Το Σύνταγμα που σταυρώνει

Το Σύνταγμα συνιστά το απαύγασμα της λαχτάρας των Ελλήνων για λευτεριά και προκοπή. Πρέπει να εδραιώνει την Δημοκρατία (που το παρόν σύνταγμα την κατάντησε σαθρή) και πρέπει, μέσω αυτής, να μας ελευθερώνει. Αντί γι αυτό, μας σκλαβώνει! Μας σταυρώνει! Κι η Ελλάδα; Ελλάδα, στα σανσκριτικά, την μάνα-γλώσσα όλων μας, σημαίνει φως. Δέστε πως κατάντησε. Ένας καημός πικρός.

Το ελληνικό σύνταγμα δεν είναι το αποτέλεσμα κάποιας ορθολογικής και επιστημονικής διαδικασίας, αλλά  μιας σειράς πασαλειμμάτων επί ενός αρχικού κειμένου, στο οποίο, απλά, οι νομικοί και πολιτικοί κύκλοι ήσαν μαθημένοι.

Τόσο το σύνταγμα του 1863, όσο και εκείνο του 1911, ήσαν συντάγματα βασιλευομένης δημοκρατίας, τα οποία - δεδομένης της ρηχότητος των περισσοτέρων Ελλήνων πολιτικών ηγετών της εποχής (με την προφανή εξαίρεση του Χ. Τρικούπη και του Ε. Βενιζέλου) - εδεσπόζοντο από τον βασιλέα, σαν ισορροπητικό του πολιτεύματος παράγοντα. Και εν όσω ο ελληνικός λαός είχε ελάχιστες απαιτήσεις δημοκρατίας και οι γεωπολιτικές συνθήκες δεν ήσαν ιδιαίτερα απαιτητικές ή ο βασιλέας ήταν αξιόλογα ρεαλιστής (π.χ. ο Γεώργιος ο Α’) και ήξερε τι έκανε, το σύστημα λειτουργούσε, προφανώς όχι δημοκρατικά, αλλά λειτουργούσε. Όταν ο σταθεροποιητής βασιλεύς ήταν κατώτερης ποιότητας (π.χ. ο Κωνσταντίνος ο Α’), παρουσιάζονταν διχογνωμία μεταξύ του Ανωτάτου Άρχοντος και κάποιου ισχυρού πολιτικού, όπως ο Βενιζέλος και ο Καραμανλής.

Οι όποιες προσπάθειες αλλαγής του συντάγματος, μέσω αλλαγής των σχέσεων βάρους και της επιρροής μεταξύ βασιλέως και πρωθυπουργών, δεν προσέβλεπαν σε περαιτέρω εφαρμογή δημοκρατίας, αλλά στην άσκηση περισσότερης και ευρύτερης εξουσίας από μέρους των εκλεγμένων αντιπροσώπων του λαού. Το γεγονός ότι οι συγκεκριμένοι πολιτικοί είχαν δίκιο, επί του σημείου πολιτικής, επί του οποίου η διαφωνία τους παρουσιάζετο ότι εδράζετο και οι βασιλείς άδικο, είναι σχεδόν συμπτωματικό. Γιατί στην πράξη εξελίχθη σε διαμάχη δυνάμεως, της οποίας ο καθείς - ανά χρονική περίπτωση - επιθυμούσε την αποκλειστική κατοχή. Όχι σε κάποια δημοκρατικά ιδεώδη των πρωταγωνιστών ή στην γνώση των, σχετικά με το αντικείμενο και την αναγκαία φιλοσοφία του. Επρόκειτο για μία κλασσική περίπτωση Erich Fromm, μιας ‘ελευθερίας από’, αλλά όχι μιας ‘ελευθερίας για να’ και οφείλετο στην δημοκρατική, και συνταγματικού δικαίου και της φιλοσοφίας του, ρηχότητα και δημοκρατική απειρία των εμπλεκομένων.

