολογίας στην γη και στην εξέλιξη του ερευνητικού δυναμικού σε βασική αλλά και εφαρμοσμένη έρευνα.
Επιτρέπει το μέγεθος της χώρας μας την ενασχόλησή της με το διάστημα;
Η ύπαρξη και λειτουργία της European Space Agency (ESA) του «Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος», στον οποία η Ελλάδα είναι μέλος από το 2005, βοηθάει τα Ευρωπαϊκά κράτη να επιμεριστούν αναλογικά το οικονομικό και τεχνολογικό ρίσκο που ενέχει η ενασχόληση με τα διαστημικά προγράμματα.
Έτσι, παρά το μικρό σχετικά μέγεθός μας, υπάρχουν τομείς που μπορούμε να προσφέρουμε στην διαστημική έρευνα. Ήδη εταιρίες καθώς και Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά Ινστιτούτα μας έχουν συνεργαστεί επιτυχημένα πολλές φορές με την ESA. Ενδεικτικά πεδία είναι η μικροηλεκτρονική, η παρατήρηση γης, η ανάπτυξη υλικών, το λογισμικό, η ρομποτική κ.α..
Μια εκτίμηση είναι ότι με σωστή υποστήριξη στους τομείς που προαναφέραμε θα μπορούσε να πενταπλασιαστεί η τρέχουσα απασχόληση επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού σε αυτούς στην Ελλάδα.
Τι σημαίνει αυτό σε απόλυτους αριθμούς; Ο Ελληνικός Συνεργατικός Σχηματισμός Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών (si-Cluster) είναι ένα δυναμικό και σταθερά αναπτυσσόμενο βιομηχανικό συγκρότημα καινοτομίας στην Ελλάδα στον τομέα των διαστημικών τεχνολογιών και εφαρμογών.
Η Ένωση Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας & Εφαρμογών (ΕΒΙΔΙΤΕ), που αποτελεί μέρος του si-Cluster, ιδρύθηκε το 2008 έπειτα από συντονισμένη προσπάθεια του μεγαλύτερου μέρους της εγχώριας βιομηχανίας που δραστηριοποιείται στον χώρο της διαστημικής τεχνολογίας και εφαρμογών.
Το σύνολο των μελών αποτελούν Ελληνικές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, οι οποίες απασχολούν συνολικά πάνω από 1000 εργαζόμενους, το μεγαλύτερο ποσοστό των οποίων αποτελεί προσωπικό με υψηλή επιστημονική κατάρτιση, κυρίως στον τομέα των διαστημικών τεχνολογιών και εφαρμογών.
Σύμφωνα λοιπόν με τα προαναφερθέντα θα μπορούσε ρεαλιστικά να απασχοληθούν 4.000-5.000 επιπλέον εργαζόμενοι στον τομέα διαστημικής τεχνολογίας!
Δεδομένου ότι το si-cluster δεν περιλαμβάνει όλες τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο στην Ελλάδα, το πραγματικό δυναμικό όταν συνυπολογιστούν και εταιρίες με προσανατολισμό spin-off θα μπορούσε να είναι διπλάσιο!
Βήματα προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν η συνεργασία με την ESA σε τομείς όπου πραγματικά μπορεί να προσφέρει η ελληνική ερευνητική και βιομηχανική κοινότητα και η προσέλκυση εταιριών αεροδιαστημικής τεχνολογίας που θα παράγουν τμήματα διαστημικών συστημάτων στην χώρα μας, με ταυτόχρονη απαίτηση αυτές να φέρουν κομμάτι της Έρευνας και Ανάπτυξης στα εγχώρια ιδρύματα. Αυτό συνδέεται προφανώς με την γενικότερη πολιτική προσέλκυσης εταιριών με ευνοϊκά οικονομικά και φορολογικά μέτρα.
Περισσότερα για το θέμα μπορείτε να βρείτε στο άρθρο του Ιωσήφ Παρασκευά στο http://goo.gl/0xH1r0
Επίλογος
Κλείνοντας, για να τονιστεί άλλη μια φορά ο ρεαλισμός της απασχόλησης σε τομείς υψηλής τεχνολογίας, με εξαγωγικό μάλιστα προσανατολισμό, αξίζει να αναφερθεί ότι οι εξαγωγές λαδιού για τις οποίες γίνεται τόσος λόγος είναι 300 εκατ. ευρώ και όλοι μιλούν γι' αυτές ενώ συγκριτικά, για παράδειγμα, το οικοσύστημα των εταιριών τεχνολογίας mobile marketing στην Ελλάδα απαρτίζεται από μερικές δεκάδες επιχειρήσεις που απασχολούν περί τους 3.000 υπαλλήλους με τζίρους άνω των 700 εκατ. ευρώ.
Η απασχόληση είναι ένα παζλ όπου δεν το συνθέτει κανείς με μια κίνηση αλλά κομμάτι-κομμάτι. Με 27% ανεργία, 1,3εκ. ανέργους και πρωταρχικό στόχο να πέσει αυτή στο 9-10% οφείλουμε να βρούμε ρεαλιστικούς τρόπους δημιουργίας περί των 900,000 θέσεων εργασίας. Στο πλαίσιο λοιπόν ενός εθνικού σχεδίου αναφέραμε ενδεικτικά τρόπους δημιουργίας 10,000 περίπου παραγωγικών θέσεων για εξειδικευμένο κυρίως προσωπικό, πέρα από το πολλαπλασιαστικό όφελος στην κοινωνία.
Ηλίας Κώνστας
M.Sc. Engineering Management
Μέλος του πολιτικού Συμβουλίου της «δημιουργία, ξανά!»
Ευχαριστίες για τη συνεισφορά τους με στοιχεία:
Ιωσήφ Αργυρόπουλος, Συγκοινωνιολόγος
Ιωσήφ Παρακευάς, Υ.Δ. ΕΜΠ
Αντώνης Κρασσάς, IT Manager
Αναφορές:
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_tram_and_light_rail_transit_systems
Εικόνες:
http://scienceblogs.com/startswithabang/2012/04/11/the-whole-universe-from-one-sa/
http://www.ainsmag.co.uk/newsimages/st165/5035st2h-tram-depot-crane.jpg