Τόσο το σύνταγμα της Πρώτης Ελληνικής Δημοκρατίας (1924 - 1934), το οποίο δεν διέθετε ‘σταθεροποιητή’, όσο και εκείνο της Δεύτερης Ελληνικής Δημοκρατίας, του 1974, το οποίο αντικατέστησε τον βασιλέα-σταθεροποιητή με τον Πρόεδρο-σταθεροποιητή, ήσαν προσπάθειες μετάλλαξης συνταγμάτων, κατ’ ουσίαν αυταρχικής δημοκρατίας, σε συντάγματα δημοκρατικά. Με την έλευση του Ανδρέα, καταργήθηκε ο Πρόεδρος - Σταθεροποιητής, αντικαταστάθηκε από τον Πρόεδρο - σύμβολο και βιτρίνα και εδραιώθηκε ο Μέγας Πρωθυπουργός, παντοδύναμος, απόλυτος, πλήρης και μόνος κάτοχος πάντων των φώτων, εξουσιών και δώρων.

Η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτος εξουσία διαφθείρει και διαφθείρεται απόλυτα. Έχει ανάγκη και διατηρεί μια συμμοριακή νομενκλατούρα (τον δούλο Τύπο, τον αυταρχικό συνδικαλισμό, το παραδικαστικό κύκλωμα, την δημοσιο-υπαλληλία).

Αμφότερα συντάγματα, το παρελθόν και το παρόν, κατέρρευσαν. Το 36 με τον Μεταξά, ενώ το παρόν ελληνικό σύνταγμα είναι απλά ένα μη στέργον πτώμα, (κατά το cadavre récalcitrant του Charles Baudelaire). Γατί; Διότι δεν προέβλεπαν και δεν εμπεριείχαν δομές και μηχανισμούς, που είναι προφανώς αναγκαίες για την εύρυθμο λειτουργία δημοκρατικών κοινωνιών. Επέτρεπαν, αντιθέτως και έχουν πλέον εδραιώσει την διαφθορά όλων (κι ημών στην μικρή μας κλίμακα) και των πάντων. Ένα κράτος μαντάμα πορνείου, ένα κράτος εκμαυλιστής. Ένα πολιτικό προσωπικό - καθεστώς κατοχής. Και νομής, ηθικής δωροδοκίας, εμπαιγμού και αλαζονείας. Ένα Σύστημα - Συμμορία. Μια αρπαχτή.

Όσον αφορά τι δομές και μάλιστα την απουσία τους, αναφέρομαι στο ότι όχι  μόνο α) είχαν ουσιαστικά καταργήσει τον διαχωρισμό των εξουσιών, αλλά β) είχαν επιδεινώσει την κατάσταση με το να επιτρέπουν πλείστες όσες συνυπάρχουσες συγκρούσεις συμφερόντων (conflicts of interests), των οποίων διαιτητές είναι αυτοί οι ίδιοι, που ωφελούνται. Όσον αφορά τους μηχανισμούς, αναφέρομαι στην ουσιαστική ανυπαρξία ‘ελέγχων και ισορροπιστών’ (checks and balances).

Το ελλιπές των δομών και μηχανισμών οφείλεται στην άγνοια των εμπλεκομένων ή στην υστερόβουλη καταστρατήγησή τους, προκειμένου να καταστήσουν την νομή της εξουσίας ευκολότερη, από μέρους τους και της νομενκλατούρας του ‘συστήματος’ που τους περιέβαλε, και μη τιμωρήσιμο.

Το ατελές των μηχανισμών λειτουργίας των ελληνικών συνταγμάτων οφείλετο, κυρίως, στην διαφορετική (και προφανώς ανεπαρκή πλέον) νομική σχολή, η φιλοσοφία της οποίας διατρέχει και το παρόν ελληνικό σύνταγμα. Μέχρι και το σύνταγμα του 1911, τον πατέρα των επέκεινα συνταγμάτων, η κρατούσα φιλοσοφία δικαίου ήταν η γερμανική, που την χαρακτήριζε το αξίωμα του dictat. Κατ’ αυτήν ο πολίτης εθεωρείτο, κατ’ αξίωμα, ‘ηθικός’, υπάκουος εξουσίας και δημοκρατικών δογμάτων και ποτέ δυνητικός παραβάτης των θεσμών / κανόνων, το raison d’ être των οποίων υπέθετε ότι, ο πολίτης, κατανοούσε, υπάκουε και αποδεχόταν. Σήμερα βέβαια ή μάλλον εδώ και έναν αιώνα και οπωσδήποτε μετά τον Β. Παγκόσμιο Πόλεμο, η, αυταποδείκτως, ορθή φιλοσοφία συνταγματικού δικαίου, υποθέτει ότι τόσο οι δυναμικές μίας ζώσης κοινωνίας, όσο και οι πολίτες που την απαρτίζουν (ως εκ της έμφυτης ιδιωτικότητάς τους  - individuality), είναι ατελείς κοινωνικές και δημοκρατικές οντότητες, οι οποίες είναι δυνατόν, ανά πάσαν στιγμή, να επιδιώξουν το ατομικό, του καθενός, κέρδος, οσοσδήποτε πρόσκαιρο, μέσω παραβατικότητας.  Το σύστημα που διέπεται από την φιλοσοφία του checks and balances, θεσπίζει επάλληλες ανεξάρτητες εξουσίες, η κάθε μία εκ των οποίων, ελέγχει τις άλλες, όχι ασύδοτα και ούτε απόλυτα και τελεσίδικα ίσως, αλλά με μία λογική τείνουσα στην δημοκρατική ισορροπία. Το κείμενο του Καθηγητή Διαμαντόπουλου, περί προεδρικής δημοκρατίας, είναι ένα σαφές δείγμα μίας τέτοιας σοφής διαχείρισης.

Το Σύστημα εκμεταλλεύεται την έμφυτο παραβατικότητα των Ελλήνων, την δημοκρατική μας απειρία και την κοινωνική μας ρηχότητα, το ‘δεν βαριέσαι’, το ‘εγώ θα βγάλω το φίδι από την τρύπα ;’, ελαττώματά μας όλα, που τα καλλιεργεί και τα υποθάλπει, όπως ο έμπορος ναρκωτικών τον καημένο τον τζάνκι, μέσω μίας δημαγωγικής και λαϊκίστικης ρητορείας και μέσω ενός Τύπου επιπέδου κατινιάς.

Φταίνε οι άνθρωποι που καλούνται να μας υπηρετήσουν κι αντί γι αυτό μας προδίδουν; Σε κάποιο βαθμό ίσως ναι. Κυρίιως όμως φταίει το παρόν σύνταγμα που προσελκύει τους χειρότερους από εμάς και όχι τους καλύτερους ανάμεσά μας, διαφθείρει τους υπόλοιπους, συντηρεί μίαν γεροντοκρατία και αποτρέπει τους νέους. Το παρόν σύνταγμα που καθίσταται φυτώριο προδοσίας της Δημοκρατίας, εμπνέει διαφθορά και διαπλοκή και αποπνέει σαπίλα.

Οι Έλληνες, η κοινωνία μας και η Δημοκρατία μας αξίζουμε πολύ καλύτερα. Πρέπει να απεγκλωβισθούμε και ν’ αρχίσουμε να σκεπτόμαστε ‘έξω απ’ το κιβούρι’, ‘out-of-the-box’ στα σύγχρονα ελληνικά.

Η Ελλάδα, αν θέλουμε να επιβιώσει, πρέπει να αλλάξει, με την αλλαγή να ξεκινήσει από εμάς και τον εαυτό μας. Έχουμε καταντήσει την κοινωνία μας, κοινωνία Λωτοφάγων. Ξέρεται γιατί δεν υπήρξαν ποτέ Λωτοφάγοι, παρά στον μύθο; Γιατί δεν μπορεί να ζήσει κανείς με το να τρώει από τα έτοιμα (και δανεικά), δίχως να παράγει, κοπιάζοντας βέβαια και αδιαφορώντας για το ποιος τον κυβερνά και δεσμεύει το μέλλον του.

Έχουμε όλοι μας, και η γενιά μου περισσότερο μετά την τραυματική εμπειρία της χούντας, μίαν αταβιστική λατρεία για την Ιδέα του Συντάγματος. Ορθώς! Όμως το παρόν σύνταγμα, είναι ένα εξάμβλωμα Δημοκρατίας και το τι κακό καλλιεργεί και παράγει είναι προφανές σε όλους μας. Κοιτάξτε την κατάντια της χώρας μας, των πολιτικών μας και των συμπαρομαρτούντων αλυτών  τους, την κατάντια ημών των ιδίων. Είναι αυτή μια χώρα, που τα παιδιά μας θα είναι περήφανα να ζουν σ’ αυτήν;

Για ν’ αλλάξει η χώρα μας και για ν’ αλλάξουμε εμείς, χρειαζόμαστε μία Δημοκρατία, στην οποία θα συμμετέχουμε, όχι παρακολουθώντας τα τεκταινόμενα στην τηλεόραση με αλαζονική καταφρόνια και με αδιαφορία, λες και δεν αφορούν εμάς. Μας αφορούν! Δημοκρατίες δίχως την ενεργό και εναργή συμμετοχή των πολιτών τους δεν υφίστανται, ούτε υπήρξαν ποτέ, οπουδήποτε. Και για να επιτύχουμε την λειτουργία μίας Δημοκρατίας που θα μας ελευθερώνει δίδοντάς μας ίσες ευκαιρίες, ίσες με τις ευκαιρίες που δίδουν οι άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες στα μέλη τους, χρειαζόμαστε ένα σύγχρονο νέο Σύνταγμα. Ένα Σύνταγμα που θα μας επιτρέπει να αναπτύσσουμε τα πολλά μας πλεονεκτήματα και ταλέντα. Ελεύθεροι, επί τέλους ελεύθεροι. Ένα Σύνταγμα που θα μας ελευθερώνει και δεν θα μας σκλαβώνει. Ένα Σύνταγμα που δεν θα μας σταυρώνει. Να ‘ρθει και για μας η Ανάσταση.

Έτσι ώστε να μπορούμε να συμμετέχουμε στην ευρωπαϊκή ιδέα και πραγματικότητα και μέσω αυτής να σταθούμε ελεύθεροι και δυνατοί απέναντι στις προκλήσεις της παγκόσμιας κοινωνίας και οικονομίας και απέναντι στις αλλόφρονες, τάχα μεσσιανικές, ιδεολογούσες προκλήσεις, προερχόμενες από αυτιστικούς πολιτισμούς και στις δράσεις μαθητευόμενων, τάχα Ρωμαίων, μάγων.

Τα χρόνια είναι πονηρά. Η στιγμή έχει φτάσει. Η στιγμή της αλήθειας και η στιγμή της Ιστορίας. Εμείς, ίσως ο πιο ιστορικός λαός του κόσμου, πρέπει να εγερθούμε και να αντισταθούμε. Όχι με αίματα και φωτιές. Αυτά οδηγούν, με μαθηματική ακρίβεια, στις δικτατορίες. Αλλά με έλλογο και εναργή συμμετοχή. Η συζήτηση για ένα Νέο Ελληνικό Σύνταγμα πρέπει ν’ αρχίσει. Τώρα. Εδώ και τώρα.

Εικόνα: Matthias Grünewald - Η Σταύρωση (περίπου 1515)